دمانس dementia یا بیماری فراموشی چیست ؟ دمانس عروقی چیست؟ (2)

یکی دیگر از انواع دمانس یا فراموشی، دمانس عروقی vascular dementia است.

شایع ترین نوع فراموشی بعد از بیماری آلزایمر است.

علایم آن شامل فراموشی کردن اتفاقات ، اختلال در فکر کردن و اختلال در صحبت و زبان است.

علت بروز این نوع دمانس اختلال در خون رسانی به قسمت های مختلف مغز است. عروق مغز وظیفه رساندن اکسیژن و مواد مغذی به سلولهای عصبی دارد و در صورت آسیب به این سیستم عروقی ، مرگ سلولهای عصبی رخ می دهد. این سلولهای مغز در حافظه ، تفکر و تصمیم گیری نقش دارند، که مجموع این سه عمل را شناخت cognition  گویند.

انواع فراموشی عروقی vascular dementia :

1.فراموشی عروقی ناشی از سکته مغزی stroke related vascular dementia

در این نوع فراموشی ، سکته مغزی در اثر انسداد یک رگ اصلی خون رساننده به مغزی رخ می دهد.منشا این انسداد معمولا از قلب است ، یعنی لخته خون از قلب وارد عروق خونی می شود و باعث انسداد می شود.

2.فراموشی عروقی بعد از سکته مغز ی post stroke vascular dementia

این نوع دمانس یا فراموشی 6 ماه بعد از بروز سکته مغزی آغاز می شود و در ابتدا علایمی از فراموشی ندارد و انسداد  در عروق خونی مغزی در ابتدا پیش آگهی فراموشی ندارد ولی بعد از مدتی علایم فراموشی ظاهر می شود .

در واقع در جریان سکته مغزی اختلال خون رسانی وسیع تر بوده و قسمت های از مغز مجددا خون دریافت می کند و سکته محدود می شود، ولی همان اختلال خون رسانی موقت آسیب سلولهای عصبی رخ می دهد.

3.دمانس یا فراموشی تک سکته ای و چند سکته آ ی single /multi infarct dementia

این نوع از فراموشی در زمینه آسیب و سکته ناحیه کوچکی از مغز رخ می دهد.

در واقع هر زمان که خون به مغز نمی رسد ، اگه ناحیه ای مهمی باشد فراموشی ناشی از سکته مغزی کوچک و واحد بوجود می آید.

ولی اگر تجمع چندین ناحیه سکته ای باهم موجب اختلال کارکرد مغز شود فراموشی ناشی از چند سکته یا سکته های متعدد نامیده میشود،.

4. فراموشی تحت کورتکسی subcortical dementia

این نوع دمانس ناشی از آسیب عروق ریز خون رساننده به قسمت های عمقی مغزی است. این نوع آسیب با آسیب ناشی از استاد عروق اصلی و بزرگ مغزی فرق دارد و small vessel disease and dementia نامیده می شود.

5.فراموشی مخلوط mixed dementia (ترکیب آلزایمر و دمانس عروقی )

10 درصد افراد دمانس علایم فراموشی واسکولار و آلزایمر را باهم دارند.

علایم دمانس عروقی:

برخلاف بیماری آلزایمر ، دمانس عروقی در شروع علایم کاهش حافظه واضح ندارد، ولی با توجه به ناحیه درگیر علایم مختلف بروز می کند.

بیشترین اختلال در روند تفکر و تصمیم گیری است ، همچنین سیر انجام کارهای روزانه بهم می خورد .

اختلال در زبان و تکلم

اختلال در دید سه بعدی و ارزیابی فواصل و راهها

اختلال در انجام کار های  روزانه

اختلال در حافظه

در نوع ساب کورتیکال subcortical علایم مختصری متفاوت است؛ اختلال ادراری و از دست دادن کنترل بر مثانه از اولیه ترین علایم بیماری محسوب می شود.

در ضمن علایم دیگری مثل اختلال هوشیاری گهگاه و گذرا loss of conscious دوره ای

علایم دیگر شامل عدم تقارن حرکات دست و اندام ها clumsiness و نیز نا درست تلفظ کردن کلمات

سیر بیماری فراموشی واسکولار

این نوع فراموشی سیر پلکانی دارد، گاهی سیر ثابت است و گاهی با یک سکته جدید یا اختلال در خون رسانی مغزی علایم تشدید می شود و پیشرفت می کند.

در نوع ساب کورتیکال سیر آهسته پیشرونده است و کمتر حالت پلکانی رخ می دهد.

علایم مثل توهم در این فراموشی بیشتر رخ می دهد و جزء علایم اولیه است.

علایم خلقی مثل اضطراب و افسردگی و یا عدم واکنش به محیط هم در این بیماران رخ می دهد که باشد درمان شود.

همچنین علایم پرخاشگر به خاطر فراموش کردن اتفاقات و یا عدم انجام کارها به صورت قبلی رخ می دهد.

علایم ناشی از سکته مغزی هم به صورت اختلال دید، ضعف اندام ها و اختلال حرکت تشدید کننده محدودیت حرکتی بیماران است.

راههای تشخیص دمانس عروقی

شرح حال و معاینه یکی از راههای تشخیص این نوع فراموشی است.  وجود شرح حالی از سکته اخیر مغزی و یا علایم آن کمک کننده است.

همچنین وجود تغییرات ناشی از سکته در سی تی اسکن بیماران و جود ریسک فاکتور های عروقی راهنما ی خوبی برای تشخیص بیماری است.

البته در موارد مخلوط mixed type مختصری تشخیص پیچیده تر می شود.

درمان دمانس واسکولار 

1.کنترل فاکتور های خطر مثل دیابت، فشار خون، چربی بالا، کم تحرکی و افسردگی

2.داروهای مورد استفاده در آلزایمر ، چندان در حفظ حافظه و کارکرد این بیماران موثر نیست.

3 . درمان وضعیت های خلقی بیمار و کنترل آنها

همچنین کنترل شرایط زندگی این بیماران و مساعد کردن شرایط زندگی کمک کننده است.

    ادامه دارد…..

[divider]

دکتر زهرا وهابی متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات – دارای بورد تخصصی از دانشگاه علوم پزشکی تهران

مدیر دپارتمان بیماریهای ستون فقرات و اختلالات عصب و عضله مجموعه کلینیک های تخصصی آلومینا

کلینیک آلومینا مرکز فوق تخصصی پیشگیری و درمان اختلالات مغز و اعصاب و روان در ایران است.