درمان اختلال بیش فعالی کمبود توجه  (ADHD)  در کودکان

اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD)  اختلالی است که مغز و رفتار کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد. هیچ درمان شناخته شده ای برای ADHD وجود ندارد. اما چندین گزینه درمانی وجود دارد که می تواند به کودک شما کمک کند تا علائم خود را کنترل کند.

درمان ها شامل مداخله رفتاری تا داروهای تجویزی می شود. در بسیاری از موارد ، دارو تنها درمان مؤثر برای این اختلال است. با این حال ، موسسه ملی بهداشت روان پیشنهاد می کند که استفاده از سایر گزینه های درمان نیز مهم است.   گزینه های درمان اختلال ADHD که امروزه از آنها استفاده می شود عبارت هستند از :

داروهای محرک و داروهای غیر محرک

دارو اغلب بخش مهمی از درمان برای یک کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی کمبود توجه است. با این حال تصیمم گیری برای استفاده از دارو می تواند برای پدر و مادر دشوار باشد.

برای انتخاب بهترین گزینه ، والدین و دکتر معالج کودک باید با همدیگر تصمیم بگیرند که آیا دارو درمانی گزینه خوبی است یا خیر. در صورت لزوم ، از دکتر بپرسید که آیا فرزند تان فقط در طول ساعات مدرسه نیاز به دارو دارد یا شب ها و تعطیلات آخر هفته نیز باید دارو مصرف کند.

دو نوع اصلی از داروهای  ADHD، داروهای محرک و داروهای غیر محرک هستند.

داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی

داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی (CNS) بیشتر از داروهای دیگر  برای کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی کمبود توجه تجویز می شوند. این داروها با افزایش مقدار مواد شیمیایی مغز به نام دوپامین و نوراپی نفرین کار می کنند. تأثیر این داروها باعث افزایش بیشتر و بهتر تمرکز کودک می شود.

داروهای محرک

داروهای محرک های مشترک CNS مورد استفاده برای درمان ADHD عبارتند از:

• محرک های مبتنی بر آمفتامین Adderall، Dexedrine، Dextrostat ؛
• دکسترومتافتامین dextromethamphetamine (Desoxyn) ؛
• (Focalin) ؛
• میتل فنیدات methylphenidate Concerta, Daytrana, Metadate, Ritalin) ( .

داروهای غیر محرک

پزشک فرزند شما ممکن است داروهای غیر محرک  را زمانی برای درمان او در نظر بگیرد که داروهای محرک بخوبی کار نکرده اند. و یا عوارض جانبی ایجاد کرده اند که تحمل آنها برای کودک دشوار است.

بعضی از داروهای غير محرک با افزايش سطح نوراپي نفرين در مغز کودک کار می کنند. تصور می شود نوراپی نفرین به افزایش توجه و حافظه کمک کند. این دارو های غیر محرک عبارتند از:

• اتوموکستین (Strattera) ؛
• داروهای ضد افسردگی مانند نورتریپتیلین (پامولور) .

دیگر داروهای غیر محرک نیز می توانند به درمان اختلال بیش فعالی کمبود توجه کمک کنند. هنوز عملکرد این داروها به طور کامل شناخته شده نیست.  اما شواهدی وجود دارد که به بهبود عملکرد برخی از مواد شیمیایی در بخشی از مغز که مربوط به توجه و حافظه می باشد ، کمک می کنند.

سایر داروهای غیر محرک عبارت هستند از :

• گوانفاسین guanfacine (Intuniv) ؛
• کلونیدین (Kapvay).

عوارض جانبی داروهای محرک و غیر محرک

عوارض جانبی شایع تر داروهای محرک و غیر محرک بسیار شبیه هم است.  اگر چه داروهای غیر محرک از محرک ها قوی تر هستند. این عوارض جانبی می تواند شامل موارد زیر باشد :

• سردرد ،
• مشکلات خواب ،
• ناراحتی معده ،
• عصبی بودن ،
• تحریک پذیری ،
• کاهش وزن ،
• خشکی دهان .

عوارض جانبی جدی تر این نوع داروها به ندرت اتفاق می افتد.  عوارض جانبی خطرناک داروهای محرک در کودکان می تواند شامل موارد زیر باشد :

• توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارد) ،
• فشار خون بالا ،
• واکنش آلرژیک ،
• افکار یا اقدام به خودکشی.

عوارض جانبی خطرناک غیر محرک ها در کودکان می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تشنج ،
• افکار یا اقدام به خودکشی.

انواع درمان برای اختلال بیش فعالی کمبود توجه در کودکان

چندین گزینه درمانی می تواند به کودکان مبتلا به ADHD کمک کند. در مورد اینکه چه گزینه های درمانی برای فرزند شما مناسب است ، با پزشک او صحبت کنید.

روان درمانی

روان درمانی می تواند به کودک شما در مورد نحوه مقابله با احساسات خود با ADHD کمک کند.. این اختلال  می تواند در ارتباط با کودک شما در برقراری ارتباط با همسالان و شخصیت های قوی مشکل ایجاد کند. روان درمانی می تواند به فرزند تان کمک کند تا این روابط را بهتر اداره کند.

در روان درمانی ، یک کودک می تواند الگوهای رفتاری خود را بررسی کند و یاد بگیرد که چگونه در آینده تصمیم های خوبی بگیرد.  همچنین خانواده درمانی می تواند یک راه عالی برای کمک به عکس العمل های بهتر نسبت به رفتارهای مخرب کودک باشد.

رفتار درمانی

هدف از رفتار درمانی(BT)  این است که کودک را به نحوه نظارت بر رفتارهایش آموزش دهیم.  سپس رفتارهای او را به رفتارهای بهتر و مناسب تر تغییر دهیم.  در رفتار درمانی کودک و والدین و معلمین باید با هم آموزش ببیند.  در این روش والدین استراتژی هایی را برای نحوه رفتار با فرزند خود در موقعیت های خاص یاد خواهند گرفت.  این استراتژی ها اغلب نوعی بازخورد مستقیم برای کمک به   رفتارهای مناسب کودک دارند. برای مثال ، در نظر گرفتن پاداش نشانه ای برای حمایت از رفتارهای مثبت کودک است.

آموزش مهارت های اجتماعی

زمانی که یک کودک مشکلات جدی در ارتباط با محیط های اجتماعی را نشان می دهد ، آموزش مهارت های اجتماعی می تواند مفید باشد. همانند رفتار درمانی ، هدف آموزش مهارت های اجتماعی این است که رفتارهای جدید و مناسب تر را به کودک آموزش دهیم. آموزش مهارت های اجتماعی به یک کودک مبتلا به ADHD کمک می کند تا با دیگران بهتر تعامل  کند. درمانگر ممکن است رفتارهایی مانند موارد زیر را به کودک آموزش دهد :

• منتظر نوبت خود بماند ،
• به اشتراک گذاری اسباب بازی ها ،
• درخواست کمک در صورت نیاز ،
• برخورد مناسب با افرادی که سر به سرشان می گذارند.

گروه های پشتیبانی

گروه های پشتیبانی یک کمک عالی برای والدین کودکان مبتلا به  ADHD  هستند.  در یک گروه پشتیبانی کودک با کودکان دیگری که ممکن است تجربیات و نگرانی های مشابه را داشته باشند ارتباط برقرار می کند. جلسات گروه های پشتیبانی معمولاً به طور مرتب برقرار می شود تا بتوانند روابط و پشتیبانی از کودکان را شکل دهند.  دانستن اینکه شما در برخورد با ADHD تنها نیستید ، ممکن است برای بسیاری از والدین تسکین دهنده باشد.

گروه های پشتیبانی همچنین می توانند یک منبع عالی برای ایده ها و استراتژی هایی برای مقابله با ADHD  فرزند شما باشند. به خصوص اگر اختلال کودک شما اخیراً تشخیص داده شده باشد. از پزشک تان بخواهید که شما را به گروه های پشتیبانی در منطقه خودتان معرفی کند.

آموزش مهارت های والدین

آموزش مهارت های والدین به شما ابزار و تکنیک های درک و مدیریت رفتار فرزند تان را  می دهد. برخی از تکنیک های موجود عبارتند از:

• پاداش فوری : سعی کنید از یک سیستم پاداش دادن فوری برای رفتارها یا عملکرد های خوب فرزندتان استفاده کنید. .
• مهلت دادن : زمانی که فرزند شما بیش از حد غیرقابل کنترل می شود، از یک مهلت زمانی استفاده کنید. خارج کردن کودکان از محیط و وضعیت استرس زا و پرخاشگرانه می تواند  در یادگیری نحوه واکنش به موقع به او کمک کند.
• در کنار هم بودن : هر هفته زمانی را برای یک فعالیت لذت بخش و آرامش بخش در کنار یکدیگر اختصاص دهید. در طول این مدت که با هم هستید ، می توانید فرصت هایی را برای اشاره به آنچه فرزند تان به خوبی انجام می دهد صرف کنید و توانایی های او را ستایش کنید.
• تلاش برای موفقیت : موقعیت های ساختاری را به گونه ای تنظیم کنید که فرزند شما بتواند موفقیت را تجربه کند. به عنوان مثال ، شما ممکن است به آنها اجازه دهید که فقط با یک یا دو کودک در یک زمان بازی کند تا بیش از حد تحریک نشوند.
• مدیریت استرس : از روش هایی نظیر مراقبه ، تکنیک های آرام سازی و تمرین برای کمک به مدیریت استرس فرزند تان استفاده کنید.

مداخلات رفتاری در خانه و مدرسه

یکی از بزرگترین نگرانی های والدین کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی کمبود توجه ، موفقیت فرزندان آنها در مدرسه است. بسیاری از این موفقیت ها بستگی به نحوه مدیریت والدین دارد. سازماندهی یک مهارت است که بسیاری از کودکان مبتلا به ADHD با آن مبارزه می کنند. مراحل ساده مانند موارد زیر می تواند کمک بزرگی برای والدین باشد :

برنامه ریزی

برای فرزندتان یک برنامه روزانه روتین تنظیم کنید. ساعت بیدار شدن از خواب ، خواب شب ، انجام تکالیف مدرسه ، و حتی زمان بازی بچه را مشخص کنید.  برنامه را در مکان قابل مشاهده ای قرار دهید. اگر تغییری باید در برنامه انجام شود ، آن را تا حد امکان از قبل به اطلاع کودک برسانید.

سازماندهی موارد روزمره

اطمینان حاصل کنید که لباس ها ، کوله پشتی ، لوازم مدرسه و اسباب  بازی های همه دارای جای مشخصی هستند.

تأکید بر انجام تکالیف و وظایف

بر اهمیت  نوشتن تکالیف در مدرسه و خانه و هر چیزی که برای تکمیل تکالیف مورد نیاز است تأکید کنید.

استفاده از یک کامپیوتر در کلاس  

برای بعضی از کودکان مبتلا به  ADHD ، نوشتن مانعی برای موفقیت است. در صورت لزوم ، ببینید آیا معلم آنها اجازه استفاده از کامپیوتر در کلاس را خواهد داد.

استفاده از تقویت مثبت

کودکان مبتلا به ADHD اغلب از دستورات دیگران سرپیچی می کنند. این کودکان اگر فقط بازخورد منفی بدون شنیدن نکات مثبت در مورد خود دریافت کنند ، نسبت به خود احساس بدی پیدا خواهند کرد.

برای تقویت عزت نفس کودک و تقویت رفتار مناسب ، از روش  تشویق و تأیید رفتارهای مثبت استفاده کنید. اگر فرزند شما قوانین را دنبال می کند و به خوبی رفتار می کند ، پاداش های کوچکی به او بدهید.     این کار باعث می شود تا کودک  بداند که کدام رفتار او مناسب است و بفهمد که می تواند خوب باشد.

مشورت با دکتر  

درمان مؤثر برای ADHD  در کودک اغلب شامل چندین روش است. این درمان می تواند شامل دارو و یک یا چند نوع درمان هم زمان باشد. همچنین اقدامات رفتاری که می توانید به عنوان یک والد انجام دهید ، درمان مناسبی است که می تواند به کودک کمک کند تا علائم ADHD خود را مدیریت کند. و در مورد خودش احساس خوبی داشته باشد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اینکه بهترین درمان ممکن برای کودک شما چیست به کلینیک جایروس مراجعه فرمایید.

محقق و مترجم : مینو شفیعی