تومور مغزی و انواع آن | راه های تشخیص و درمان تومورهای مغزی

تومور مغزی چیست؟

تومور مغزی مجموعه، یا توده ای، از سلول های غیر عادی در مغز است. جمجمه، که مغز شما را در بر می گیرد، بسیار سفت است. هر گونه رشدی درون چنین محیط محدودی می تواند مشکلاتی را ایجاد نماید. تومور های مغزی می توانند سرطانی (بدخیم) یا غیرسرطانی (خوش خیم) باشند. هنگامی که تومورهای خوش خیم یا بدخیم رشد می کنند، می توانند سبب افزایش فشار در جمجمه شما شوند. این شرایط می تواند سبب آسیب مغزی شود. که این امر در نهایت زندگی فرد را تهدید می کند.

تومورهای مغزی به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شوند. تومور مغزی اولیه توموری است که از مغز شما سرچشمه می گیرد. بسیاری از تومورهای مغزی اولیه خوشخیم هستند. تومور مغزی ثانویه، که با نام تومور مغزی متاستاتیک نیز شناخته می شوند، زمانی به وجود می آیند که سلول های سرطانی از ارگان دیگری در بدن شما، مانند ریه و سینه، به مغز سرایت می کند.

انواع تومور مغزی

تومورهای مغزی اولیه

تومورهای مغزی اولیه از مغز شما سرچشمه می گیرد. این دسته از تومورها ممکن است از اعضای زیر نشات بگیرند:

• سلول های مغزی
• غشاهایی که مغز شما را محاصره کرده است که منینژ نام دارند
• سلول های عصبی
• غده ها

تومورهای اولیه ممکن است خوشخیم یا سرطانی باشند. شایع ترین نوع تومور مغزی در بزرگسالان گلیوما و مننگیوم نام دارند.

گلیوما

گلیوما تومورهایی هستند که از سلول های گلیال گسترش می یابند. این سلول ها معمولا:

• از ساختار سیستم عصبی مرکزی محافظت می کنند
• سیستم عصبی مرکزی را تغذیه می کنند
• ضایعات سلولی را پاکسازی می کنند
• نورون های مرده را تجزیه می کنند

گلیوما ممکن است از انواع مختلفی از سلول های گلیال گسترش بیابد.

انواع تومورهایی که از سلول های گلیال به وجود می آیند عبارتند از:

• تومورهای آستروسیتیک مانند آستروکایتوماس، که در مغز به وجود می آیند.
• تومورهای اولیگودندروگلیال، که غالبا در لوب های چرکی پیشانی یافت می شوند
• تومورهای گلیوبلاستوما، که در بافت مغزی حمایتی به وجود می آیند و تهاجمی ترین نوع این تومورها هستند.

تومورهای مغزی اولیه دیگر

تومورهای مغزی اولیه دیگر شامل موارد زیر می شود:

• تومورهای هیپوفیز، که معمولا خوش خیم هستند
• تومورهای غدد درون ریز، که می توانند خوش خیم یا بدخیم باشند
• اپندیموما، که معمولا خوشخیم هستند
• کرانیوفارینگیوماس، که غالبا در کودکان اتفاق می افتد و خوش خیم هستند، اما ممکن است علائم بالینی مانند تغییراتی در بینایی و بلوغ زودرس را به همراه داشته باشد.
• لنفوم سیستم عصبی مرکزی اولیه(CNS)، که بدخیم هستند
• تومورهای سلول ژنی اولیه مغزی که می توانند خوشخیم یا بدخیم باشند
• مننگیوم که در منینژ به وجود می آید
• وانوماس((schwannomas، که در سلول هایی به وجود می آید که تولید کننده پوشش محافظ اعصاب شما (غلاف میلین)، هستند و سلول های چوان(Shwann) نامیده می شوند.

بیشتر مننژیماها و وانوماس ها(schwannomas) در افراد بین 40 تا 70 سال اتفاق می افتند.  مننژیوم ها در زن ها شایع تر از مردها می باشد. وانوماس ها(schwannomas)، در مردان و زنان به یک اندازه وجود دارد. این تومورها معمولا خوشخیم هستند، اما می توانند به سبب اندازه و موقعیت مکانی شان عوارضی را ایجاد نمایند. منینژیوم ها و وانوماس های سرطانی به ندرت اتفاق می افتند، اما می توانند بسیار تهاجمی باشند.

تومورهای مغزی ثانویه

تومورهای مغزی ثانویه تشکیل دهنده اکثریت سرطان های مغزی هستند. آنها در یک بخش از بدن آغاز می شوند و به مغز گسترش می یابند. سرطان در ارگان های زیر ممکن است به مغز گسترده شود:

• سرطان ریه
• سرطان سینه
• سطان کلیه
• سرطان پوست

تومورهای مغزی ثانویه همیشه بدخیم هستند. تومورهای خوشخیم تز یک بخش از بدن به بخش دیگر سرایت نمی کنند.

عواملی زمینه ساز خطر ابتلا به تومور مغزی

عوامل خطر آفرین در خصوص تومورهای مغزی عبارتند از:

پیشینه خانوادگی

فقط در حدود 5 تا 10 درصد از همه سرطان ها به صورت ژنتیک منتقل می شوند یا ارثی هستند. سرایت ژنتیک تومور مغزی به ندرت اتفاق می افتد. چنانچه چند نفر در خانواده شما مبتلا به تومور مغزی بوده اند، با پزشک خود در اینباره صحبت کنید. پزشک شما ممکن است شما را به یک مشاور ژنتیک ارجاع دهد.

سن

با افزایش سن خطر ابتلا به انواع سرطان افزایش می یابد.

نژاد

به طور کلی، تومورهای مغزی در میان قفقازیان شایع تر هستند. با این حال، احتمال ابتلا جمعیت آفریقایی – آمریکایی به مننگیوم بیشتر است.

در معرض مواد شیمیایی بودن

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مشخص، مانند موادی که در محیط کار یافت می شوند، می تواند خطر ابتلا به سرطان های مغزی را افزایش دهد. موسسه ملی ایمنی و سلامت شغلی، لیستی از مواد شیمیایی سرطان زا که در محیط های کاری وجود دارند را ارائه کرده است.

قرار گرفتن در معرض تشعشعات

خطر ابتلا به تومور مغزی در افرادی که در معرض تشعشعات یونیزه قرار داشته اند، بیشتر است. ممکن است در اثر درمان های سرطانی با تابش بالا در معرض پرتوی یونیزه قرار بگیرید. همچنین ممکن است در اثر بارش هسته ای در معرض پرتوها قرار بگیرید. حوادث در نیروگاه انرژی هسته ای در فوکوشیما و چرنوبیل نمونه هایی از شرایطی هستند که انسان ها در معرض تشعشعات یونیزه قرار می گیرند.

عدم پیشینه ابتلا به آبله مرغان

به استناد انجمن تومور مغزی آمریکا، افراد با پیشینه ابتلا به آبله مرغان در کودکی کمتر از دیگران در خطر مبتلا شدن به تومور مغزی هستند.

علائم ابتلا به تومور مغزی

علائم تومورهای مغزی بستگی به موقعیت و اندازه تومور دارد. برخی تومورها با تهاجم به بافت مغزی آسیب مستقیم ایجاد می کنند، و برخی دیگر از تومورها نیز بر اطراف مغز فشار وارد می آورند. هنگامی که تومور در حال رشد بر بافت مغزی شما فشار وارد می کند، علائم بیماری شما نیز قابل توجه تر می شوند.

سردردها از علائم شایع تومور مغزی هستند. ممکن است سردردهایی را تجربه کنید که:

• صبح هنگام و زمانی که از خواب بیدار می شوید وخیم تر هستند
• هنگامی که خواب هستید اتفاق می افتند
• وخامت آنها با سرفه، عطسه و تمرین بدنی بیشتر می شود

همچنین ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنید:

• استفراغ
• دید تار یا دید دوگانه
• سرگیجه
• تشنج (مخصوصا در بزرگسالان)
• ضعف اندام یا بخشی از صورت
• تغییرات در کارکردهای ذهنی

دیگر علائم شایع عبارتند از:

• ناتوانی در انجام درست کارهای روزمره
• از دست دادن حافظه
• سرگیجه
• دشواری در نوشتن و خواندن
• تغییرات در توانایی شنیدن، چشیدن یا بوکردن
• کاهش هوشیاری، که ممکن است شامل خواب آلودگی و از دست دادن آگاهی باشد
• دشواری در قورت دادن
• گیجی یا سرگیجه
• مشکلات چشم، مانند افتادن پلک ها و مردمک چشم نامتقارن
• حرکات غیرقابل کنترل
• لرزش دست
• از دست دادن تعادل
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده
• بی حسی و مور مور شدن در یک طرف از بدن
• مشکل در صحبت کردن یا فهمیدن آنچه دیگران می گویند
• دشواری در راه رفتن
• ضعف ماهیچه در صورت، دست یا پا

علائم تومورهای هیپوفیز

علائمی که در ادامه می آیند، ممکن است با تومورهای هیپوفیز همراه باشند:

• تخلیه نوک پستان یا گالاکتورهیا
• فقدان عادت ماهیانه در زنان
• افزایش بافت سینه در مردان یا گینکومستیا
• بزرگی دست ها یا پاها
• حساسیت به گرما یا سرما
• افزایش میزان موی بدن یا هیرسوتیسم
• فشار خون پایین
• چاقی
• تغییرات در بینایی، مانند تاری بینایی یا دید تونلی

نحوه تشخیص تومورهای مغزی 

تشخیص تومور مغزی با یک آزمایش فیزیکی و نگاهی به پیشینه پزشکی شما انجام می گیرد.

آزمایش فیزیکی شامل یک معاینه عصبی بسیار دقیق می شود. پزشک شما آزمایشی را صورت خواهد داد تا سالم بودن اعصاب جمجمه شما را بسنجد. اینها عصب هایی هستند که از مغز شما گسترش می یابند.

پزشک شما با استفاده از یک آپتالموسکوپ  – ابزاری است که نوری را به درون مردمک و شبکیه چشم می تاباند – درون چشم شما را مشاهده می کند. این کار این امکان را برای پزشک فراهم می کند تا عکس العمل مردمک شما به نور را بررسی کند. همچنین این شرایط باعث می شود که دکتر مستقیما درون چشم شما را ببیند و از وجود هر گونه ورمی در عصب باصره آگاه شود. هنگامی فشار درون جمجمه افزایش یابد، ممکن است تغییراتی در عصب باصره رخ دهد.

همچنین پزشک شما ممکن است موارد زیر را نیز ارزیابی کند:

• قدرت عضلات
• هماهنگی اعضا
• حافظه
• توانایی در انجام محاسبات ریاضیاتی

پزشک شما ممکن است آزمایشات بیشتری را پس از اتمام تست های فیزیکی تجویز کند. این آزمایش ها عبارتند از:

آزمایش CT اسکن از سر

CT اسکن ها این امکان را برای پزشک شما فراهم می کند که اسکن دقیق تری از سر شما، نسبت به تصاویری که با دستگاه هایX-ray تولید می شوند، به دست آورد. این فرایند می تواند با یا بدون «کانتراست» انجام بپذیرد.

کانتراست در CT اسکن سر انجام می گیرد و عبارتست از استفاده از رنگی مخصوص که به پزشکان کمک می کند که برخی ساختارها، مانند رگ های خونی، را واضح تر ببینند.

تست MRI از سر

در فرایند آزمایش MRI از رنگی مخصوص استفاده می شود که می تواند برای کشف تومور به پزشک کمک کند. MRI از CT اسکن متفاوت است؛ زیرا این آزمایش از پرتو استفاده نمی کند، و همچنین این تصویربردای معمولا تصویر جزئی تری را از خود ساختارهای مغز ارائه می دهد.

آنژیوگرافی

این آزمایش از رنگی استفاده می کند که به شریان شما، معمولا در ناحیه کشاله ران، تزریق می شود. این رنگ به شریان های مغز می روند. این کار این امکان را برای پزشک فراهم می کند که ببیند حجم خونی تومور چگونه به نظر می رسد. این اطلاعات در زمان جراحی مفید خواهد بود.

اشعه ایکس جمجمه

تومورهای مغزی می تواند باعث شکستگی یا ترک خوردگی در استخوان های جمجمه شود، و اشعه های ایکس مخصوص می تواند رخ دادن یا ندادن این امر را نشان دهد. این اشعه های ایکس می توانند ذخایر کلسیم را، که در مواردی در یک تومور وجود دارند، را برچیند. در شرایطی که سرطان شما به استخوان رسیده است، ممکن است ذخایر کلسیم در جریان خون شما باشند.

بیوپسی

در فرایند بیوپسی، قسمت کوچکی از تومور خارج می شود. یک نوروپاتولوژیست آن را مورد آزمایش قرار خواهد داد. آزمایش بیوپسی، خوشخیم یا بدخیم بودن تومور را تعیین می کند. این آزمایش همچنین تعیین می کند که سرطان از مغز شما یا بخش دیگری از بدنتان سرچشمه گرفته است.

درمان تومورهای مغزی

درمان تومور مغزی بستگی دارد به:

• نوع تومور
• اندازه تومور
• موقعیت تومور
• سلامت عمومی شما

رایج ترین درمان برای تومور بدخیم جراحی است. هدف این درمان این است که بیشترین حجم ممکن از تومور را، بدون آسیب زدن به بخش های سالم مغز، استخراج کنند. در حالی که موقعیت برخی تومورها در مغز شما خارج ساختن آسان و ایمن تومور را امکان پذیر می سازد، بعضی دیگر از تومورها ممکن است در ناحیه ای واقع شوند که حجم مجاز خارج کردن تومور را محدود می کند. حتی خارج کردن بخشی از سرطان مغزی هم می تواند مفید باشد.

خطرات جراحی مغز شامل عفونت و خونریزی می شود. تومورهای خوشخیمی که از لحاظ بالینی خطرناک هستند نیز از طریق جراحی خارج می شوند. تومورهای مغزی متاستاتیک، با توجه به دستورالعمل های در مورد نوع سرطان اولیه درمان می شوند.

جراحی را می توان با دیگر درمان ها، مانند رادیوتراپی و شیمی درمانی ترکیب کرد.

فیزیوتراپی، کار درمانی، و گفتار درمانی می توانند به شما برای بهبود پس از جراحی اعصاب کمک کنند.

چشم انداز

چشم انداز برای یک تومور مغزی به موارد زیر وابسته است:

• نوع تومور
• اندازه تومور
• موقعیت تومور
• سلامت عمومی شما

درمان زودهنگام می تواند از عوارضی که ممکن است هنگام رشد تومور و فشار آوردن به جمجمه و بافت مغز ایجاد شود، جلوگیری کند.

خواننده عزیز! چنانچه علائمی را که در این مقاله مطالعه کردید در خود یا عزیزانتان مشاهده می کنید، برای ویزیت بهترین و متخصص ترین پزشکان ایران در حوزه درمان و جراحی تومورهای مغزی اینجا کلیک کنید.