سه عارضه اساسی مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین( SSRI ) در درمان افسردگی حاد

درمان دارویی، یکی از معمول ترین روشهای درمان اضطراب حاد در بیماران مبتلا به  اختلالات اضطرابی بالینی است. مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین که به اختصار آن را ” SSRI “ می نامند، برای مقابله با عدم تعادل شیمیایی عصبی- عامل اساسی در اختلالات اضطرابی- تجویز می شود. افرادی که دچار اضطراب حاد هستند، در مناطق خاصی از مغزشان با کمبود سروتونین مواجه اند.

سروتونین یک ماده شیمیایی انتقال دهنده عصبی است که نقش مهمی در تنظیم خلق و خوی دارد، و عدم تعادل آن یکی از عوامل مؤثر در اختلالات خلقی مانند اضطراب و افسردگی است.  SSRI  با کاهش بازجذب سروتونین در نورون هایی خاص، باعث افزایش آن در مغز و کاهش علائم اضطراب می شود.  SSRI را در کل بی خطرتر از  دیگر داروهای ضد افسردگی می دانند، اما این دارو نیز عوارض جانبی مختص خود را دارد.این داروها معمولا عوارض جانبی جنسی، سوخت و ساز بدنی، و  گوارشی دارند.

1. اختلال عملکرد جنسی

SSRI  به جهت عوارض جانبی جنسی  شناخته شده اند. هنگامی که  SSRI برای افسردگی، اضطراب حاد، و اختلالات خلقی دیگر تجویز می شود، بسیاری از بیماران کاهش شدید میل جنسی را تجربه می کنند. در بیمار تحریک جنسی و میل به رابطه جنسی کاهش می یابد. در برخی بیماران دچار اضطراب خاص SSRI می تواند “آنارگاسیما” – ناتوانی در رسیدن به ارگاسم، و ” فقدان لذت جنسی”- ناتوانی در تجربه لذت جنسی را ایجاد کند. اگرچه مکانیسم این تاثیر هنوز به طور کامل شناخته نشده است، ولیکن تحقیقات نشان داده است که باعث کاهش دوپامین می شود.

دوپامین یک انتقال دهنده عصبی درگیر در ایجاد انگیزه، لذت جویی، و احساس هدف و پاداش است. در برخی بیماران دچار اضطراب حاد، این عارضه جانبی باعث تشدید بیماری است به این دلیل که با دیدن مشکل در رابطه جنسی، احساس بی کفایتی شخصیتی می کنند.

 2. افزایش وزن

افزایش وزن، عارضه دیگر مصرف SSRI است- 11 تا 55 کیلوگرم. اضطراب باعث کم اشتهایی می شود که با تجویز SSRI و بهتر شدن خلق و خو، میزان خوردن نیز بالا می رو که باعث افزایش وزن است.

دلیل دیگر، افزایش هورمون های لیتین و گرلین است. این دو هورمون در تنظیم گرسنگی و خواستن غذا تاثیر دارند.

3. اختلال عملکرد دستگاه گوارش 

دل درد و معده درد از عوارض جانبی مصرف SSRI است. ناراحتی معده، سوزش سر دل، تهوع، و یا دیگر مشکلات دستگاه گوارش و در موارد حاد تر خونریزی معده رخ می دهد. اضطراب خود باعث درد معده می شود و مصرف SSRI آن را تشدید و این عارضه را به یک مشکل واقعی تبدیل می کند.

عوارض جانبی SSRI باعث کمرنگ شدن جنبه درمانی آن می شود. اختلالات اضطرابی، همواره به درمان رفتار شناختی و درمان نوروفیدبک پاسخ خوبی داده اند. اگر چه SSRI  شایع ترین درمان اضطراب و افسردگی است، ولیکن ترکیبی از درمانهای رفتاری و نوروفیدبک می تواند تاثیر بیشتری داشته باشد.

در درمان نوروفیدیک ، تشخیص و تصحیح الگوهای ناکارآمد امواج مغزی به بیماران آموزش داده می شود که هیچ عارضه جانبی ندارد و یک روش پشتیبانی موثر در درمان و کنترل اضطراب است.

در درمان رفتار شناختی ، بر خلاف درمان دارویی، جنبه های روانی اختلالات اضطرابی مورد بررسی قرار می گیرد.

برای افراد دارای واکنش منفی به SSRI، این درمان جایگزین می تواند بهترین گزینه  باشد.

نگارنده: شیرین قلی زاده

[divider]

کلنیک فوق تخصصی مغز و اعصاب و روان آلومینا