سن صحبت کردن کودک چند سالگی است؟!

پسر شما 2 ساله است اما هنوز صحبت نمی کند. او لغات خیلی کمی بیان می کند، اما در مقایسه با هم سن و سال هایش کمی عقب تر است. به یاد دارید که خواهرش در همان سن می توانست جمله کامل بیان کند. به همین دلیل به متخصصان مختلف مراجعه می کنید. برخی کودکان خیلی زودتر راه می افتند و قدم برمی دارند و برخی دیگر خیلی زودتر صحبت می کنند. مطمئن باشید مسئله نگران کننده ای وجود ندارد. داستان سن صحبت کردن کودک در بین والدین زیادی رایج می باشد. در این شرایط نیازی به مشاوره نیست، مگر اینکه رشد و پیشرفت کودک در دیگر زمینه ها نیز آهسته باشد. برخی والدین نیز خود را با این افکار که افراد کمی در اطراف کودک صحبت میکنند یا کودکشان بیشتر به فعالیت های جسمی علاقه دارد تا صحبت کردن، خود را قانع می کنند.

شناخت موارد طبیعی و غیرطبیعی در صحبت کردن کودکان می تواند به شناخت مشکلات کودک بیشتر کمک کند.

رشد طبیعی زبان کودک

صحبت و مشورت در مورد رشد اولیه زبان و صحبت کردن کودک و دیگر نگرانی ها با پزشک اهمیت زیادی دارد. تشخیص اینکه یک کودک در توانایی برای برقراری ارتباط نابالغ است یا اینکه یا دچار مشکلی است که نیاز به درمان و توجه دارد، کار سختی است.

این هنجارهای تکاملی سر نخ ها و راهنمایی هایی ارائه می دهند:

قبل از 12 ماهگی

برای کودکان در این سن استفاده از صدا برای برقراری ارتباط با محیط اطراف مهم می باشد. تولید صداهای مختلف اولین مراحل تکامل سخن گفتن هستند. در ماه های بالاتر (اغلب حدود 9 ماهگی) نوزاد شروع به ترکیب صداها و تن های مختلف با یکدیگر می کند و کلماتی مانند ماما و بابا را بیان می کند (البته بدون درک معانی این لغات).

قبل از 12 ماهگی نوزادها به صدا توجه می کنند و نام برخی اشیا پرکاربرد را تشخیص می دهند. نوزادی که مشتاقانه تماشا می کند اما به صدا عکس العملی نشان نمی دهد، علائمی از ناشنوایی را نشان می دهد.

از 12 تا 15 ماهگی

کودکان در این سن صداهای بیشتری در دایره تولید صدای خود دارند (از جمله صداهای ب، پ، م، ن)؛ آنها شروع به تقلید صداهای تولید شده توسط اعضای خانواده می کنند و معمولا یک یا چند لغت بیان می کنند (به جز ماما و بابا). اسم ها زودتر تولید می شوند، مانند توپ. به علاوه کودک برخی دستورالعمل های ساده را درک کرده و دنبال می کند، به عنوان مثال تقاضای “لطفا توپ رو به من بده” را متوجه می شود.

از 18 تا 24 ماهگی

گرچه در سن صحبت کردن کودک تفاوت های زیادی وجود دارد، اما معمولا اکثر کودکان نوپا تا 18 ماهگی حدود 20 لغت و تا 2 سالگی حدود 50 لغت را بیان می کنند. در سن 2 سالگی کودک شروع به ترکیب دو لغت و بیان جمله ساده می کند، جملاتی مانند ” نی نی گریه” (با مفهوم کودک گریه می کند) یا بابا بزرگ به مفهوم بابا بزرگ است. یک کودک 2 ساله باید قادر به تشخیص اشیا باشد، از زبان بدن استفاده کنید و جملات و دستورات دو بخشی به کودک بگویید: (به عنوان مثال اسباب بازی را بردار و به من بده لطفا.).

از سن 2 تا 3 سالگی

در این سن والدین پیشرفت زیادی در صحبت کودک خود مشاهده خواهند کرد. دایره لغات کودک افزایش می یابد و معمولا می تواند بیشتر از 3 کلمه را ترکیب کرده و جمله سازی کند.

درک کودک نیز در این سن بهتر می شود. در 3 سالگی کودک باید بتواند مفهوم گذاشتن روی میز یا زیر میز را تشخیص دهد. به علاوه رنگ ها نیز در این سن تشخیص داده می شوند و مفاهیم توصیفی را نیز درک خواهد کرد (مفاهیمی مانند بزرگ در مقابل کوچک).

تفاوت بین تکلم و زبان

تکلم و زبان معمولا با هم اشتباه گرفته می شوند، اما با یکدیگر متفاوت هستند:

• تکلم بیان لغوی زبان است و شامل بیان کردن می شود که روش شکل گرفتن صداها و لغات می باشد.
• زبان دامنه وسیع تری دارد و به کل سیستم بیان و دریافت اطلاعات به روش معنادار اشاره می کند. زبان یعنی درک کردن و درک شدن از طریق برقراری ارتباط – لغوی، غیرلغوی و نوشتار.

گرچه مشکلات در گفتار و زبان متفاوت است، اما اغلب هم پوشانی دارند. یک کودک که دچار مشکل زبانی است ممکن است قادر به تلفظ صحیح کلمات باشد، اما قادر به قرار دادن بیش از دو کلمه کنار هم نیست. درک صحبت برخی کودکان نیز ممکن است دشوار باشد، اما از لغات و عبارت ها برای بیان نظرات خود استفاده می کند. برخی دیگر نیز ممکن است بتواند به خوبی صحبت کند، اما ممکن است در اجرا و درک دستورات دچار مشکل باشد.

علائم هشدار دهنده

اگر نگران بهبود زبان و تکلم کودک خود هستید، نکاتی وجود دارد که بهتر است به آنها دقت داشته باشید. نوزادی که به صداها پاسخ نمی دهد یا آوایی تولید نمی کند، احتمالا دچار مشکل است.

مسائل نگران کننده بین سنین 12 و 24 ماهگی عبارتند از:

• نوزادی که تا 12 ماهگی از حرکاتی مانند اشاره کردن یا تکان دادن دست با مفهوم خداحافظی استفاده نمی کند.
• نوزادی که در 18 ماهگی از حرکات به جای آواها برای برقراری ارتباط استفاده می کند.
• نوزادی که در 18 ماهگی در تقلید کردن صداها مشکل دارد.
• درخواست های ساده کلامی را درک نمی کند.

در صورت مشاهده موارد زیر در کودک 2 ساله، به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• کودک فقط می تواند فعالیت ها و کلمات دیگران را تقلید کند و به طور مستقل توانایی تولید لغت یا عبارتی را ندارد.
• تنها برخی صداها و لغات خاص را به طور مکرر بیان می کند و توانایی برقراری ارتباط از طریق زبان گفتار را ندارد (صرفا در حد برآورده کردن نیازهای اولیه می باشد.)
• نمی تواند دستورات ساده را دنبال کند.
• دارای تن صدای غیرطبیعی می باشد ( به عنوان مثال صدای تو دماغی یا گوشخراش).
• نسبت به سن خود درک لغات و عباراتی که بیان می کند، بسیار دشوار است. والدین و پرستار کودکان 2 ساله حدود نیمی از سخنان کودک را درک می کنند. در 3 سالگی این میزان به سه چهارم افزایش می یابد. در سن 4 سالگی سخنان کودک تقریبا به طور کامل قابل درک هستند، حتی افرادی که کودک را نمی شناسند.

علل تاخیر در تکلم

تاخیر در تکلم و رشد زبان کودک علل زیادی دارد. گاهی این تاخیر به دلیل بروز مشکلات دهانی بروز می کند، به عنوان مثال مشکل در دهان یا کام کودک. کوتاهی لگام در زیر زبان باعث محدود شدن حرکات زبان و در نتیجه بروز مشکل در تکلم می شود.

بروز مشکل در نواحی مسئول تکلم در مغز، یکی دیگر از علل مشکل تکلم کودکان می باشد. کودک در استفاده و حرکت دادن لب ها، زبان و فک خود مشکل پیدا می کند.

مشکلات شنوایی نیز معمولا باعث تاخیر در تکلم کودک می شوند. به همین دلیل شنوایی کودک باید توسط متخصص شنوایی سنج تست شود. کودکی که دچار مشکل شنوایی است، در بیان لغات، درک مطالب و تقلید کردن نیز دچار مشکل خواهد شد. عفونت گوش، به ویژه عفونت های مزمن، بر روی شنوایی تاثیر می گذارند.

گفتار درمانی و زبان درمانی چه انجام می دهد؟

سن صحبت کردن در کودکان چند سالگی است؟! اگر پزشک تردید داشته باشد که کودک شما دچار مشکل است، ارزیابی های اولیه توسط یک آسیب شناس گفتار و زبان بسیار مهم است. در این ارزیابی متخصص توانایی ها و مهارت های زبانی کودک را مورد بررسی قرار می دهد. به علاوه آزمایش های استانداردی انجام خواهد شد.

پزشک موارد زیر را نیز ارزیابی خواهد کرد:

• آنچه کودک شما درک می کند.
• آنچه کودک بیان می کند.
• آیا کودک به روش های دیگر، مانند اشاره کردن و تکان دادن سر و غیره، سعی در برقراری ارتباط دارد؟
• بررسی تکامل صدا و وضوح تکلم
• بررسی وضعیت سلامت دهان کودک (زبان، کام و غیره در دهان).

اقداماتی که والدین می توانند انجام دهند

مانند بسیاری چیزهای دیگر، رشد گفتار نیز ترکیبی از طبیعت و تربیت است. ژنتیک تعیین کننده هوش و رشد گفتار و زبان می باشد. اما ژنتیک تنها کافی نیست و عوال محیطی زیادی نیز در این مسئله دخیل هستند. در کل سن صحبت کردن کودک به عوامل زیادی بستگی دارد.

زمانی که مشکلات شنوایی، زبانی و تکلم وجود دارد، اقدامات سریعتر بیشتر به کودک کمک خواهد کرد. به علاوه اگر درک بهتری نسبت به دلیل مشکل کودک خود داشته باشید، بهتر می توانید به وی کمک کنید.

در ادامه برخی نکات کلی و مهم در خانه بیان می شوند:

• زمان زیادی را صرف برقراری ارتباط با کودک خود کنید، حتی زمانی که نوزاد است – با وی صحبت کنید، برایش شعربخوانید و او را تشویق به تقلید صداها کنید.
• برای کودک خود کتاب بخوانید، این کار را از اوایل 6 ماهگی آغاز کنید. به تصاویر و جلد کتابی که انتخاب می کنید و همچنین تناسب داستنا با سن کودک خود دقت زیادی داشته باشید. سعی کنید تصاوی را برای کودک معرفی کنید و پس از مدتی از وی بخواهید به تصاویر اشاره کند یا برای شما معرفی کند. از کودک بخواهید که داستان را پیش بینی کند.
• از موقعیت های روزمره برای تقویت زبان کودک خود استفاده کنید. به عنوان مثال نام غذاها را برایش بیان کنید، برایش توضیح دهید که قرار است نهار چ غذایی درست کنید یا تصمیم دارید خانه را تمیز کنید. به اشیا اطراف خانه اشاره کنید، در هنگام رانندگی صداهایی را که می شنوید برای کودک توضیح دهید. از کودک خود سوال بپرسید و پاسخ های وی را مورد تشویق رقرار دهید. سعی کنید ساده صحبت کنید، اما خیلی سطح پایین و نوزادگونه ادامه ندهید.

کاندیدای دکترای علوم اعصاب شناختی

✓ رتبه اول مقطع کارشناسی ارشد با معدل 19.01 در رشته گفتار درمانگر از دانشکده توانبخشی
دانشگاه علوم پزشکی تهران ورودی سال91

✓ رتبه اول مقطع کارشناسی با معدل 18.51 در رشته گفتار درمانی از دانشکده توانبخشی دانشگاه
علوم پزشکی تهران ورودی سال87