تعریف توجه و تمرین های افزایش توجه شنیداری

تعریف توجه

توجه یک فرایند شناختی است که در آن تمرکز ذهن بر محرک یا محرکهای خاصی از محیط جمع میشود و محرکهای محیطی دیگر نادیده گرفته می‌شوند.

توجه یکی از موضوعاتی است که در روانشناسی و علوم اعصاب شناختی به آن بسیار پرداخته شده‌است و یکی از زمینه‌های اساسی تحقیق در آموزش و تربیت ، روان‌شناسی و علوم اعصاب است. زمینه‌های فعال این بررسی‌ها شامل بررسی سرچشمهٔ سیگنال‌های مولد توجه ، اثر این سیگنال‌ها بر میزان‌سازی یاخته‌های عصبی حسی و رابطهٔ بین توجه و دیگر فرایندهای شناخت‌پذیر مانند حافظهٔ کاری و هوشیاری میشود یکی از زمینه‌های به‌نسبت جدید تحقیق در این مورد ، بررسی ضربات مغزی تروماتیک و اثرات آن‌ها بر توجه است.

فعالیت هایی به منظور تحکیم توجه شنیداری

کودک ۷ ساله در حالی وارد دبستان میشود که چندین بار در تلویزیون و کتاب‌های داستان درباره خوبی‌های محیط مدرسه دیده و شنیده است، در روزگار کنونی بسیاری از بچه‌ها با اشتیاق قدم به مدرسه می‌گذارند و از بودن در این محیط احساس رضایت میکنند.

ولی بعضی خانواده‌ها، دلواپسی هایی بابت ورود فرزند کلاس اولی خود به یک محیط آموزشی جدید دارند ولی در روزگار کنونی کم‌تر شاهد هستیم که دانش آموز کلاس اولی برای قبول چنین موقعیتی گرفتار مشکل شود و پدر و مادر را نگران کند.
برای دانش آموزی که نخستین دفعه سر کلاس درس می‌نشیند واجب است که بداند بایست به صحبت‌های معلم خود گوش فرا دهد تا مطالب را مناسب‌تر آموخته. و به حافظه خود بسپارد، پس چه خوبست. که اولیاء تا اندازه‌ای در این موارد دانش آموز را آماده کرده تا توانایی‌های دانش آموز شکوفا شوند.

فعالیت هایی به منظور تحکیم توجه شنیداری

۱- گوش کردن به صداها: کودکان چشم هایشان را می‌بندند و به صداهای اطراف گوش می‌دهند. به عنوان نمونه ، به آوای ماشین‌ها، هواپیما، حیوان‌ها و دیگر صداهای بیرونی، و صداهای اتاق مجاور

۲- صداهای ضبط شده: آوای هواپیما، قطار، حیوان‌ها و زنگ را میتوان ضبط کرد، بعد برای دانش آموزان پخش کرد و از آنها خواست که صداها را تشخیص دهند.

۳- تشخیص آوای خوراکی‌ها: از دانش آموزان بخواهید به آوای انواع خوراکی‌ها مانند کرفس، سیب یا هویج هنگام خوردن ، بریدن یا خرد کردن گوش کنند.

۴- تشخیص شئ از مسیر آوای به هم خوردن آن: مواد کوچک و سفتی نظیر سنگ ریزه‌ها، دانه‌های نخود و لوبیا، گچ، نمک، ماسه یا برنج را درون ظرف هایی بریزید و در آنها را ببندید. دانش آموزان بایست با وول دادن ظرف و گوش کردن به آوای آن، شئ درون ظرف را تشخیص دهند.

آشفتگی در پردازش شنیداری

 
در مبتلایان غالباً هیچ نشانی از ضایعه مغزی دیده نمی‌شود و تاریخچه تولد و رشد بچه‌ها نیز عادی است.

بنابر این علیرغم داشتن هوش و شنوایی طبیعی:

– دانش آموز به آسانی حواسش پرت میشود و اصوات بلند یا غیرمنتظره به صورتی غیر متداول آزارش می‌دهند.

– در محل شلوغ کلاس حس ناراحتی میکند و رفتار و کردارش در زمان‌های آرام مناسب‌تر میشود

– در دنبال کردن قوانین مشکل دارد.

– بسیار بی نظم و فراموش کار است.

– در روخوانی، هجی کردن، نوشتن یا دیگر موارد گفتاری زبانی مشکل دارد.

– در تفسیر و درک مفاهیم انتزاعی گرفتار اشکال میشود

– دنبال کردن گفتگوها برای وی دشوار است

دیگر نشانه‌های شامل:

– جواب ناهماهنگ به تحریکات شنیداری از جمله جواب گویی پرسش معلم

– دامنه توجه کوتاه

– حواس پرتی در موقع ارائه تحریکات توام دیداری و شنیداری

– اشکال در جهت یابی صوت

– تقاضای مکرر برای تکرار مطالب به خصوص موقع نوشتن دیکته

– آشفتگی در حافظه کوتاه مدت و دراز مدت

– اشکال در رابطه دادن مطالب شنیده شده به کلمات نوشته شده.

– اشکالات محتمل در هجی کردن

– اشکال در پایش سطح آوای خود

– اشکال در پردازش سریع داده‌های شنیداری

با دقت به اینکه بیشتر نشانه‌های اختلال در پردازش شنوایی مرکزی، در حوزه رابطه و زبان ظاهر می‌شوند. (چه زبان شفاهی و چه زبان نوشتاری) به نظر میاد که گرفتاران پیش از مراجعه به دیگر متخصصین توانبخشی به زیان شناسان گفتار و زبان سر بزنند

بنابر این لازم است که این همکاران ضمن توجه لازم و همه جانبه به مراجعین خود، در صورت مشکوک شدن به اختلال پردازش شنیداری مرکزی نسبت به ارجاع بموقع وی به همکاران شنوایی شناس اقدام کنند تا آزمون‌های واجب و ضروری به منظور تشخیص قطعی انجام شده و قسمتی از درمان که در حیطه شنوایی شناسی قرار دارد در صورت لزوم شروع شود.

ارائه خدمات نوروفیدبک و توانبخشی شناختی در کلیه شعب جایروس

مریم عبداللهی

روانشناس و رفتاردرمانگر تخصصی کودک

عضو انجمن روانشناسان ایران