اسپینا بیفدا در نوزادان چیست؟

اسپینا بیفدا (با نام انگلیسی Spina bifida) یک نقص مادرزادی است که نقص لوله عصبی نیز نامیده می شود. این مشکل زمانی رخ می دهد که استخون های ستون فقرات (مهره ها) به درستی اطراف نخاع نوزاد را احاطه نمی کنند. اسپینا بیفدا ممکن است به شکل خفیف یا شدید بروز کند.

• شکل خفیف آن شایع ترین نوع آن است و معمولا منجر به بروز مشکل نمی شود و به درمان نیاز ندارد. این نقص قابل مشاهده نیست، اما برخی افراد ممکن است یک گودی، خال مادرزادی یا یک بخش پر مو بر روی پشت خود داشته باشند. اکثر مبتلایان به این نوع اسپینا بیفدا تا زمانی که به هر دلیلی تصویر اشعه ایکس از پشت خود نگیرند، نمی دانند که دچار این مشکل هستند.
• یک شکل نادر ان منینگوسل (meningocele) نامیده می شود. در این نوع مایع از ستون فقرات نشت کرده و به پوست فشار وارد می کند. در این شرایط ممکن است یک برآمدگی زیر پوست مشاهده کنید. در بسیاری از موارد هیچ نشانه دیگری مشاهده نمی شود.
• نادرترین و شدیدترین نوع این بیماری مایلومنینگوسل (Myelomeningocele) نامیده می شود. در حقیقت وقتی مردم از اسپینا بیفدا صحبت می کنند، منظور همین نوع است. بخشی از عصب های نخاع از کانال نخاعی بیرون می زنند و اغلب اعصب ها آسیب می بینند. در این شرایط ممکن است یک برآمدگی در پوست ببینید. در برخی نوزادان پوست باز است و عصب ها در معرض دید هستند.

چه عاملی باعث بروز اسپینا بیفدا می شود؟

علت دقیق این نقص مادرزادی شناخته نشده است. متخصصان تصور می کنند که ژنتیک و محیط بخشی از علت بروز این عارضه هستند. به عنوان مثال خانم هایی که یک نوزاد مبتلا به اسپینا بیفدا به دنیا آورده اند، احتمال تولد نوزاد دیگری مبتلا به این عارضه در این خانم ها بیشتر می شود. به علاوه خانم هایی که دچار اضافه وزن و یا مبتلا به دیابت هستند بیش از دیگران احتمال تولد نوزاد با این شرایط را دارند.

نشانه های اسپینا بیفدا چیست؟

نشانه های فرزند شما به شدت نقص بستگی دارد. اکثر کودکان مبتلا به نوع خفیف این عارضه معمولا هیچ مشکلی ندارند. در بسیاری از موارد کودک مبتلا به منینگوسل هم نشانه و مشکلی ندارد.

کودکان مبتلا به نوع شدیدتر اسپینا بیفدا اغلب دچار مشکلات نخاعی و استخوانی هستند که منجر به بروز مشکلات جدی می شود. از جمله این مشکلات عبارتند از:

• کودک در دست ها، بازوها و پاهای خود حسی ندارد یا حس کمی دارد، بنابراین قادر نیست این قسمت ها را حرکت دهد.
• مشکل در مثانه یا حرکات روده برای فرد به وجود می آید. در چنین شرایط نشت ادرار یا مشکل در دفع مدفوع بروز می کند.
• تشکیل مایع در مغز (هیدروسفالی). حتی با وجود درمان بیماری وجود این مشکل باعث بروز تشنج، مشکلات یادگیری یا مشکلات بینایی می شود.
• انحنا در ستون فقرات، مانند اسکولیوز

تشخیص اسپینا بیفدا چگونه است؟

در طول دوران بارداری یک آزمایش خون انجام می دهید و سونوگرافی از کودک در حال رشد نیز انجام می شود. این آزمایش ها علائم اسپینا بیفدا و دیگر مشکلات را بررسی می کنند. اگر نتایج آزمایش ها نوعی نقص را در نوزاد نشان دهد، می توانید آمنیوسنتز انجام دهید. این آزمایش به شناسایی اسپینا بیفدا در نوزاد کمک می کند.

پس از تولد نیز پزشک با معاینه و شکل ظاهر پشت نوزاد می تواند اسپینا بیفدا را تشخیص دهد. شدت آن نیز به وسیله اشعه ایکس، MRI یا سی تی اسکن تشخیص داده می شود.

درمان اسپینا بیفدا چگونه است؟

اکثر کودکان مبتلا به شکل خفیف این عارضه نیازی به درمان ندارند. کودکان مبتلا به منینگوسل نیز به درمان نیازی ندارند. اما کودکان مبتلا به نوع شدید این بیماری معمولا نیاز به جراحی دارند. گاهی جراحی برای اصلاح اسپینا بیفدا قبل از تولد نوزاد قابل انجام است.

کودک مبتلا به هدیروسفالی نیز برای تخلیه مایع تشکیل شده به جراحی نیاز خواهد داشت. با این جراحی فشار وارد شده به مغز کمتر می شود و مایع تشکیل شده وارد شکم می شود. به این ترتیب از بروز آسیب های بیشتر به مغز کودک پیشگیری می شود.

متخصصان فیزیوتراپی و کاردرمانی با کودک مبتلا به اسپینا بیفدا کار می کنند. این تمرین ها بلافاصله پس از تولد شروع می شوند. این درمان گرها به والدین هم آموزش هایی می دهند.

برخی کودکان ممکن است نیاز به آتل، صندلی چرخ دار یا دیگر وسیله های کمکی داشته باشند. کودکان مبتلا به مشکلات کنترل مثانه هم هر روز نیاز به استفاده از کاتتر دارند تا از بروز عفونت و آسیب های کلیوی پیشگیری کنند. برای پیشگیری از بروز مشکلات روده نیز به محض اینکه کودک شروع به خوردن غذاهای معمول را کرد، والدین برخی تمرین ها را با پزشک و پرستار آغاز می کنند.

اگر کودک مبتلا به اسپینا بیفدا دارید، به روش های زیر می توانید از وی مراقبت کنید:

• به طور مرتب به پزشک مراجعه کنید.
• به کودک کمک کنید فعالیت کند و وی را تشویق کنید تا حد امکان استقلال داشته باشد.
• کودک را تشویق کنید مایعات زیاد بنوشد و غذاهایی بخورد که حاوی فیبر زیاد هستند، از جمله غلات سبوس دار و میوه ها. به این ترتیب از بروز یبوست پیشگیری می کنید.
• هر روز پوست کودک را بررسی کنید و بریدگی ها، کبودی ها و زخم ها را شناسایی کنید. کودکانی که هیچ حسی در دست ها و پاهای خود ندارند، ممکن است آسیب ببینند ولی متوجه نشوند. این آسیب ها ممکن است منجر به عفونت شوند.
• حتما بینایی کودک خود را به طور منظم چک کنید. کودکان مبتلا به اسپینا بیفدا دارای عضلات چشمی ضعیف هستند.
• اگر کودک به لاتکس حساسیت دارد، وی را از این محصولات دور نگه دارید.
• به مشکلات یادگیری کودک دقت کنید و اگر در این مورد نگرانی دارید، با پزشک مشورت کنید.
• زمانی که کودک آماده رفتن به مدرسه است، با معلم و دیگر مسئولین مدرسه صحبت کنید. مدارس برای کودکان با نیازهای خاص برنامه ویژه ترتیب می دهند.

به یاد داشته باشید که نیازهای خود شما نیز مهم هستند. از خودتان به خوبی مراقبت کنید و سلامت و انرژی خود راا حفظ کنید. زمان هایی را به فعالیت های مورد علاقه خود اختصاص دهید و وقت خود را با دوستان و اعضای خانواده نیز سپری کنید.

چطور می توان از اسپینا بیفدا پیشگیری کرد؟

• هر روز، قبل بارداری و در حین بارداری، مقدار زیادی فولیک اسید مصرف کنید. غذاها و مواد خوراکی حاوی فولیک اسید عبارتند از اسفناج، پرتقال، غلات سبوس دار و غیره.
• اگر در حال مصرف داروهایی برای تشنج یا جوش هستید، قبل از باردار شدن حتما با پزشک خود مشورت کنید. برخی از این داروها باعث بروز مشکل و نقص در نوزاد می شوند.
• در دوران بارداری از نوشیدن الکل جدا خودداری کنید. هر مقداری از الکل بر روی سلامت نوزاد تاثیر خواهد گذاشت.
• در چند هفته اول بارداری اجازه ندهید بدن شما خیلی گرم شود. به عنوان مثال از سونا یا وان آب گرم استفاده نکنید. دگر دچار تب بالا شدید، بلافاصله برای برطرف کردن آن اقدام کنید. گرما خطر ابتلای نوزاد به اسپینا بیفتا را افزیش می دهد.

[toggle title=”گروه پزشکان جایروس را به خاطر بسپارید!” state=”open” ]ما بهترین ها را در ایران به شما معرفی می کنیم. سایت جایروس اولین سایت و مرکز تخصصی اطلاع رسانی مغز و اعصاب و روان در کشور فعالیت علمی و تحقیقاتی می کند. گروه پزشکان جایروس با معرفی برترین کادر درمانی در مناطق مختلف تهران و شهرستان های مختلف کشور حضور دارند و در رفع مشکلات جسمی در حیطه های مغزو اعصاب و روان و ارتوپدی و توانبخشی و مشکلات روانپزشکی به شما کمک می کنند. همین حالا می توانید از طریق صفحه تماس با ما  از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید. اما چرا برای درمان گروه پزشکان جایروس را انتخاب می کنید؟ زیرا:

• پزشکان ما با شما صادق هستند و رویه کار در این مجموعه به این صورت است که اقدامات اضافی تشخیصی و درمانی انجام نمی شوند و در نتیجه هزینه های دریافتی در این مرکز از مراکز مشابه بسیار ارزان تر است.
• متخصصین ما دارای تسلط و تجربه کافی در امر طبابت می باشند و همگی دارای رزومه موفقی هستند. اغلب همکاران این مجموعه علاوه بر تحصیلات تخصصی در یک رشته خاص، در یک رشته فوق تخصصی نیز آموزش دیده و مهارت دارند.
• خدماتی که توسط گروه پزشکان جایروس به شما ارائه می شود جامع و کامل است و معمولا شمارا از نیاز به مراجعه به مراکز متعدد و متفرقه بی نیاز می کند.
• آخرین مرکزی که برای به دست آوردن سلامت مراجعه خواهید کرد، دپارتمان های گروه پزشکان جایروس خواهد بود؛ مطمئن باشید سلامت خود را به دست خواهید آورد.
• در امر اطلاع رسانی تمام تلاش خود را می کنیم تا اطلاعاتی کامل و دقیق به شما ارائه دهیم.

در ادامه بهتر است بدانید گروه پزشکان جایروس برای اطلاع رسانی تنها به این سایت بسنده نکرده است. مجموعه سایت های ما در تمام زمینه ها فعال هستند و به سوالات پزشکی شما پاسخ می دهند.

مجموعه سایت های ما (علاوه بر سایت جایروس) عبارتند از:

www.sabzosalem.com (مرجع بزرگ و رایگان اطلاعات پزشکی کشور مجهز به سیستم های ویزیت مجازی، تست های سلامت، داروشناسی، دانشنامه بیماری ها و هزاران صفحه اطلاعات پزشکی رایگان)

www.zibaan.ir (مرجع اطلاعات زیبایی و پوست کشور با معرفی برترین مراکز پوست و لیزر در کشور)

اجازه بدهید بهترین ها برایتان اتفاق بیفتد. تصمیم با خود شماست.[/toggle]

[toggle title=”تیم تحقیقاتی نگارنده این مقاله” state=”open” ]

دکتر زهرا وهابی

متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات

و

سمیه محمدی، نگارنده و مترجم[/toggle]

[button color=”blue” size=”medium” link=” http://www.webmd.com/parenting/baby/tc/spina-bifida-topic-overview#1″ target=”blank” ]لینک منبع[/button]