آیا اختلالات رشد کودک خود را می شناسید؟

عبارت اختلالات فراگیر رشد که PDD نیز نامیده می شود، به شرایطی اشاره دارد که در آن رشد بسیاری از مهارت های اساسی دچار تاخیر می شوند. مهمترین آنها توانایی معاشرت با دیگران و استفاده از تخیل است. کودکان مبتلا به این اختلال معمولا گیج هستند و در درک دنیای اطراف خود دچار مشکل می باشند.

از آنجایی که این شرایط معمولا در کودکان حدود 3 سال مشاهده می شود – دوره حساس رشد کودک – این مشکل اختلالات رشد نیز نامیده می شوند. این شرایط در حقیقت خیلی زودتر از 3 سال شروع می شود، اما معمولا والدین به آن توجهی نمی کنند تا کودک بزرگتر می شود و تفاوت وی با هم سن و سالهایش مشخص تر می شود. کودکان مبتلا به این مشکل ممکن است نتوانند راه بروند، حرف بزنند یا مانند هم سن و سال های خود رفتار کنند.

چه شرایطی به عنوان اختلالات فراگیر رشد در نظر گرفته می شوند؟

پنج نوع اختلال فراگیر رشد وجود دارد:

• اوتیسم: کودکان مبتلا به اوتیسم در برقراری تعاملات اجتماعی، بازی و برقراری رابطه با هم سالان خود دچار مشکل هستند. بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم – حدودا 3 کودک از هر 4 کودک – دچار ناتوانی های فکری نیز می باشند. این کودکان گاهی دچار تشنج و تن عضلانی پایین می شوند. به علاوه اضطراب زمینه ای دارند و در برابر مقابل تغییر مقاومت نشان می دهند.
• سندروم آسپرگر: مانند کودکان مبتلا به اوتیسم، کودکان مبتلا به سندروم آسپرگر نیز دچار مشکل در تعامل و برقراری روابط اجتماعی هستند. به علاوه دارای علائق کمی هستند. با این حال کودکان مبتلا به آسپرگر دارای هوش متوسط یا بالاتر از متوسط در زمینه های زبان و شناخت هستند. این کودکان در تمرکز و همکاری ضعیف عمل می کنند. معمولا تا زمانی که مهارت های زبانی به اندازه کافی کامل نشوند، بیماری آسپرگر تشخیص داده نمی شود، در این دوره تمرکز محدود و الگوهای غیرعادی گفتار مشخص می شوند.
• اختلال فروپاشنده دوران کودکی: در این بیماری نادر، مهارت های کودک به طور طبیعی در همه زمینه های جسمی و روحی کامل می شود. در برخی موارد بین سنین 2 تا 10 سال، کودک مبتلا به این بیماری سیاری از مهارت های خود را از دست می دهد. علاوه بر از دست دادن مهارت های اجتماعی و زبانی، کودک مبتلا به اختلال فروپاشنده ممکن است کنترل خود را نسبت به دیگر عملکردها نیز از دست بدهد، از جمله کنترل روده و مثانه.
• سندروم رت (Rett): کودکان مبتلا به این بیماری نادر، از علائم مربوط به PDD و همچنین رشد جسمی رنج می برند. آنها به طور کل دچار مشکل در مهارت های حرکتی – مانند پیاده روی و کار با دست های خود – می شوند و هماهنگی ضعیفی در انجام کارها دارند. این شرایط با نقص کروموزوم در ارتباط است، بنابراین تقریبا همیشه دختران تحت تاثیر این مشکل هستند.
• اختلال رشد فراگیر مشخص نشده (PDD-NOS): این مشل در مورد کودکانی به کار گرفته می شود که در بازی و برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل هستند، اما به اندازه ای اجتماعی هستند که به عنوان کودک اوتیسمی در نظر گرفته نمی شوند. این اختلال گاهی با عنوان اوتیسم خفیف نیز مورد اشاره قرار می گیرد.

علائم اختلالات فراگیر رشد چگونه می باشند؟

استفاده از عبارت فراگیر برای توصیف این بیماری ها تا حدی گمراه کننده است. تعریف فراگیر برای بیان سراسری بودن بیماری استفاده می شود، اما کودکان مبتلا به PDD به طور کل مشکلی در زمینه های عملکردی ندارند، بلکه این کودکان در برخی عملکردها دچار مشکل هستند، در حالیکه برخی عملکردها را به خوبی انجام می دهند.

کودکان مبتلا به اختلالات فراگیر رشد، مانند اوتیسم، طیف گسترده ای از علائم را نشان می دهند که از خفیف تا شدید می باشند. این کودکان به طور گسترده ای در توانایی های فردی، مانند هوش و رفتار، نیز متفاوت هستند.

 علائم کلی مربوط به بیماری PDD در کودکان عبارتند از:

• مشکل در برقراری ارتباط کلامی، از جمله مشکل در استفاده و درک زبان
• مشکل در برقراری ارتباط غیرکلامی، مانند زبان بدن و حالات صورت.
• مشکل در برقراری تعاملات اجتماعی، مانند برقراری ارتباط با دیگران و با محیط اطراف.
• روش های غیرمعمل بازی کردن با اشیا و اسباب بازی ها
• مشکل در سازگاری با فعالیت های هر روز و محیط آشنا
• حرکات تکراری بدن یا الگوهای رفتاری، مانند تکان دادن سر یا دست ها و غیره.
• تغییر رفتار در مقابل بعضی صداها؛ کودک ممکن است در مقابل برخی صداها خیلی حساس باشد که ظاهرا دیگران نمی شوند.
• بداخلاقی
• مشکل در خواب
• رفتار پرخاشگرانه
• ترس یا اضطراب

نگارنده: سمیه محمدی

کلینیک فوق تخصصی مغز و اعصاب و روان آلومینا