نوروفیدبک برای درمان وسواس

نوروفیدبک برای درمان وسواس

اختلال وسواس فکری و رفتارهای اجباری (OCD) عارضه ای ات که در طول آن فرد دچار افکار وسواسی و رفتارهای اجباری می شود. در OCD ،منظور از افکار وسواسی ،فکر ، تصویر یا تمایل بی جایی است که ناخواسته و ناخوشایند است و منجر به اضطراب در فرد می شود.

منظور از رفتارهای اجباری نیز ، احساس فرد نسبت به انجام یک کار جهت پیشگیری از رخ دادن وسواس است.

ممکن است یک عمل فیزیکی یا ذهنی باشد. به عنوان مثال، وسواس فردی که می ترسد مبادا به خاطر میکروب ها موجود در محیط به بیماری مبتلا شود و به همین خاطر چندین بار در طول روز دست های خود را می شوید.

اختلال وسواس و رفتارهای اجباری ،به شیوه های مختلفی روی افراد تاثیر می گذارد و این عارضه ممکن است خفیف بوده و تنها یک ساعت از روز فرد را درگیر کند یا این که شدید و وخیم بوده و تمام زندگی فرد را در بر گیرد.

همان گونه که احتمالا می دانید OCD می تواند زندگی فرد را تا حد بسیار زیادی مختل کرده و توان تعامل با اجتماع و اطرافیان را از وی می گیرد.

در این مطلب تلاش داریم که یکی از بهترین روش های درمان OCD را معرفی کنیم.

روش نوروفیدبک که امروزه در ایران توسط مراکز بسیاری ارائه می شود ، تلاش می کند که با استفاده از فیدبک هایی که به صورت همزمان به مغز نشان می دهد ، تغییری اساسی در الگوهای فکری وی ایجاد کند.

بیشتر افراد مبتلا به OCD الگوهای رفتاری و فکری مکرری را در چهار مرحله از خود نشان می دهند :

• وسواس : ذهن شما به خاطر یک نگرانی یا ترس وسواس گونه درگیر می شود. مانند این که می ترسید از میکروب های محیط دچار بیماری شوید.
• اضطراب : وسواس شما را به شدت مضطرب و تحت فشار قرار می دهد.
• اجبار : شما برای کاهش اضطراب و استرس ، ناچار به پیروی از الگوی رفتارهای اجباری می شوید. مانند شستن دست هایتان برای چندین بار در روز
• تسکین موقت : رفتارهای اجباری موجب تسکین موقت شما از استرس و اضطراب می شود اما وسواس و اضطراب به زودی برمی گردد و منجر به تکرار این چرخه خواهد شد.

درمان قطعی وسواس فکری با استفاده از نوروفیدبک

درمان های مختلفی برای درمان وسواس فکری وجود دارد. یکی از رایج ترین این شیوه ها ، روش CBT ( درمان رفتاری-شناختی ) است که در طول آن درمانگر تلاش می کند با نگاهی کاوش گرانه به علت و منبع این رفتارها پی برده و به تدریج با متدهای مختلف ، شروع به درمان بیمار کند.

اما روش نوروفیدبک علاوه بر این که در مدت زمان کمتری صورت می گیرد، اثر گذاری بسیار بیشتری نیز دارد و خطر بازگشت این گونه رفتارها را به شدت کاهش می دهد.

در این روش تلاش می شود که الگوهای فکری بیمار تغییر پیدا کرده و به تدریج مغز وی نیز از این الگوی جدید تبعیت کند.

هزینه نوروفیدبک

برخلاف تصور عموم که فکر می کنند ، هزینه ی نوروفیدبک به شدت سرسام آور است ، باید بگوییم که به هیچ وجه این گونه نیست.

افراد فکر می کنند به علت نوین بودن این شکل از درمان ، باید هزینه های بسیار بالایی پرداخت کنند و در نهایت نیز از نتایج به دست آمده مطمئن نباشند.

در پاسخ به این اشخاص باید بگوییم که درمان نوروفیدبک به هیچ وجه شیوه ی نوینی نیست و سال هاست که در مراکز درمانی از آن استفاده می شود. هم چنین تاثیر آن به مراتب از دیگر روش های درمانی بیشتر است.

به تازگی تحقیقی که در یکی از دانشگاه های معتبر آمریکا صورت گرفته ، نشان داده است که تقریبا 89 درصد افرادی که از روش نوروفیدبک استفاده کرده اند ، توانسته اند بهبود چشم گیری در اختلال وسواس و رفتارهای اجباری از خود نشان دهند.

وسواس و نوروفیدبک

اسکن های مغزی افرادی که به OCD مبتلا هستند نشان داده است که این دسته از اشخاص ،فعالیت های ناهنجاری در آن بخش از مغز که مرتبط به احساسات قوی و واکنش نشان دادن به آن ها است دارند و هم چنین دچار عدم تعادل در ترشح سروتونین نیز هستند.

با استفاده از نوروفیدبک تلاش می شود که آن بخش از مغز که کنترل واکنش به احساسات را در اختیار دارد ، دوباره آموزش داده و به شیوه ی جدیدی تربیت کنیم. در واقع نوروفیدبک الگوهای فکری و رفتاری شما را تغییر می دهد.

نوروفیدبک یک فیدبک مستقیم از چگونگی عملکرد به مغز می دهد و انتظار می رود که این فدیبک منجر خواهد شد که مغز به شکلی بهتری خود را تنظیم کرده و از علائم عدم تنظیم مغز که در OCD رخ می دهد ، تا حد زیادی بکاهد.

در طول چندین جلسه ی نوروفیدبک، مغز یاد می گیرد که بدون فیدبک ، به شکل بهتری عمل کرده و به این ترتیب منجر به تغییرات دائمی شود.

OCD خودش را به شکل های متفاوتی بروز می دهد اما تحقیقاتی که در دانشگاه “ییل” صورت گرفته ، نشان می دهد که رایج ترین اشکال این عارضه به شکل اضطراب یا ترس از میکروب و جرم ها خود را نشان می دهد.

در طول روش نوروفیدبک ، سنسورهای به مغز بیمار متصل می شود و امواج مغزی را به شکل یک سری علائم به یک برنامه ی نرم افزاری در کامیپوتر منتقل می کند. به این وسیله پزشکان می توانند دقیقا تشخیص دهند که مشکل رفتارهای اجباری از کدام ناحیه از مغز نشآت گرفته است.

این عملیات به این طریق صورت می گیرد که پزشک ، منبع آلودگی را به بیمار نزدیک کرده و واکنش های مغزی وی را نسبت به آن ثبت می کند.پیش از این که روش نوروفیدبک را آغاز کنند ، در ابتدا بیمار با یک متخصص روانپزشک ملاقات کرده و تلاش می کند که خود را برای کنترل اضطراب و استرس ناشی از نزدیک شدن به منبع میکروب و جرم آماده کند.

پس از آن تصاویر فعالیت های مغزی به بیمار نشان داده می شود و از وی خواسته می شود که نسبت به آن ها واکنش نشان دهد.سپس بیمار با مشاهده ی این تصاویر به کمک پزشک متخصص تلاش خواهد کرد که به شکل همزمان واکنش های خود را تغییر داده و به این ترتیب الگوهای ذهنی خود را تغییر دهد.

مترجم و محقق : ندا ناصری

• مریم عبداللهی 
• روانشناس و نوروتراپیست
• درمانگر تخصصی کودکان