خصوصیات شخصیتی زوجین بسیار تعیین کننده است!

در متن زیر، توضیحاتی توسط خانم دکتر نیوشا محمدی روانپزشک در مورد نقش اختلالات و خصوصیات شخصیتی زوجین در روابطشان بیان شده است. یکی از شرایطی که خصوصیات شخصیتی فرد، تاثیر بسزایی در روند روابط دارد، جلسه زوج درمانی است.

اهمیت خصوصیات شخصیتی زوجین

بسیار دیده شده که زوجین از اعمال و کردار یکدیگر شکایت کرده و مشکلات ایجاد شده در فضای خانواده را به رفتارهای طرف مقابل در مقابل خانواده همسر، اقوام و برخوردهای فردی نسبت میدهند در صورتیکه بعد از بررسی میتوان به این نتیجه رسید که “بینش” به رفتارها و خصوصیات هریک چقدر میتواند به بهبود روابط و بستر رشد فرزندان کمک کند. بنابراین، سعی کردم که یکی از خصوصیات مهمی که در رفتار زوجین با یکدیگر تاثیر قابل ملاحظه دارد را در زیر به اختصار برای خوانندگان محترم بیان کنم.

شخصیت خودشیفته

-یکی از این اختلالات ، افراد با”” شخصیت خود شیفته” است.از خصوصیات بارز این افراد میتواند این موارد باشند: نیاز به مقبولیت،فقدان حس شفقت و همدلی، احساس خودبزرگ بینی، احساس مهم پنداشتن خود، احتیاج به تحسین شدن افراطی توسط دیگران، احساس محق بودن میباشد.
-در ادامه سعی میکنم که به ” همدلی و شفقت و فداکاری” که از خصوصیات افراد خودشیفته که در روند زندگی خانوادگی بسیار تاثیر گذار است ، به طور مختصر و ملموس بپردازم.

-شیوع اختلالات شخصیت در جمعیت عمومی حدود 10 تا 20 در صد میباشد. اختلالات شخصیت میتواند زمینه ساز بعضی از اختلالات روانپزشکی مثل مصرف مواد، خودکشی، اختلالات اضطرابی و افسردگی باشد. تعریف این اختلالات به صورت:

“الگوی بادوام از رفتارها و تجارب درونی که انحراف قابل ملاحظه ای از آنچه که براساس فرهنگ فرد انتظار میرود، داشته باشد که باعث رنج و عذاب قابل ملاحظه و یا اختلال در حوزه های شغلی، اجتماعی، خانوادگی شود و سرنخهای شروع آن در دوران نوجوانی میباشد.

خصوصیات شخصیت خودشیفته

یکی از این اختلالات، افراد با “شخصیت خود شیفته” است.از خصوصیات بارز این افراد میتواند این موارد باشند: نیاز به مقبولیت، فقدان حس شفقت و همدلی، احساس خودبزرگ بینی، احساس مهم پنداشتن خود، احتیاج به تحسین شدن افراطی توسط دیگران، احساس محق بودن میباشد. خصوصیات شخصیتی زوجین در مواردی که تشخیص خودشیفتگی مطرح باشد، بسیار اهمیت دارد.
-در ادامه سعی میکنم که به “همدلی و شفقت و فداکاری” که از خصوصیات افراد خودشیفته که در روند زندگی خانوادگی بسیار تاثیر گذار است، به طور مختصر و ملموس بپردازم.

تفاوت شفقت و فداکاری در خصوصیات شخصیتی زوجین

در وجود انسان‌ها حداقل سه نوع سیستم تنظیم عاطفه تکامل یافته است: سیستم محافطت از خطر، سیستم ارضای غریزه و سیستم تسکین . نكته جالب توجه در نتايج مطالعات صورت گرفته بر شفقت خود نشان داد افراد داراي شفقت خود در روابط صراحت بيشتري دارند، براي خود ارزش قائلند و تعارف كمتري نشان مي دهند، همچنين اين افراد معمولا در روابط برد/ برد حضور دارند تا اينكه خود را فداي ديگران كنند، شفقت معمولا با مهرباني خود و ديگران تعريف ميشود، افرادي كه با ديگران مهربانند ولي معمولا خود را فداي ديگران مي كنند، شفقت كمي دارند. “فداکاری” دفاعی است كه در آن فرد خشم خود را سركوب و منبع عشق را در بيرون از خود مي بيند، ازين رو شديدا به ديگران وابسته مي شود و محبت افراطي از خود نشان مي دهد، از ديگران طلب حمايت و توجه دارد و شديدا ديگران را حمايت مي كند. نكته جالب تر اينجاست كه بعضی افراد فداکار به دليل سركوب خشم در عضلات صاف رفتار هاي ناهشياري از خود نشان مي دهند كه به خود و ديگران شديدا آسيب ميزند. اين افراد در ظاهر حامي، مراقب و مدافع هستند ولي در حال خود آزاري و ديگر آزاري هستند. خشم هيجاني است كه درون مايه قاطعيت و قدرت است. خشم انرژي است كه در صورت كنترل آگاهانه موجب بازسازي روابط، حفظ ارزش خود و دوري از خود آزاري ميشود.

تجربه ی مراقبتی بی ثبات و غیرحساس به نیازهای کودک ، با دلبستگی ناایمن ارتباط دارد. می توان آن را به عنوان الگوی مثبت نسبت به دیگران ولی الگوی منفی نسبت به خود توضیح داد. این نوع فرزند پروری احتمالا باعث می شود کودک فکر کند به خاطر فقدان عشق و علاقه در مراقب این کودک است که باید ملامت شود. نتیجه یک وابستگی مفرط است که صفت مشخصه ی آن احساسات شدید بی ارزشی و احساس نیاز افراطی به تایید و تصویب دیگران است. فرد خودخودشیفته در تلاش برای دریافت و رفع نیازهای دلبستگی شان رفتارهای پرتوقع و مداخله گرانه ای در روابط بین فردی نشان می دهند.

یکی از تکیه کلام و نقل قول های یک فرد خودشیفته بعد از اینکه به بینش رسیده است:

” من باعث فراری شدن همسرم می شوم، من می خواهم همیشه خیلی به او نزدیک باشم واین باعث عصبی شدن آنها می شود.”

افراد خودشیفته معمولا توقع وجود پاسخگویی دائم از طرف را ندارند و در عین حال نیازها و توقعات زیاد و غیر واقع بینانه ی آنها برای کسب حمایت به احتمال زیاد برآورده نمیشود وقتی آنها احساس می کنند نیازهای دلبستگی شان پاسخگو نیستند، احساس اضطراب کرده و سطوح بالایی از رفتارهای دلبستگی را به عنوان تلاش برای دریافت و برآورده کردن نیازهای مورد حمایت واقع شدن، ظاهر میکنند. فرض شده علت این امر وجود تاریخچه ای از طرد شدن و یا عدم پاسخگویی از طرف ابژه باشند بنابراین در ایشان به عنوان الگوی رفتاری غالب مشاهده میشود که به دیگران به عنوان منبع ایمنی اعتماد نمیکنند.

بیشتر بدانیم

دکتر نيوشا محمدی، روانپزشک

متخصص اعصاب و روان و دارای بورد تخصصی روانپزشكی از دانشگاه علوم پزشكی تهران