چی میشه که حافظه دروغی شکل میگیره؟ ( مرکز تخصصی نوروفیدبک در تهران)

اکثر ما دوست داریم باور کنیم که حافظه منطقی خوبی داریم.

مطمئناً ،گاهی پیش امده که فراموش کنیم کلیدهای اتومبیل مان را کجا گذاشتیم؟

و البته نام برخی افراد ، شماره تلفن های مهم یا حتی  تاریخ سالگرد عروسی خود را فراموش کرده ایم.

اما وقتی موارد مهمی را میخواهیم به یاد بیاوریم مانند : یک رویداد باارزش در کودکی

آیا خاطرات ما دقیق و قابل اعتماد هستند ، درست است؟

اگر خاطرات خود را به یک دوربین عکاسی تشبیه کنیم و هر لحظه را با جزئیات کامل حفظ کنیم دقیقاً همانطور اتفاق می افتد.

اما واقعیت غم انگیز این است که خاطرات ما بیشتر شبیه یک کلاژ هستند .

اطلاعات تکه تکه می شوند و گاهی با ظرافت و زیبایی و گاهی بی رحمانه و بی دقت ساخته می شوند.

  حافظه ما به طرز وحشتناکی مستعد خطا است  و پیشنهادات ظریف می توانند خاطرات کاذب را ایجاد کنند

بیشتر اوقات ، این خاطرات دروغین متمرکز بر چیزهایی هستند که نسبتاً دنیوی یا بی نتیجه هستند.

اتفاقات ساده و روزمره که عواقب واقعی کمی دارند.

اما گاهی اوقات این خاطرات دروغین می توانند عواقب جدی یا حتی ویران کننده داشته باشند.

مثلا یک خاطره دروغین هنگام شهادت دادن یک صحنه جنایی ممکن است منجر به محکوم شدن یک شخص بی گناه شود.

بدیهی است ، حافظه نادرست می تواند یک مشکل جدی باشد .

اما چرا دقیقاً این خاطرات نادرست شکل می گیرند؟

ادراک نادرست

ادراک انسان کامل نیست.

بعضی اوقات چیزهایی را می بینیم که در آنجا نیستند و یا چیزهای را که به وضوح دیده میشوند را نمی بینیم.

در بسیاری موارد ، خاطرات دروغین به دلیل عدم رمز گذاری درست  اطلاعات شکل می گیرند.

به عنوان مثال ، یک فرد ممکن است شاهد یک حادثه باشد اما از آنچه اتفاق افتاده است ، تصوری روشن نداشته باشد.

بازگو کردن وقایعی که اتفاق افتاده می تواند دشوار یا حتی غیرممکن باشد زیرا در واقع شاهد جزییات آن نبوده ایم.

ذهن فرد ممکن است با ایجاد خاطراتی که در واقع رخ نداده است ، “شکافها” را پر کند.

استنباط

در موارد دیگر ، خاطرات و تجربیات قدیمی با اطلاعات جدیدتر رقابت می کنند.

گاهی اوقات این خاطرات قدیمی با خاطرات جدید ما تداخل پیدا می کنند یا تغییر می دهد .

و در موارد دیگر ، اطلاعات جدید می تواند یادآوری اطلاعات قبلی ذخیره شده را دشوار کنند.

از آنجا که ما در حال جمع آوری اطلاعات قدیمی هستیم ، گاهی اوقات سوراخ ها یا شکاف هایی در حافظه ما وجود دارد.

ذهن ما سعی می کند فضاهای گمشده را پر کند

و غالباً از دانش فعلی و همچنین عقاید یا انتظارات استفاده می کند

به عنوان مثال ، شما به طور مشخص می توانید به یاد بیاورید که در هنگام زلزله سال 96 در تهران رخ داد شما کجا بودید؟

در حالی که احتمالاً احساس می کنید خاطرات خود را از این رویداد بسیار دقیق نشان می دهید ،

احتمال اینکه یادآوریهای شما تحت تأثیر پوشش خبری بعدی و داستانهای مربوط به این حملات باشد ، بسیار محتمل است.

این اطلاعات جدید ممکن است با خاطرات موجود در ذهن شما از این رویداد یا تکمیل اطلاعات گمشده رقابت کند.

احساسات

اگر تاکنون سعی کرده اید جزئیات یک رویداد تحت فشار عاطفی را به یاد بیاورید،

احتمالاً می فهمید که احساسات می توانند حافظه شما را ویران کنند.

بعضی اوقات احساسات قوی می توانند یک تجربه را به یاد ماندنی تر کنند .

اما بعضی اوقات می توانند منجر به خاطرات اشتباه یا غیرقابل اعتماد شوند.

اما دقت کنید افراد به احتمال زیاد وقایع مرتبط با احساسات قوی را به یاد می آورند ، اما جزئیات چنین خاطره هایی غالباً مشکوک هستند.

بازگو کردن رویدادهای مهم همچنین می تواند منجر به یک باور غلط در دقت حافظه شود

اطلاعات غلط

گاهی اوقات اطلاعات دقیق با اطلاعات نادرست مخلوط می شوند و این باعث می شود خاطرات ما را برای وقایع منحرف کند.

سوء تفسیر

آیا تابحال جزئیات یک داستان را با جزئیات دیگری مخلوط کرده اید؟

به عنوان مثال ، در حالی که به آخرین دوست خود در مورد تعطیلات خود می گویید

ممکن است به اشتباه حادثه ای را که در تعطیلات رخ داده است ، که سالها پیش اتفاق افتاده است ، مرتبط کنید.

این نمونه ای از این است که چگونه سوء تفسیر می تواند خاطرات دروغین ایجاد کند.

این ممکن است شامل ترکیب عناصر رویدادهای مختلف در یک داستان منسجم باشد .

روشن است که حافظه کاذب چیزی است که می تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد.

این خاطرات می توانند از چیزهای بی اهمیت تا تغییر زندگی ، از دنیوی گرفته تا بالقوه کشنده متغیر باشند.

مریم عبداللهی 

روانشناس و نوروتراپیست 

درمانگر تخصصی اختلالات خواب 

اختلالات یادگیری 

منبع