اضطراب ناشی از قرار گرفتن در محافل اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی، که هراس اجتماعی نیز نامیده می شود، نوعی اختلال است که در آن فرد اضطراب شدید و بی دلیل در حاضر شدن در موقعیت های اجتماعی از خود نشان می دهد. این اضطراب و خودآگاهی به دلیل ترس از مشاهده شدن، مورد قضاوت قرار گرفتن و انتقاد شدن توسط دیگران است.

فردی که دچار اختلال اضطراب اجتماعی است، همیشه وحشت دارد که در مقابل دیگران اشتباه کند، بد به نظر برسد و یا توسط دیگران ملامت و تحقیر شود. نداشتن مهارت های اجتماعی یا نداشتن تجربه در موقعیت های اجتماعی مختلف، ترس را در فرد بیشتر می کند. اضطراب ممکن است باعث یک حمله ی وحشت شود. در نتیجه ی این اضطراب و ترس، فرد شرایط اجتماعی را در پریشانی و اضطراب شدید تحمل خواهد کرد، یا گاهی از حاضر شدن در چنین موقعیت هایی به کل اجتناب می کند. به علاوه، افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، گاهی دچار اضطراب پیش از واقعه می شوند – ترس از یک موقعیت قبل از اینکه اتفاق بیفتد – این اضطراب روزها و هفته ها قبل از واقعه آغاز می شود. در بسیاری موارد فرد می داند که ترس او بی دلیل است، اما به هرحال قادر به غلبه بر آن نیست.

افراد مبتلا به این ترس ها و اضطراب ها معمولا دارای افکار تحریف شده هستند، از جمله اعتقادات اشتباه در مورد موقعیت های اجتماعی و دیدگاه های منفی در رابطه با دیگران. بدون درمان این اختلال، اضطراب اجتماعی می تواند بر روی کارهای عادی و روزمره ی فرد تاثیر منفی بگذارد، از جمله ی بر روی مدرسه، کار، فعالیت های اجتماعی و روابط وی.

این افراد ممکن است از موقعیت های خاصی، مانند صحبت کردن در جمع، بترسند. به هرحال افراد دچار اختلال اضطراب اجتماعی از بیشتر از یک موقعیت اجتماعی هراس دارند. دیگر موقعیت هایی که اضطراب آنها را تحریک می کند، عبارتند از:

• خوردن و نوشیدن در مقابل دیگران
• نوشتن و کار کردن در مقابل دیگران
• مرکز توجه بودن
• تعامل با دیگر افراد، از جمله تنظیم کردن قرار ملاقات یا رفتن به میهمانی
• سوال پرسیدن یا ابراز عقیده کردن در جمع
• استفاده از توالت های عمومی
• صحبت کردن با تلفن

اضطراب اجتماعی ممکن است با دیگر مشکلات روحی در ارتباط باشد، از جمله وسواس و افسردگی. در حقیقت بسیاری از افرادی که دچار اضطراب اجتماعی هستند، به خاطر مشکلاتی مانند افسردگی و وسوساس و غیره به پزشک مراجعه می کنند و نه به خاطر علائم اضطراب اجتماعی.

علائم اضطراب اجتماعی چیست؟

افرادی که مبتلا به اضطراب اجتماعی هستند، همیشه احساس می کنند مشکلی وجود دارد، اما تشخیص نمی دهند که مشکل همان احساس آنهاست که یکی از علائم بیماری است. علائم اضطراب اجتماعی عبارتند از:

• اضطراب شدید در موقعیت های اجتماعی
• دوری از موقعیت های اجتماعی
• علائم فیزیکی اضطراب، از جمله آشفتگی، تپش قلب، عرق کردن، لرزیدن، تنش عضلانی، ناراحتی معده و اسهال.

کودکان مبتلا به این اختلال اضطراب خود را با گریه، چسبیدن به والدین و یا عصبانیت نشان می دهند.

اختلال اجتماعی تا چه اندازه رایج است؟

اضطراب اجتماعی دومین نوع اضطراب و پس از افسردگی و اعتیاد الکل، سومین نوع اختلال ذهنی رایج در ایالات متحده می باشد. طبق یک برآورد، مشخص شد که 19.2 میلیون امریکایی دچار اضطراب اجتماعی هستند. این اختلال اغلب در نوجوانان یا در اوایل سن بلوغ اتفاق می افتد، اما به هر حال در هر سنی، از جمله دوران کودکی، ممکن است اتفاق بیفتد. این اختلال در بین خانم ها شایع تر است تا آقایان.

عواملی که باعث اختلال اضطراب اجتماعی می شود:

هیچ علت خاص شناخته شده ای در مورد اختلال اضطراب اجتماعی وجود ندارد، اما محققان معتقدند که فاکتورهای بیولوژیکی، روانشناسی و محیطی نقش مهمی در شکل گیری این بیماری بازی می کنند.

• فاکتورهای بیولوژیکی: اختلال اضطراب اجتماعی معمولا به عملکرد غیرطبیعی مدارهای مغز مربوط می شود که معمولا نقش تنظیم کننده ی احساسات را داشته یا مرکز پاسخ به مبارزه و پرواز در مغز هستند. فاکتورهای ژنتیکی نیز نقش مهمی در این میان ایفا می کنند، چرا که اضطراب اجتماعی تا حد زیادی زمانی رخ می دهد که یکی از خویشاوندان درجه ی یک (پدر، مادر، خواهر یا برادر) دچار این مشکل شده باشند.
• فاکتورهای روانشناسی: بروز مشکل اضطراب اجتماعی ممکن است تحت تاثیر تجربیات اجتماعی گذشته باشد، از جمله نادیده گرفته شدن یا طرد شدن توسط هم سن و سالان.
• فاکتورهای محیطی: افرادی که دچار اضطراب اجتماعی هستند، ممکن است به خاطر مشاهده ی رفتار دیگران یا اتفاقاتی که برای دیگران افتاده، دچار استرس های بیشتری شوند. به علاوه کودکانی که خیلی تحت حمایت والدین خود هستند، نمی توانند مهارت های اجتماعی را به طور طبیعی یاد بگیرند.

تشخیص اضطراب اجتماعی

اگر علائم اضطراب اجتماعی مشخص باشد، پزشک با پرسیدن سوالاتی در رابطه با سابقه ی بیماری های فرد و معاینه ی کامل، کار خود را آغاز خواهد کرد. گرچه آزمایشگاه خاصی برای تشخیص این مشکل وجود ندارد، اما پزشک از آزمایش های مختلفی انجام خواهد داد تا اطمینان حاصل کند که بیماری جسمی عامل این اختلال نیست.

اگر مشکل جسمی کشف نشد، فرد به روانشناس یا روانپزشک یا دیگر متخصصان سلامت روح ارجاع خواهد شد. روانشناسان و روانپزشکان مصاحبه ها و ابزار ارزیابی طراحی کرده اند که برای ارزیابی فردی که دچار مشکل شده، طراحی می کنند. پزشک تشخیص خود را براساس گزارشات مربوط به شدت و مدت علائم و مشکلات ناشی از آنها، طراحی می کند. سپس بر اساس میزان و سختی این علائم، اختلال اضطراب اجتماعی را تشخیص می دهد.

درمان اضطراب اجتماعی

برای اختلال اجتماعی، موثرترین روش درمانی شناخت رفتار (CBT) می باشد. درمان این علائم از طریق تجویز دارو نیز ممکن است، اما CBT موثرتر است.

• درمان از طریق شناخت رفتار: هدف CBT هدایت فکر انسان در یک مسیر منطقی تر و کمک به فرد برای جلوگیری از موقعیت های استرس زا می باشد. این روش به افراد کمک می کند تا نسبت به موقعیت هایی که باعث اضطراب می شوند، عکس العمل متفاوتی نشان دهد. این درمان شامل حساسیت زدایی منظم یا قرار گرفتن در معرض وضعیت های نگران کننده ی واقعی می باشد. با حساسیت زدایی منظم فرد موقعیت های استرس زایی را تصور می کند و با ترس خود در یک محیط امن و راحت، مانند مطب درمانگر، با آن روبرو می شود. رویارویی با موقعیت های واقعی فرد را در موقعیتی قرار می دهد که همیشه دچار مشکل می شود، اما این بار پشتیبانی روانپزشک خود را دارد.
• دارو: داروهای بسیاری برای درمان مشکل اضطراب اجتماعی وجود دارد، از جمله ضد افسردگی هایی مانند پاکسیل؛ آرام بخش ها (بنزودیازپین ها) مانند کلونوپین و آتیوان؛ بتا بلاکرها که اغلب برای درمان ناراحتی های قلبی استفاده می شوند، گاهی برای کم کردن علائم خاص اضطراب، مانند لرزش و ضربان قلب، نیز استفاده می شوند.

مشاوره برای بالا بردن اعتماد به نفس و تکنیک های مدیتیشن، مانند نفس عمیق، نیز می توانند در رویارویی با اضطراب های اجتماعی به فرد کمک کنند.

چشم انداز درمانی برای افراد مبتلا به اضطراب های اجتماعی به طور کل خوب است. افراد بسیاری بهبود یافته و از زندگی بهتری بهره مند شده اند.

آیا می توان از اضطراب های اجتماعی پیشگیری کرد؟

متاسفانه پیشگیری از این مشکل امکان پذیر نیست، اما جستجو و شناخت سریع علائم می توانند درمان های موثرتری را به دنبال داشته باشند.

[divider]

گردآورنده : سمیه محمدی

کلینیک فوق تخصصی مغز و اعصاب و روان آلومینا