همه چیز در مورد دیابت شیرین تیپ 2

دیابت شیرین تیپ 2

-دیابت شیرین چیست؟

در بیمار مبتلا به دیابت نوع 2، بدن در تبدیل کربوهیدرات‌ غذا به انرژی به خوبی عمل نمی‌کند. این مساله باعث بالا رفتن قندخون می‌شود و در طی زمان ریسک بیماری‌های قلبی، نابینایی، آسیب اعصاب و ارگان‌ها و سایر وضعیت‌های خطرناک را افزایش می‌دهد. دیابت در هر سنی دیده می‌شود و علایم اولیه معمولا خفیفند. تقریبا 1 نفر از هر 3 بیمار با دیابت نوع 2 از ابتلا به آن بی اطلاع است.

علایم اولیه

افراد با دیابت نوع 2 اغلب علایمی ندارند. یکی از علایم اولیه ممکن است پرنوشی باشد. سایر علایم خشکی دهان، افزایش اشتها، پرادراری (گاهی هر ساعت) و یا افزایش وزن غیرمعمول می‌باشد.

–علایم بعدی

با افزایش بیشتر قندخون ممکن است سردرد،تاری دید و خستگی بروز کند.

– نشانه‌های مشکلات جدی :

• بریدگی‌ها و زخم‌هایی که به آهستگی بهبود می‌یابند.
• عفونت های قارچی یا عفونت های ادراری مکرر
• خارش پوست به‌خصوص در ناحیه کشاله ران

سایر عوارض

دیابت می‌تواند با آسیب به عروق و اعصاب تناسلی، اختلال در ارگاسم ایجاد کند. %70-35 مردان دیابتی به درجاتی دچار ناتوانی جنسی در طی زندگی خود می‌شوند.

-فاکتور‌های خطر قابل کنترل

برخی شرایط مرتبط با عادات سلامتی و سبک زندگی، ریسک دیابت نوع 2 را بالا می‌برند.

شامل:

• وزن بیش از حد، بخصوص در ناحیه دور کمر
• سبک زندگی بی تحرک و گذراندن زمان زیاد جلوی تلویزیون اصطلاحا Couch potato lifestyle
• سیگار کشیدن
• مصرف فراوان گوشت قرمز،گوشت فرآوری شده، فرآورده‌های با چربی بالا و شیرینی‌جات
• سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید بالا

-فاکتور‌های خطر غیرقابل کنترل

شامل:

• نژاد اسپانیایی، آفریقایی‌آمریکایی، بومی های آمریکا و آسیایی‌ها در معرض خطر بالاترند.
• سابقه خانوادگی دیابت در والدین یا خواهر و برادر
• سن بیشتر از 45 سال

افزایش تعداد ریسک فاکتورها، احتمال دیابت را بالاتر می‌برد.

–فاکتورهای خطر برای زنان

• سابقه‌ی دیابت حاملگی
• تولد نوزاد با وزن بیشتر از 4.5 کیلوگرم
• سابقه‌ی تخمدان پلی‌کیستیک

-مکانیزم عملکرد انسولین

در فرد سالم، انسولین به تبدیل غذا به انرژی کمک می‌کند. کربوهیدرات‌ها درمعده به قندهای کوچک‌‌تر تجزیه می‌شوند و وارد جریان خون می‌شوند. انسولین به مقدار لازم از پانکراس ترشح می‌شود و به سلول‌های بدن جهت برداشت قند برای سوخت و تولید انرژی کمک می‌کند. در دیابت نوع 2 سلول ها نمی‌توانند قند را به‌ درستی مصرف کنند. در نتیجه مقدار زیادی از آن در خون باقی می‌ماند. در مقاومت به انسولین، بدن هورمون انسولین می‌سازد ولی سلول‌های بدن قادر به مصرف انسولین یا پاسخ به آن نیستند. اگر دیابت نوع 2 مدت طولانی درمان نشود، پانکراس انسولین کمتری تولید می‌کند.

-تشخیص دیابت نوع 2

از طریق اندازه گیری قندخون ناشتا و بعد ازغذا و یا تست A1c صورت می‌گیرد.A1c میانگین سطح قندخون طی 2-3 ماه گذشته را نشان می‌دهد.

-تاثیر رژیم غذایی روی دیابت

با تغییر رژیم غذایی و کاهش وزن اضافی، می‌توان تا حد زیادی قندخون را کنترل کرد. این تغییر، روی عوارض دیابت هم اثر مثبت دارد. کربوهیدرات رژیم غذایی باید محدود شود ومیزان معینی از چربی و پروتیین در هر وعده مصرف شود. برای داشتن یک انتخاب سالم و برنامه غذایی صحیح به کمک یک متخصص تغذیه نیاز است.

-ورزش

ورزش منظم مثل فعالیت‌های کششی و پیاده‌روی استفاده بدن از انسولین را بهبود می‌بخشد و سطح گلوکز خون را کاهش می‌دهد. فعالیت بدنی همچنین به کاهش چربی بدن، کاهش فشارخون و جلوگیری از مشکلات قلبی کمک می‌کند.

توصیه به انجام 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط در اکثر روزهای هفته می‌شود.

-تکنیک های شل کردن عضلات (Relaxation)

استرس می‌تواند فشارخون و قندخون را تا حدی افزایش دهد. تکنیک‌هایrelaxation مانند: تنفس عمیق، مدیتیشن و … می‌تواند به کنترل استرس کمک کنند.

-داروها

در صورت عدم کنترل قندخون با رژیم غذایی و ورزش از داروها استفاده می‌شود. انواع مختلف از داروها برای دیابت وجود دارد. که برخی از آن‌ها با افزایش تولید انسولین در پانکراس و برخی با کمک به استفاده بهتر از انسولین موجود عمل می‌کنند. برخی از داروها هم با مهار هضم قندهای پیچیده‌ تر عمل می‌کنند.

انسولین

ممکن است پزشک در مراحل اولیه دیابت، از درمان با انسولین در ترکیب با قرص خوراکی استفاده کنند. در دیابت تیپ 2، در مواردی که پانکراس دیگر قادر به ساخت انسولین در پاسخ به قندخون بالا نیست، استفاده از انسولین مفید است و بخشی از درمان روزانه دیابت می‌شود.

تست قندخون به وسیله‌ی گلوکومتر، در ارزیابی کیفیت پاسخ به درمان مفید است. تناوب انجام تست براساس میزان کنترل قند، نوع درمان و میزان پایداری سطح گلوکز خون تعیین می‌شود. به‌طور معمول قندخون در زمان بیدار شدن و خوابیدن و قبل و بعد از وعده‌های غذایی ارزیابی می‌شود.

عوارض قلبی-عروقی

در دیابت درمان نشده، خطر تشکیل پلاک در عروق خونی بیشتر است. پلاک‌ها جریان خون در عروق را کاهش می‌دهند و خطر تشکیل لخته را بالا می‌برند این امر منجر به سفتی جداره‌ی رگ (اترواسکلروز) می‌شود که خطر حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی را افزایش می‌دهد. تقریباً 2نفر از هر 3 بیمار دیابتی در اثر بیماری‌های قلبی جان خود را از دست می‌دهد.

عوارض کلیوی

در دیابت طول کشیده خطر بروز نارسایی مزمن کلیوی افزایش می‌یابد. درواقع مهم ترین علت نارسایی کلیه مزمن، دیابت است. کنترل قندخون، فشارخون و کلسترول ریسک عوارض کلیوی دیابت را کاهش می‌دهد. تست سالیانه عملکرد کلیوی و درمان‌های دارویی سیر بیماری کلیوی را در بیماران دیابتی آهسته‌تر می‌کند.

عوارض چشمی

قندخون بالا، به عروق نازک شبکیه‌ی چشم آسیب می‌زند و باعث رتینوپاتی دیابتی می‌شود که می‌تواند منجربه از دست رفتن بینایی شود. دیابت مهم‌ترین علت نابینایی در افراد 20-74 ساله است.

دردهای عصبی دیابت

در طی زمان، دیابت کنترل نشده و قند بالا منجر به آسیب عصبی می‌شود. علایم شامل خارش، سوزش، کرختی، درد و احساس سوزن سوزن شدن اغلب در انگشتان، دست‌ها و پاها می‌باشد. کنترل دیابت از آسیب عصبی بیشتر جلوگیری می‌کند.

زخم پای دباتی

آسیب عصبی دراثر دیابت ممکن است حس پا را مختل کند و بیمار به زخم‌ها توجه نکند. همزمان سخت شدن جدار عروق باعث کاهش جریان خون ناحیه می‌شود. حتی یک آسیب کوچک می‌تواند منجر به زخم عمیق و گانگرن پا شود. در موارد خیلی شدید عفونت می‌تواند منجر به قطع عضو شود.

-آسیب به لثه و دندان‌ها

قندخون بالا باعث تغذیه باکتری‌های تشکیل دهنده‌ی پلاک دندانی می‌شود که منجر به آسیب دندان‌ها و لثه می‌شود. آسیب شدید به لثه ها باعث از دست دادن دندان‌ها می‌شود.

نکته‌ی جالب در مورد دیابت نوع 2 این است که با کنترل فاکتورهای خطر قابل کنترل، تا حد زیادی قابل پیشگیری است. همچنین با رعایت این موارد می‌توان ریسک بیماری‌های قلبی را نیز کاهش داد:

رژیم غذایی سالم

30 دقیقه‌ ورزش روزانه، 5 روز در هفته

وزن متعادل

ارزیابی از نظر وضعیت‌های پیش دیابت توسط پزشک، در صورت تشخیص وضعیت پیش‌دیابت با تغییر سبک زندگی و درمان‌های دارویی می‌توان از بروز دیابت جلوگیری کرد یا بروز آن را به تاخیر انداخت.

[divider]

دکتر سارا قربانپور

متخصص طب داخلی از دانشگاه علوم پزشکی ایران

دوره فوق تخصصی غدد و متابولیسم دانشگاه تهران

برای کسب اطلاعات تماس و تعیین نوبت ویزیت برای دکتر قربانپور به صفحه تماس با ما مراجعه کنید.