سندرم گرشتمن(Gerstmann Syndrome) یا اختلال ریاضیات

برخی از کودکان با اشکالات ویژه یادگیری، دشواریهایی در درک مسائل ریاضیات دارند. کودکان دچار اختلال ریاضیات در یادگیری و یادآوری اعداد مشکل دارند،نمی توانند واقعیات پایه مربوط به اعداد را به خاطر بسپارند و در محاسبه کند و غیر دقیق هستند.

این گروه از کودکان در درک روابط فضایی دچار مشکل شدید هستند.

در اختلال ریاضیات نقایصی در چهار گروه مهارتها شناسایی شده است:

(1)مهارتهای زبانی «مهارتهایی که مربوط درک اصطلاحات ریاضی و تبدیل مسائل نوشتاری به نمادهای ریاضی است».

(2)مهارتهای ادراکی«توانایی شناسایی و درک نمادها و مرتب کردن مجموعه ی اعداد»

(3)مهارتهای ریاضی «جمع،تفریق،ضرب،تقسیم و توانایی های چهار عمل اصلی فوق»

(4) مهارتهای توجهی«کپی کردن صحیح اشکال و مشاهده ی درست نمادهای عملیاتی».

این اختلال اساساً ناتوانی در انجام مهارتهای حسابی مورد انتظار بر حسب توانایی هوشی و سطح آموزشی کودک است که با آزمونهای انفرادی و استاندارد شده ارزیابی می شود.

در حال حاضر صاحب نظران معتقدند که علت این اختلال چند عاملی است و عوامل بالیدگی، شناختی، هیجانی،آموزشی و اجتماعی- اقتصادی به درجات مختلف در ترکیب های متفاوت در اختلال ریاضی نقش دارند.به نظر می رسد توانایی های حساب بیش از توانایی های خواندن به حجم و کیفیت آموزش بستگی دارد.

تشخیص اختلال ریاضیات هنگامی مطرح می شود که مهارتهای ریاضی کودک به میزان چشمگیری کمتر از حد مورد انتظار بر حسب سن،توانایی هوشی و سطح تحصیلات او باشد.پیش از تأیید تشخیص اختلال ریاضی،اختلال نافذ رشد و کم توانی ذهنی باید رد شود.

برای دستیابی به مهارتهای ریاضی، مهارتهای مختلف زیادی مورد نیاز است که عبارتند از مهارتهای زبانی،مهارتهای مفهومی و مهارتهای محاسبه.

مهارتهای زبانی به توانایی درک اصطلاحات ریاضی،درک مسأله های انشایی و ترجمه آنها به فرایند مناسب ریاضی اطلاق می شود.

مهارتهای مفهومی شامل  شناسایی نمادهای ریاضی و توانایی استفاده مناسب از علایم ریاضی است.

مهارتهای محاسبه عبارتند از  توانایی مرتب کردن درست اعداد و پیروی از قواعد عملیات ریاضی.

ازآزمون کی مت،آزمون تشخیصی استنفورد میتوان برای تشخیص مشکلات ریاضی استفاده کرد. هدف از ترمیم ناتوانی در ریاضیات تقویت مهارت در به کارگیری روابط کمی است.

این برنامه اغلب از آموزش اصول کمی مانند: ترتیب، اندازه، فضا و فاصله با استفاده ازمواد قابل لمس و کلام شروع می شود و در نهایت برای ایجاد و تقویت قوه استدلال و تفکر منطقی از معما ها و صفحات سوراخ دار که با فرو کردن میله های پلاستیکی در آنها می توان طرحهای مختلف را ایجاد کرد،سود برده می شود. می توان از تکالیف پیاژه در جهت پایایی ذهنی در زمینه های عدد، مایع، ماده، وزن و حجم به گونه ای که کودک در آنها تبحر یابد نیز سود برد.

علت‌های بروز این مشکل کدامند؟ 

1) حافظه: مشکلات حافظه‌ای احتمال دارد کارکرد ریاضی اطفال را به چند شکل تحت تاثیر خود قرار بگذارد.

نکته‌های زیر نمونه هایی از این نوع می‌باشند:

– کودک احتمال دارد دارای مشکلات حافظه‌ای باشد که با توانایی به یاد آوردن اعمال اساسی ریاضی تداخل می‌نماید.

– در کلاس‌های بالاتر احتمال دارد مشکلات حافظه‌ای، توانایی طفل را در یادآوری مراحل مورد احتیاج حل مسئله‌های سخت‌تر، مراحل حل معادلات جبری و یا معانی نشانه‌های خاص (مثل į، S،؟،) تحت تاثیر خود قرار بگذارد.

احتمال دارد آموزگار کودکتان بگوید او دیروز این مسئله‌ها ریاضی را می‌دانست ولی به نظر نمی‌رسد قادر باشد امروز آن‌ها را بیاد آورد.

– هنگام یاری به کودک خود در انجام تکالیف ریاضی، درماندگی او در به خاطر آوردن روش حل مسئله‌ای که همان روز در مدرسه تدریس شده، امکان دارد شما را متعجب سازد.

2) رشد شناختی: دانش آموزان دارای درماندگی ریاضی در اثر تاخیر در رشد شناختی گرفتار دشواری هایی می‌شوند که بازدارنده فراگیری و پردازش اطلاعات میشود.

احتمال دارد این امر دشواری هایی را در نکته‌های زیر ایجاد نماید: – درک صورت مسئله ریاضی – درک نظام‌های عددی – به کارگیری شیوه‌های اثربخش شمارش .

3) مشکلات بینایی فضایی: احتمال دارد مشکلات بینایی فضایی با توانایی اطفال در حل درست مسئله‌های ریاضی تداخل پیدا کند.

نکته‌های زیر نمونه هایی از مشکلات بینایی فضایی می‌باشند.

– مشکل درج نامرتب اعداد در ستون‌ها جهت محاسبه – مشکلات مرتبط به ارزش مکانی اعداد که دربرگیرنده درک سیستم ده دهی است.

– مشکل درک نقشه‌ها و هندسه تعدادی از کودکان قادر نیستند با دیدن یک شکل هندسی آن را بصورت یک طرح همبسته به ادراک درآورند.

برای این کودکان یک مربع بصورت یک شکل مربع ظاهر نمی‌شود، بلکه آن را به صورت چهار خط ناپیوسته یا ۶ ضلعی و یا حتی شکل یک دایره گمان می‌برند.

تعدادی از اطفال در ادراک بصری نشانه‌های اعداد گرفتار اشکال هستند.

به عنوان نمونه در تشخیص جهت دندانه دو و شش گرفتار اشتباه می‌شوند و ۷ و ۸ را همراه هم آمیخته میکنند یا چهار و شش را هم محتمل است گهگاهی به جای هم به کار ببرند.

از نظر عدم توانایی در درک کامل اشکال و به سبب آشفتگی در درک روابط فضایی و داوری در مورد این روابط کودکان مذکور قادر نیستند صور هندسی، اشکال اعداد و یا حروف را به نحو مطلوب کپی نمایند.

روشهایی برای درمان اختلالات فراگیری

1)انجام بازی‌های ریاضی: بازی‌های ریاضی که مفاهیم و تمرین‌ها را مرور میکنند، با فایده اند.

از این جهت در هنگام انجام بازی‌ها، کودکان همه چیز را لمس میکنند.

ریاضیات لمسی یک شیوه خوب برای تدریس مفاهیم پایه (جمع، تفریق، ضرب و تقسیم) به اطفال است.

روش لمسی، حتی برای کودکانی بدون درماندگی ریاضی نیز، سودمندتر از دیگر شیوه‌ها است.

داستفاده از روشهای دیداری: به دانش آموزان یاری دهید. تا مسائل ریاضی را مجسم کنند.

2)این شیوه‌ها شامل چیزهای ساده‌ای مانند کشیدن یک شکل یا نمودار میشود.

اطفال را وادار کنید تا به تصاویر، نمودارها یا شکل‌های ارائه شده در کتاب دقت کنند.

پیش از اینکه آغاز به حل مسئله کنید، شکل‌ها را با صرف وقت برای دانش آموزان شرح بدهید.

3) کودک دارای ناتوانی یادگیری ریاضی را مورد تشویق قرار دهید که مسأله را با آوای بلند بخواند.

4) مثال‌هایی از موضوعاتی که پیش‌تر حل شده‌اند به طفل بدهید و از وی بخواهید که درباره مثال‌هایی از زندگی حقیقی فکر کند.

5)برای اینکه کودک قادر باشد اعداد را بطور مرتب و درست روی خطوط نگاه دارد، بهترست که از کاغذ گراف شود.

• مریم عبداللهی
• روانشناس و نوروتراپیست
• درمانگر تخصصی اختلالات یادگیری