خمیازه بیش از حد

آیا تا بحال به این موضوع فکر کرده اید که علت خمیازه کشیدن های بیش از حدتان می تواند افسردگی یا اضطراب باشد؟

اگر نزد متخصص مغز و اعصاب رفته اید و چک شده اید اما همچنان مشکلتان حل نشده است، نوشتار زیر می تواند برایتان کمک کننده باشد.

خمیازه چیست؟

خمیازه یک پدیده غیرارادی است که باعث باز شدن زیاد دهان و کشیدن یک نفس بسیار عمیق می شود و در نتیجه ریه ها را از هوا پر می کند. خمیازه یک واکنش بسیار طبیعی به خستگی است. همانطور که خودتان می دانید و بارها هم تجربه کرده اید، خمیازه اغلب به واسطه خواب آلودگی یا خستگی اتفاق می افتد.

برخی از خمیازه ها کوتاه هستند و برخی از آنها چندین ثانیه طول می کشند. خیس شدن چشم ها، کش و قوس دادن به بدن و درآوردن صدای یک ناله کشدار و عمیق هم دیگر علائمی هستند که می توانند با خمیازه همراه باشند.

محققان هنوز مطمئن نیستند که خمیازه چرا اتفاق می افتد، اما محرک های رایج آن عبارتند از خستگی و بی حوصلگی. خمیازه می تواند بسیار واگیر دار هم باشد! به این صورت که اگر در مورد آن صحبت کنید یا بشنوید که کسی خمیازه می کشد، شما هم ناخودآگاه دچار خمیازه می شوید.

(مثلا خود من در حال نوشتن این مقاله، بارها خمیازه کشیدم!!!)

باور عمومی بر این است که واگیردار بودن خمیازه به ارتباطات اجتماعی مغز ما مرتبط است. و برخی از تحقیقات هم ادعا می کنند که خمیازه می تواند باعث خنک شدن مغز شود.

خمیازه یک پدیده طبیعی است، اما خمیازه بیش از حد آنی است که در طول یک دقیقه، بیشتر از یکبار اتفاق می افتد. گرچه خمیازه بیش از حد هم می تواند نشانی از خواب آلودگی یا بی حوصلگی باشد، اما همچنین می تواند علامت یا نشانه ای از یک مشکل یا بیماری خفته هم باشد.

برخی از عارضه ها و بیماری های خاص هستند که می توانند موجب واکنش عصب دهم مغز بشوند. در طول واکنش های عصب دهم، فعالیت عصب واگوس زیاد می شود. این عصب از مغز تا گلو و از آنجا تا شکم کشیده شده است. از همین رو تحریک آن می تواند موجب خمیازه کشیدن شود.

زمانی که عصب واگوس فعال تر از حالت طبیعی خود شود، ضربان قلب پایین می آید و فشار خون به شکل قابل توجهی کاهش پیدا می کند. و این واکنش می تواند در اثر هرچیزی، از مشکلات خواب گرفته تا بیماری های جدی قلبی باشد.

وقتی سطح استرس و اضطراب ما تا مدت زمان زیادی باقی بمانند و به عبارتی مزمن شود، باعث می شود دیگر علایم ما بی قراری و سطح تنش بالا نباشد، بلکه برعکس سیستم پاراسمپاتیک ما فعال شود. این موضوع در افسردگی نیز دیده می شود، وقتی که افراد حس و حال انجام دادن کاری را ندارند!!

علت های خمیازه بیش از حد

علت اصلی خمیازه بیش از حد هنوز مشخص نیست. هرچند ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• خستگی و خواب و آلودگی
• مشکلات خواب مانند آپنه خواب یا نارکولپسی
• عوارض داروهای ضد افسردگی و ضد استرس
• خونریزی داخلی یا نزدیک قلب

گرچه به ندرت، اما موارد زیر هم می توانند عامل خمیازه بیش از حد باشند:

• تومور مغزی
• حمله قلبی
• صرع
• تصلب بافت های چندگانه
• از کار افتادن کبد
• ناتوانی بدن در کنترل دمای خود

اگر متوجه افزایش ناگهانی خمیازه های خود شدید بهتر است پیش پزشک بروید. مخصوصا اگر علت این خمیازه های بیش از حد برای خودتان هم معلوم نباشد. یادتان باشد که تنها یک پزشک می تواند تشخیص دهد که آیا خمیازه بیش از حد شما ناشی از یک بیماری یا عارضه هست یا نه.

کم خوابی

کم خوابی در بیماران اضطرابی و افسرده ها به میزان زیادی دیده میشود. اضطرابی ها در به خواب رفتن مشکل دارند (به علت داشتن تنش بالا و فکر کردن زیاد درباره آینده)  و افسرده ها در بیدار شدن (یعنی بیدار می شوند اما به علت سستی و رخوت ساعت های زیادی در رختخواب می مانند و راجع به گذشته فکر می کنند).

این کم خوابی منجر می شود که فرد در طول روز انرژی لازم برای فعالیت نداشته باشد و زیاد خمیازه بکشد.

درمان خمیازه بیش از حد

اگر خمیازه بیش از حد شما به خاطر مصرف یک داروی خاص باشد، پزشک شما دوز آن دارو را کم خواهد کرد. اما قبل از اینکه خودتان دوز دارو را کم کنید، حتما با پزشک مشورت نمایید، و بدون نظر و تأیید او مصرف دارو را متوقف نکنید.

چنانچه هم خمیازه زیاده از حد شما ناشی از اختلالات خواب باشد، پزشک داروهای خواب آور را برای شما تجویز می کند یا از تکنیک هایی استفاده می کند تا کیفیت خواب بهتری داشته باشید. این روش ها می توانند شامل موارد زیر باشند:

• استفاده از دستگاه های تنفسی
• انجام تمریناتی برای کاهش استرس
• تنظیم یک برنامه خواب منظم

اگر خمیازه بیش از حد شما نشانه یک بیماری جدی مانند صرع یا از کار افتادن کبد باشد، باید هرچه سریعتر آن بیماری را درمان کنید.

نکته مهم اینجاست که افراد مضطرب در خیلی اوقات ساعات خواب و بیداری شان به هم می ریزد، یعنی شب ها که بدن باید در حالت آرامش و هنگام فعالیت سیستم پاراسمپاتیک (سیستم آرامش) است، فرد بیدار است.

 چون این سیستم در آن ساعات هوشیار بوده، اگر فرد در طول روز مقدار کم خوابی اش را هم جبران کند باز هم احساس رخوت و خستگی در طول روز خواهد داشت. و این یعنی خمیازه های بیش از حد.

---

فاطمه امیری – روانشناس بالینی