چرا غش می کنیم؟

یادم هست نخستین باری که واژه «غش» را شنیدم، وقتی بود که در دوره ابتدایی، مدیر مدرسه مان که خدا رحمت اش کند، مشغول یکی از سخنرانی‌های طولانی اش بود که ناگهان یکی از هم کلاسی هایم که کنار من ایستاده بود، سطح زمین افتاد.

سخنرانی قطع شد و مسوولان مدرسه سریعا سراغ آن هم کلاسی آمدند و او را به اورژانسی در نزدیکی مدرسه جابه‌جا‌ کردند.

طفلک شاید به دلیل این که صبحانه نخورده بود و زیادی سرپا ایستاده بود، غش کرده بود ولی یادم هست که آن روز هم مانند همین حالا، بعضی‌ها خیال می‌کردند که او تشنج کرده و از حال رفته است.

حقیقت اینست که همچنان خیلی‌ها تفاوت غش و تشنج و صرع را نمی‌دانند.

شما می‌دانید؟

فقدان غیرمنتظره هوشیاری یکی از نگران کننده‌ترین حوادث پزشکی است.

حملات غش یا از حال رفتن، در حالت کلی، بی خطرترین این حوادث هستند؛ به عنوان مثال بعضی افراد بطور کامل تندرست و سالم با دیدن خون غش میکنند و چند دقیقه بعد هم بطور کامل به حالت اول بازمی گرداند ولی همه انواع غش، تشنج و سکته‌های مغزی را بایست به شکل فوریت‌های بالقوه خطرآفرین پزشکی مداوا کرد.

فردیکه از هوش رفته است احتیاج به مراقبت‌های فوری دارد.

● دلایل و راهکار غش

اشخاص زمانی غش میکنند یا از حال می‌روند که خون رسانی به مغز آن‌ها بیشتر از اندازه کاهش میابد.

فردی که درحال غش کردن است اول گرفتار رنگ پریدگی میشود زیرا خون خیلی اندکی به پوست اش می‌رسد و بعد به صورت موقت هوشیاری خود را از دست میدهد.

بطور معمول در طی ۱ دقیقه دراز کشیدن، گردش خون فرد به حالت قبلی بازگشته و او هوشیاری خود را باز می‌یابد.

حملات غش احتمال دارد هیچ اهمیت پزشکی نداشته یا علامتی از یک اختلال جدی باشد.

چند اختلال پزشکی، از جمله بی نظمی‌های مرگ بار قلبی و سرفه‌های غیرمنتظره و شدید توانایی دارند سبب غش و از حال رفتن فرد شوند.

بعضی افراد هم وقتی خیلی خسته می‌شوند، خبرهای ناراحت کننده می‌شنوند یا چیز ناخوشایندی می‌بینند، از حال می‌روند.

در این شرایط، تپش قلب کند شده و فشار خون گرفتار کاهش غیر منتظره میشود.

اهمیتی ندارد چه مقدار کم اهمیت به نظر می‌آید بی هوشی را باید مانند یک فوریت پزشکی تحت مداوا قرار داد تا زمانی که علایم بر طرف شده و دلیل آن معلوم شود.

● درمان را از کجا آغاز کنیم؟

برای یاری به شخصی که غش کرده یا حس میکند در شرف غش کردن است، چند کار می‌توانید انجام دهید.

اول او را در موقعیت درازکش بگذارید.

چنانچه کسی در موقعیت نشسته یا ایستاده از کاستی و سرگیجه نارضایتی دارد، او را بخوابانید.

چنانچه جایی برای این کار نیست، از وی بخواهید در موقعیت نشسته، به جلو خم شده و سرش را بین زانوها قرار بگذارد..

اینکار به افزایش گردش خون مغز یاری می‌کند.

چنانچه فرد غش کرده و تاکنون در وضعیت نشسته است سریعا او را سطح زمین بخوابانید.

چنانچه حمله غش سبب زمین خوردن فرد شده او را به پشت بخوابانید.

اشخاصی که هوشیاری که مردها گاهی استفراغ میکنند.

به این جهت بایست به دقت راه هوایی مریض را وارسی و از باز بودن آن مطمئن شوید.

همینطور نشانه‌های حیاتی او را وارسی کنید: آیا نفس می‌کشد؟ چنانچه نفس نمی‌کشد، مشکل احتمال دارد جدی‌تر از یک حمله غش باشد.

بی درنگ احیای قلب و ریه را آغاز کنید.

از ۱ نفر هم بخواهید به اورژانس زنگ بزند.

چنانچه نفس می‌کشد، پاهای مریض را روی صندلی یا هر شی بلند بگذارید، بطوریکه پاها بالاتر از سرقرار گیرند.

این شرایط به قوه جاذبه این امکان را میدهد تا خون را به طرف مغز بکشد.

کمربند، یقه یا هر لباس تنگی را شل کنید.

بطور معمول فرد به سرعت هوشیاری خود را باز می‌یابد.

در مرحله بعد، دیگر نشانه‌های و علایم را بررسی نمایید..

ببینید که فرد بیمار درد ناحیه سینه دارد یا نه؟ آیا مشکل تنفسی واضح در او وجود دارد؟ آیا مریض از خواب رفتگی یا ادامه کاستی عضلانی نارضایتی دارد؟ اینها احتمال دارد نشانه‌های یک بیماری زمینه‌ای باشند.

در حالت بروز هر یک از این علامت‌ها و علایم سریعا از اورژانس تقاضای یاری دهید..

در مرحله بعد، به فرد آرامش دهید.

وقتی حمله غش و کاستی تمام شد رنگ چهره مریض به حالت عادی بازمی گردد.

بیشتر اوقات احتمال دارد تا زمانی بعد از غش، فرد همچنان احساس کاستی و بی حالی داشته باشد، بنابراین استراحت کردن وصحبت نکردن برای مدت زمان چند دقیقه فکر خوبیست.

در مرحله بعد، به مداوای زیان‌های محتمل بپردازید.

چنانچه در اثر غش کردن و زمین خوردن، فرد گرفتار زیان هایی شده هر نوع کوفتگی، کبودی یا جراحت را مداوا کنید و چنانچه این صدمات جدی هستند از اورژانس تقاضای یاری دهید..

● فرق غش و تشنج

شاید بپرسید تفاوت غش با تشنج چیست و چه طورآنها را از همدیگر تشخیص دهیم؟ بطور طبیعی، سلو ل‌های مغزی، دشارژهای الکتریکی هماهنگ و منظمی ایجاد میکنند ولی زمانیکه این دشارژها (تخلیه بار الکتریکی) نامنظم شده و سازمان دهی خود را از دست بدهند تشنج رخ میدهد.

تشنج بزرگ (گراندمال) که به آن حمله هم می‌گویند، حالتی غیرارادی از انقباض و شل شدن متفاوت عضلات، به همراه فقدان هوشیاری است.

تشنج‌های ناشی از بیماری صرع، رایج‌ترین نوع تشنج هستند ولی چند نوع اختلال دیگر هم میتوانند سبب تشنج شوند: اختلال عملکرد و نارسایی کلیه، مننژیت (التهاب پرده‌های مغز)، انتشار مسمومیت در خون (توکسمی) بارداری، صدمات سر، ترک غیرمنتظره بعضی از داروها مانند دیازپام و …

● طرز برخورد با تشنج

زمانی در کنار فردی هستید که گرفتار تشنج شده اقدامات زیر را انجام دهید:

▪ نگذارید فرد به خودش زیان برساند: چنانچه فرد گرفتار استفراغ شد، سر او را به یک طرف بچرخانید، بطوریکه مواد استفراغ شده از دهن اش خارج و وارد نای یا ریه نشوند.

مبلمان یا اشیای اطراف فرد بیمار را جمع کنید تا خطر زیان وصول به او هنگام حرکات غیرارادی بدن، کاسته شود..

سعی نکنید جلوی حرکات فرد تشنجی را بگیرید.

گرچه احتمال دارد تنفس فرد بطور گذرا متوقف گردد و چنانچه نوع رنگ پوست اش روشن باشد امکان دارد در نتیجه کمبود اکسیژن باشد ولی تنفس تقریبا همواره بی احتیاج به احیای قلب و ریه به حالت عادی بازمی گردد.

▪ فرد را به پهلو بخوابانید: وقتی تشنج تمام شد فرد را به پهلو بخوابانید.

این شرایط امکان تنفس طبیعی را مهیا کرده و به مواد استفراغ شده، اجازه میدهد از دهن و راه هوایی خارج شوند.

چنانچه هنگام تشنج زبان یا لپ خود را گاز گرفته باشد شاید از دهان اش خون بیاید.

بعد از تشنج، فرد احتمال دارد تا زمانی گیج و منگ باشد.

تا موقعی که هوشیاری خود را بطور کامل باز یابد، او را تحت مراقبت بگذارید.

چنانچه فرد گرفتار تشنج شده و یکی از نکات زیر در زمینه او صدق میکند از اورژانس تقاضای کمک کنید:

▪ فرد مورد نظر هرگز پیشینه تشنج نداشته.

▪ حمله تشنج بیشتر از چند دقیقه طول کشیده.

▪ تشنج حالت راجعه دارد.

● ۳ اشتباه معمول غش

۱) دادن آب قند به فردیکه غش کرده!

یکی از شایع‌ترین تصورات اشتباه هنگام غش کردن، استفاده از آب قند است.

باید در نظر داشته باشید که دادن آب قند به فرد غش کرده احتمال دارد خطرساز باشد زیرا آب قند در حالتی که هوشیاری فرد کامل نیست، به درون ریه می‌رود و سبب مشکلات تنفسی و حتی خفگی خواهد شد ولی وقتیکه هوشیاری فرد تا حدی بازگشت، دادن آب قند یا مایعات شیرین بلامانع است.

۲) غش ناشی از کاستی است یا ناشی از جن زدگی!

غش کردن یا سنکوپ عبارتست از بی هوش شدن غیرمنتظره و کوتاه مدت که بدلیل نرسیدن اکسیژن لازم به مغز اتفاق میوفتد.

استرس‌های شدید و بلند شدن از تخت یا صندلی بطور خیلی ناگهانی از رایجترین علت‌های این اختلال به حساب می‌آیند ولی بعضی اختلالات تپش قلب و مریضی هایی مثل صرع همچنین میتوانند این اختلال را بوجود آورند.

آب و هوای گرم، کهولت سن و حتی دیابت نیز میتواند در پیدایش غش تاثیرگذار باشد.

تهی از لطف نیست که یک باور اشتباه دیگر را هم متذکر شوم.

بیشتر از این تصور می‌شد که فردیکه غش یا تشنج کرده، جنی شده و یا جن در او رسوخ کرده است ولی پذیرش این عقیده اشتباه نیز سبب پنهان کاری شخص مبتلا شده به غش یا تشج میشود و از درمان بیماری خود بی تفاوت می‌گذرد.

این در شرایطی است که غش کردن پدیده‌ای غیر بدخیم و کنترل شونده است و فرد می‌تواند براحتی به زندگی بازگردد.

نکته پایان نیز اینکه چنانچه دفعات بروز غش کردن زیادتر از دوبار باشد، می‌تواند بیماری صرع باشد و احتیاج به درمان‌های بیشتری خواهد داشت.

۳) با بوی کاه گل، غش کرده‌ها به هوش می‌آیند!

چنانچه خاطرتان باشد سال‌ها پیش برای آنهایی که غش می‌کردند کاهگل یا کاهگل آب زده می‌آوردند و جلوی بینی او می‌گرفتند. این عقیده نیز قدیمی شده است و چنانچه تصور کنیم فردی گرفتار هیستری است، می‌توانیم پنبه الکل جلوی بینی اش بگیریم و او را به هوش آوریم اما چنانچه بی هوشی جدی باشد با پنبه الکل هم نمی‌توان فرد را هوشیار کرد.