تعریف حافظه و انواع آن،تمرین و تقویت حافظه دیداری 

حافظه

به قابلیت مغز در اندوزش، نگه داری و یادآوری اطلاعات اطلاق میگردد.

مراحل تشکیل و بازیابی حافظه

۱- رمز گردانی (ENCODING): به پردازش و ادغام اطلاعات دریافتی اطلاق میگردد.

۲- اندوزش و یا یادسپاری (STORAGE): به ثبت پایدار اطلاعات رمزگردانی شده اطلاق میگردد.

۳- یادآوری و یا بازیابی (RETRIEVAL/RECALL): به فراخوانی اطلاعات اندوخته شده اطلاق میگردد.

طبقه بندی حافظه بر اساس مدت زمان نگه داری اطلاعات

۱- حافظه حسی (SENSORY MEMORY): نخستین مرحله پردازش اطلاعات است.

وقتیکه محرکات بیرونی توسط حواس اخذ میگردند.

مدت زمان نگه داری اطلاعات در این حافظه از چند میلی ثانیه تا چند لحظه متغیر است.

این حافظه برای هر کانال حسی وجود دارد.

حافظه ICONIC برای محرکات دیداری، حافظهECHOIC برای محرکات شنیداری و حافظه HAPTIC برای حس لامسه.

حافظه حسی قسمتی از فرآیند ادراک میباشد.

گنجایش حافظه حسی خیلی زیاد میباشد ولی مانند حافظه دراز مدت نامحدود نیست.

۲- حافظه کوتاه مدت (SHORT-TERM MEMORY): با «توجه» و «دقت کردن» اطلاعات از حافظه حسی به حافظه کوتاه مدت انتقال می‌یابد.

مدت زمان نگه داری اطلاعات در حافظه کوتاه مدت از چند لحظه تا چند دقیقه متغیر میباشد.

تغییر در اتصالات و پیوندهای نورونی بطور موقت و گذرا حافظه کوتاه مدت را پدید می‌آورد.

حافظه کوتاه مدت به مثابه یک دفترچه یادداشت موقت میباشد.

ظرفیت حافظه کوتاه مدت که به فراخنای حافظه (MEMORY SPAN) موسوم است دراشخاص مختلف متفاوت میباشد.

فراخنای حافظه بطور معمول برای ارقام ۷ ماده، برای حروف شش ماده و برای واژه‌ها پنجماده میباشد.

فراخنای حافظه برای ارقام بدین معناست که فرد می‌تواند تا ۷ رقم پیاپی را بعد از شنیدن بطور درست بازگو کند.

ولی به تازگی صاحبنظران فراخنای حافظه را در حدود چهار ماده (واحد) اطلاعات تخمین میزنند.

در صورت فقدان مرور ذهنی و تکرار محتوای حافظه کوتاه مدت، اطلاعات محو شده و زوال می‌یابند.

ظرفیت حافظه کوتاه مدت را میتوان با روش تقطیع (CHUNKING) افزایش داد.

در این شیوه اطلاعات به واحد‌های کوچک تقسیم بندی میگردند.

حافظه کوتاه مدت فرار بوده وبرای از بین بردن نیازهای ناگهانی وفوری بکار میرود.

رمز گردانی در حافظه کوتاه مدت غالبا شنیداری میباشد.

۳- حافظه فعال (WORKING MEMORY): حافظه فعال یک اصطلاح نو میباشد.

محققان حافظه فعال را جایگزین حافظه کوتاه مدت کرده اند چراکه حافظه کوتاه مدت نمیتواند  یک حافظه منفعل باشد و دستکاری اطلاعات نیز در آن صورت میگیرد.

از اینرو ظرفیت حافظه کوتاه مدت جای خود را به ظرفیت پردازش داده است.

حافظه فعال در حقیقت ترکیبی است از حافظه کوتاه مدت و عنصر توجه به منظور انجامتکالیف ذهنی خاص.

بنابراین حافظه فعال یک ساختار فعال وپویایی است که برای اندوزش و دستکاری موقتی اطلاعات و بمنظور انجام تکالیف شناختی پیچیده نظیر فراگیری ، استدلال، ادراک و تفکر کردن بکار میرود.

وقتیکه شما اطلاعاتی را مرور ذهنی، بازیابی و یادآوری میکنید در حقیقت آن اطلاعات از حافظه دراز مدت به حافظه فعال شما انتقال می‌یابند.

هم چنین حافظه فعال بطور فعال در رابطه با اطلاعاتی است که میخواهند به حافظه دراز مدت جابه‌جا‌ گردند.

مجموعا سرحد مشخصی نمیتوان میان حافظه‌ها و افکار گزینش کرد.

در هر فرآیندی که احتیاج به استدلال دارد (مثل خواندن، نوشتن و محاسبات ذهنی) حافظه فعال گرفتار میباشد.

مانند تکرار فهرستی از ارقام که برای شما خوانده میگردد و شما میبایست آن‌ها را عکس ترتیب نخستین شان (بطور معکوس) بازگو کنید و یا ترجمه همزمان ویا رانندگی.

۴- حافظه دراز مدت (LONG-TERM MEMORY): با تکرار و مرور ذهنی اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به حافظه دراز مدت انتقال می‌یابند.

ظرفیت حافظه دراز مدت خلاف حافظه کوتاه مدت نامحدود میباشد.

مدت نگه داری اطلاعات نیز از چند روز تا چند سال و بعضا تا انتها عمر متغیر میباشد.

حافظه بلند مدتی شکل میگیرد که اتصالات نورونی خاصی بطور دایمی و پایا تحکیم شده باشند.

پایدار گردیده پروتئینCYPIN با افزایش انشعابات دندریتها و تشکیل سیناپسهای جدید اتصالات بین سلولهای عصبی (نورونها) را افزایش و تحکیم میکند.

تقویت حافظه با روش نوروفیدبک  

طبقه بندی حافظه بر اساس نوع اطلاعات در حافظه دراز مدت

۱- حافظه اظهاری و یا آشکار (DECLARATIVE/EXPLICIT): این حافظه احتیاج بهیادآوری آگاهانه و هشیارانه دارد.

فرآیند فراگیری در حافظه آشکار خودآگاه است.

برای بازیابی آن به محرکات مختصر و سرنخ‌ها نیاز است.

به دو زیر مجموعه تقسیم بندی میگردد:

* حافظه معنایی (SEMANTIC MEMORY): دانش همگانی ما از دنیا پیرامون را در برمیگیرد

شامل واژه‌ها، ایده‌ها، مفاهیم، ساختارها و نمادهای کلامی میباشد.

حافظه معنایی یک حافظه مرجع میباشد حافظه معنایی مستقل از بافتار زمان و مکان میباشد حافظه معنایی رمز گردانی انتزاعی دانش است.

* حافظه رویدادی (EPISODIC MEMORY): این حافظه رویدادها و تجارب سریالی (زنجیره‌ای) را در برمیگیرد

این حافظه به بافتار زمان و مکان وابسته است.

حافظه رویدادی همان حافظه شخصی هر کس میباشد مانند عواطف و هیجانات مرتبط به یک  زمان و مکان خاص.

حافظه اتوبیوگرافیک نیز زیر مجموعه این حافظه میباشد که به حافظه یک رویداد خاص در زندگی شخصی فرد دلالت دارد.

مثل: تاریخ یک رویداد اساسی و مهم ملی، غذایی که دیشب میل کرده اید، نام یک همکلاسی قدیمی.

مجموعا حافظه رویدادی عبارتست از به خاطر سپردن رویدادها بعلاوه کل بافتار پیرامون آن.

۲- حافظه روندی و یا ضمنی (PROCEDURAL/IMPLICIT): این حافظه به یادآوری خودآگاه و هشیارانه متکی نیست.

فرآیند فراگیری در حافظه ضمنی ناخودآگاه است.

بیان گفتاری در آن گرفتار نبوده و شامل مهارتهای حرکتی میباشد مانند راندن دوچرخه و یا نواختن پیانو.

واکنشهای هیجانی شرطی شده نیز در این دسته جای دارند.

تقسیم بندی حافظه بر اساس جهت زمانی

۱- حافظه گذشته نگر (RETROSPECTIVE): در این حافظه موضوعی که می‌بایستیادآوری گردد مرتبط به گذشته است.

۲- حافظه آتیه نگر (PROSPECTIVE MEMORY): در این حافظه موضوعی که می‌بایست یادآوری گردد مرتبط به آتیه است.

مرکز حافظه در مغز کجاست؟

مرکز منفرد و خاصی در مغز برای حافظه وجود ندارد ولی لوب پیشانی مغز، هیپوکامپ و آمیگدال نقش بارزتری در فرآیند حافظه دارند.

نکته: نقش مرور کردن یکی حفظ اطلاعات در حافظه کوتاه مدت و دیگری انتقال اطلاعات به حافظه دراز مدت است.

نکته: باز شناسی سهل‌تر از یادآوری است.

بازشناسی مانند آزمونهای تستی و چند گزینه‌ای و یادآوری مانند آزمونهای تشریحی است.

و بهمین علت است که آزمونهای چند گزینه‌ای آسانتر از آزمونهای تشریحی است.

مکانیسم اساسی حافظه چیست؟

پیوند و یا وابسته سازی (ASSOCIATION): به برقراری پیوند معنا دار مطالب (اطلاعات) جدید با دانسته‌های (اطلاعات) قبلی اطلاق میگردد.

ارائه بازی های متنوع و توانبخشی شناختی برای کودکان در مرکز تخصصی جایروس 

بازی حافظه دیداری چگونه بر روی کودک اثر می‌گذارد؟

طفلی که حافظه ضعیفی در یادآوری و بازیابی آنچه دیده است میتواند در نکته‌های زیرمشکل داشته باشد:

• شناخت اعداد و حروف
• یادآوری شکل لغات
• کپی کردن از روی تابلو تیره یا کتاب درمدت زمانی محدودبعلاوه هرچه ما بتوانیم حافظه دیدرای کودکمان را التیام و بهبود بخشیم می‌توانیم مهارت‌های حافظه و توالی دیداری را در او رشد دهیم.

بازی تمرکز- حافظه

در این بازی فکری پسندیده‌تر است از کارت‌های حافظه استفاده کرد و یا خودتان کارتدرست نمایید.

کارت‌های حافظه بدین شکل هستند که در هر تصویر دو عدد وجود دارد.

روش بازی با آن نیز اینگونه است: همه کارت‌ها را به صورت آمیخته و به پشت کارتسطح زمین یا میز می‌چینیم بعد یک کارت را بر می‌گردانیم و کودک بایستی کارت همسان با  آنرا از میان کارت‌ها پیدا کند.

او می‌بایست کارتی را که همسان نیست را مجددا پشت و رو کند تا به کارت مورد نظر برسد در نهایت کودک بایستی ازحافظه خود استفاده کرده و محل درست کارتی را که شناسایی کرده را در ذهن نگه داشته و در صورت ملاحظه شکل به آن محل مراجعه نماید .

کارت‌های حافظه در حالت کلی رده بندی سنی دارند.

بطور معمول کارت‌های مرحله پیش دبستانی تصاویری روشن و با آشکار بیشتر و رنگهایی شفاف دارند و تفاوت میان تصاویر اندکی بیش‌تر است .

ولی کارتهای کودکان بزرگ‌تر اندکی سخت­تر است.

بطور معمول برای کودکان پیش دبستانی شش تا ۸ جفت کارت کفایت میکند. خوبتر است این  شمار کارت آغاز کرده و به تدریج زمان و با توانایی یافتن طفل در بازی و التیام و بهبوددرحافظه او شمار کارت‌ها را به آهستگی بیشتر کنید. .

مقصود از این بازی این است که کودک بطور دیداری به یادآورد که کارت همتا را در کجا می‌­تواند پیدا کند. پسندیده‌تر است خودتان نیز با کودک وارد بازی شده تا او با اندکی رقابت بیشتری برای بکار گیری حافظه‌اش کند و اعتماد بنفس او افزایش یابد.

تقویت حافظه دیداری و توالی دیداری در مرکز تخصصی نوروفیدبک جایروس

بازی «کیم»

این بازی یکی از قدیمی‌ترین بازی‌ها برای قویتر کردن حافظه رشد توانایی اکتشاف، پرداختن به جزئیات و یاد آوری آنچه که فرد دیده است می‌باشد.

در این بازی شما به ۱ یا دو عدد وسیله بازی ، چند وسیله خانه و غیره و یک پارچه برایپنهان ساختن اسباب بازی‌ها احتیاج دارید.

پیش از آغاز بازی اطمینان حاصل کنید که فرزندتان نام همه اشیا را میداند بدون این که فرزندتان متوجه شود چند تا از اشیاء بالای میز گذاشته و پارچه را روی آن بی اندازید

بعد پارچه را برداشته و از کودک بخواهید.

تا اشیا را پسندیده برای پنج تا ده ثانیه نگاه کند.

و حتی میتواند با بلند نام بردن اشیا از حافظه شنیداری اش نیز کمک بگیرد بعد مجدد پارچه را روی اشیا انداخته از کودک بخواهید تا آنهارا نام ببرد.

در بازی بعد کودک به جای نام بردن اشیا اینبار باید بگوید که شما کدام شی را برداشته اید.

شاید فرزندتان در نخستین بازی‌ها نتواند موفق عمل کند ولی او به مرور می‌آموزد که چگونه از حافظه دیداری­ اش استفاده کامل ببرد.

پس از آن با افزایش مهارت‌های کودک و ممارست چندین روزه و گذشت زمان به آهستگی به  شمار اشیا بیافزایید و حالا می‌توانید دو تا سه شی را پنهان کرده و ازکودک بخواهید تا آن را نام ببرد این بازی خصوصاً برای اطفال پیشنهاد میشود که قادر نیستند شکل اعداد را فراموش کنند.

با این بازی میتوانید به قویتر کردن حافظه دیداری اش یاری دهید.

توالی دیداری

این توانایی به توانایی یادآوری آن‌چه دیده‌ایم به همان ترتیبی که بوده ارتباط می‌یابد. آنهایی که از این توانایی به میزان مکفی برخوردار نیستند در تجسم، ترتیب و توالی اشکال، اعداد و حروف گرفتار مشکل می‌شوند.

توالی حافظه دیداری در سطوح عالی‌تر خواندن، نوشتن و محاسبات عددی استفاده می‌شود .

جهت رفتاردرمانی و توانبخشی شناختی و نوروفیدبک من مریم عبداللهی ،روانشناس و نوروتراپیست در کلیه شعب تهران اماده ارائه خدمات به شما عزیزان هستم .