به عنوان پدر و مادر، هرگز نمیتوانید بپذیرید که فرزند شما مبتلا به بیماری است.  اما زمانی که بیماری اوتیسم مطرح است، شناسایی سریع اختلال – به طور ایده ال در سنین 18 ماهگی- می تواند تفاوتهای اساسی ایجاد نماید. امید خود را از دست ندهید.درمان می تواند اثرات اختلال را کاهش داده و به فرزند شما در روند یادگیری، رشد و پیشرفت کمک کند.

اوتیسم چیست؟

اختلالات طیف اوتیسم در دوران نوزادی و کودکی اتفاق می افتد و موجب تاخیر در بسیاری از زمینه های رشدی مانند توانایی صحبت کردن، بازی و تعامل با دیگران می شود.
علائم و نشانه های اوتیسم بسیار گسترده است. میزان آسیب در  بعضی از کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف می باشد در حالی که برخی دیگری دشواری ها و موانع بیشتری را گزارش می کنند. با این حال، هر کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم در سه حوزه زیر مشکلاتی را گزارش می کند:

       برقراری ارتباط به صورت کلامی و غیر کلامی
         ارتباط با دیگران و جهان اطراف آنها
         تفکر و رفتار انعطاف پذیر

در میان پزشکان، والدین و متخصصان در مورد علت اوتیسم و ​​نحوه درمان آن، نظرات متفاوت وجود دارد. با این وجود، یک واقعیت وجود دارد که همه با آن موافق هستند: مداخله سریع و زودهنگام بسیار مفید است. چه برای کودکان در معرض خطر و چه کودکانی که علائم اولیه اختلال را نشان می دهند مداخله زود هنگام و سریع می تواند تفاوت های زیادی را ایجاد نماید.

چگونه والدین می توانند نشانه های هشداردهنده را شناسایی کنند؟

به عنوان پدر و مادر، شما در بهترین موقعیت برای شناسایی اولین نشانه های هشدار دهنده اوتیسم هستید. شما فرزندتان را بهتر از هر کسی می شناسید و رفتارهای او را مشاهده می کنید که یک پزشک متخصص اطفال در یک دیدار سریع 15 دقیقه ای ممکن است فرصتی برای مشاهده آن رفتارها نداشته باشد.  متخصص اطفال می تواند کمک کننده باشد اما اهمیت مشاهدات و تجربیات خود را از دست ندهید. کلید اصلی آموزش خودتان است. بایستی یاد بگیرید کدام رفتارها طبیعی و کدام غیرطبیعی می باشد.

بر روند رشد کودک خود نظارت داشته باشید.

در اختلالات طیف اوتیسم انواع تأخیرهای  رشدی مشاهده می شود. بنابراین بررسی سنگ بناهای رشدی شناختی، عاطفی و اجتماعی یک راه موثر برای شناسایی سریع مشکلات می باشد. اگرچه تاخیرهای رشدی به طور خودکار بیانگر اوتیسم نمی باشند اما احتمال وجود خطر را نشان می دهند.

در صورت نگرانی اقدام کنید.

کودکان  با سرعت متفاوت رشد می کنند، بنابراین اگر فرزند شما دیر صحبت کرد یا شروع به راه رفتن نمودف نگران نشوید. اما اگر فرزند شما به سنگ بناهای رشدی متناسب با سنش دست نیافته است یا نسبت به وجود مشکل شک کرده اید این نگرانی خود را با پزشک درمیان بگذارید و تعلل نکنید.

دیدگاه صبر کنیم تا ببینیم چه می شود را اتخاذ نکنید.

بسیاری از والدین به این نکته اشاره می کنند: “نگران نباشید” یا “صبر کنید تا ببینیم چه می شود”. این در حالی است که صبر کردن بدترین کاری است که می توانید انجام دهید.  شما با این روند بهترین زمانی را که فرزندتان برای بهبودی دارد از دست می دهید.  بنابراین صرف نظر از اینکه آیا تاخیر ناشی از اوتیسم یا عوامل دیگر بایستی برای آن اقدام جدی انجام داد.  به منظور توسعه مهارت ها در زمینه هایی که تاخیر وجود دارد، کودک شما نیازمند دریافت کمک بیشتر و درمان هدفمند می باشد.

به احساسات دورونی خودتان اعتماد کنید.

ایده ال است که پزشک کودک شما نگرانی هایتان را شناسایی و اوتیسم و تاخیرهای رشدی دیگر را ارزیابی نماید. اما گاهی اوقات حتی پزشکان مشهور نیز ممکن است علائم را شناسایی نکنند یا مشکلات را دست کم قلمداد نمایند. به احساس درونی خود گوش کنید اگر به شما می گوید که مشکلی وجود دارد. قرار ملاقات بعدی را با دکتر تعیین کنید، نظرات پزشک دیگری را بپرسید یا از پزشک بخواهید شما را به یک متخصص کودک دیگر ارجاع دهد.

علائم و نشانه های اوتیسم در نوزادان و کودکان نوپا

اگر اوتیسم در دوران نوزادی شناسایی شود احتمال موفقیت درمان بالاتر می رود زیرا امغز انعطاف پذیری قابل توجهی دارد. اگرچه تشخیص اوتیسم قبل از درمان می تواند به طور کامل از انعطاف پذیری قابل توجه مغز جوان برخوردار باشد. اگرچه تشخیص اوتیسم قبل از 24 ماهگی دشوار است. درمان جدی در این زمان می تواند به تغییر مغز و تغییر علائم کمک کند.
اولین نشانه های اوتیسم فقدان رفتارهای طبیعی است نه وجود علاوم غیر طبیعی ب همین دلیل شناسایی آن دشوار است. در برخی موارد، اولین نشانه های اوتیسم حتی به عنوان نشانه هایی از “کودک خوب” اشتباه می شود، زیرا نوزاد ممکن است آرام، مستقل و بدون نیاز باشد.  با این حال، شما می توانید علائم هشدار دهنده را شناسایی کنید اگر به دنبال شناسایی آنها باشید.

نشانه های اولیه

تماس چشمی برقرار نمی کند.
به صدای آشنا یا صدا زدن خودش واکنش نشان نمی دهد.
حرکات و نظاهرات پهره ای شما را تقلید نمی کند.
با دیگران بازی نمی کند.

نشانه ها و علائم در کودکان بزرگتر

همانطور که کودکان بزرگتر می شوند، نشانه های اوتیسم متنوع تر می شوند. بسیاری از علائم و نشانه های هشدار دهنده وجود دارد که بیشتر آنها شامل اختلال مهارت های اجتماعی، مشکلات گفتار و زبان، مشکلات ارتباطی غیر کلامی، و رفتار انعطاف ناپذیر می باشند.

علائم مشکلات اجتماعی

به نظر می رسد نسبت به دیگران بی علاقه است یا نسبت به  افراد دیگر و یا آنچه در اطراف وی  اتفاق می افتد، بی توجه است.
نمی داند چگونه با دیگران ارتباط برقرار کند، بازی کند، یا دوست پیدا کند.
ترجیح می دهد که لمس نشود.
بازی های تقلیدی، بازی های گروهی، تقلید از دیگران را انجام نمی دهد و از اسباب بازی های به شیوه خلاقانه استفاده نمی کند

به نظر می رسد وقتی کسی با او صحبت می کند، نمی شنود.
منافع و دستاوردها را با دیگران به اشتراک نمی گذارد (نقاشی ها، اسباب بازی ها)

تعامل اجتماعی پایه می تواند برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دشوار باشد. بسیاری از بچه های طیف اوتیسم  ترجیح می دهند در دنیای خود زندگی کنند و جدا از دیگران باشند.

علائم گفتاری و مشکلات زبان

با صدای غیر طبیعی صحبت می کند.
تکرار کلمات یا عبارات  بارها و بارها و اغلب بدون قصد ارتباطی
زبان نادرست (اشتباهات دستوری، کلمات اشتباه) و یا اشاره به خود به صورت سوم شخص.
دشواری در بیان نیازها یا خواسته ها
راهنمایی های ساده، اظهارات یا سوالات را درک نمی کند

کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم با صحبت کردن و زبان مشکل دارند. اغلب، آنها دیر شروع به صحبت می کنند.

علائم مشکلات ارتباطی غیرکلامی

از تماس چشم جلوگیری می کند
با استفاده از تظاهرات چهره ای که با گفته های او مطابقت ندارد.
تظاهرات چهره ای، تن صدا و ژست های دیگران را متوجه نمی شود.
ژست های کمی دارد و بسیاری از اوقات ممکن است بسیار سرد و شبیه”ربات” باشد.
معمولاً به  مناظر، بوی ها، بافت ها و صداها واکنش نشان می دهد. ممکن است به شدت به صدای بلند حساس باشد.

نشانه های انعطاف نا پذیری

دنبال کردن روتین های سخت گیرانه (به عنوان مثال، اصرار دارد که از یک مسیر خاص به مدرسه برود.)
دشواری در تطبیق با هر گونه تغییر در برنامه و یا محیط اطراف (به عنوان مثال اگر چیدمان مبلمان تغییر کند قشرق راه می اندازد)
دلبستگی غیر معمول به اسباب بازی ها و یا اشیاء عجیب و غریب مانند کلید ها، سوئیچ های نور یا نوارهای لاستیکی
اشتغال ذهنی با یک موضوع که  اغلب شامل اعداد یا علامت ها می باشد( به عنوان مثال، به خاطر سپردن و نقشه ها، برنامه قطار، و یا آمار ورزشی)
برای مدت طولانی مشغول  تماشای اشیاء متحرک مانند پنکه سقفی می شود و یا بر روی یک یخش مانند چرخ های یک ماشین اسباب بازی تمرکز می کند.

تکرار رفتارها یا  حرکات بارها و بارها، مانند زدن دست، تاب خوردن و یا چرخیدن.

رفتارهای محدود و تکراری معمول در کودکان اوتیسم

تکان دادن به جلو و عقب
چرخش در یک دایره
کوبش سر
حرکت انگشتان در مقابل چشم
خراش دادن
بستن اسباب بازی ها
چرخاندن  چرخ
مشاهده اشیاء متحرک
تکرار کلمات یا صداها

علل اوتیسم

تا همین اواخر اکثر دانشمندان معتقد بودند که اوتیسم به طور عمده توسط عوامل ژنتیکی ایجاد می شود. اما تحقیقات جدید  نشان می دهد که عوامل محیطی نیز ممکن است در ایجاد اوتیسم نقش داشته باشد.

نوزادان ممکن است به علت آسیب پذیری ژنتیکی به اوتیسم متولد شده باشند و سپس در محیطی قرار بگیرند که  باعث بروز علائم اوتیسم شود.
مهم است که توجه داشته باشیم که محیط  به معنای چیزی است که خارج از بدن می باشد.  این به مواردی مانند آلودگی یا سموم در جو محدود نیست. در حقیقت، یکی از مهمترین محیط ها به نظر می رسد محیط پریناتال یا قبل از تولد است.

عوامل پیش از تولد که ممکن است به اوتیسم کمک کنند

مصرف داروهای ضد افسردگی در طول بارداری، به ویژه در 3 ماه اول

کمبود تغذیه ای در اوایل بارداری، به خصوص عدم دریافت اسید فولیک به اندازه کافی

سن مادر و پدر

مشکلات در زمان تولد و یا کمی بعد از تولد، از جمله وزن کم هنگام تولد و کم خونی نوزاد

عفونت های مادر طی دوران بارداری

قرار گرفتن در معرض آلاینده های شیمیایی، مانند فلزات و آفت کش ها، در حالی که باردار هستند.

تحقیقات بیشتری در مورد این عوامل خطر پیش از تولد ضروری است، اما اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، با اقداماتی خطر ابتلا به اوتیسم را در کودک خود کاهش دهید.

در صورت نگرانی بهتر است چه کاری انجام دهید؟

اگر فرزند در برخی از سنگ بناهای رشدی تاخیر داشته است و یا برخی علائم و نشانه های اوتیسم را در وی مشاهده می کنید در اسرع وقت به پزشک متخصص اطفال مراجعه نمایید. در حقیقت، ایده خوبی است که فرزندتان توسط یک پزشک ارزیابی شود، حتی اگر او براساس برنامه زمانبندی به  نقاط تکاملی  دست یافته است. آکادمی آمریکایی اطفال توصیه می کند که همه کودکان از غربالگری های پیشرفته روتین را به ویژه برای اوتیسم در 9، 18 و 30 ماهگی انجام دهند.

یک برنامه غربالگری اوتیسم در نظر داشته باشید.

تعدادی از ابزارهای غربالگری ویژه برای شناسایی کودکان مبتلا به اوتیسم ایجاد شده است. اکثر این ابزارهای غربالگری سریع و ساده هستند و شامل پرسش های بله یا خیر یا چک لیست علائم می باشند.

با یک منخصص در این حوزه ملاقات کنید.

اگر متخصص اطفال علائم احتمالی اوتیسم را در حین غربالگری تشخیص دهد، کودک شما باید برای ارزیابی جامع تشخیصی مراجعه کند. ابزار تشخیصی نمیتواند برای تشخیص استفاده شود. متخصص در زمینه اوتیسم. می تواند با انجام برخی از تست ها به این نتیجه برسد که آیا کودک شما مبتلا به اوتیسم می باشد یا خیر؟  اگر چه بسیاری از پزشکان اوتیسم را قبل از 30 ماهگی تشخیص نمی دهند، آنها از تکتیک های غربالگری برای شناسایی اوتیسم استفاده می کنند.

خدمات مداخله زودهنگام را دنبال کنید.

فرایند تشخیص اوتیسم دشوار است و گاهی اوقات ممکن است طول بکشد. اما شما می توانید از درمان استفاده کنید.  بچه هایی که چند نشانه هشدار دهنده را نشان می دهند ممکن است تاخیر رشدی داشته باشند. آنها می توانند از مداخله های زودهنگام سود ببرد حتی اگر ملاک های کامل اختلالات طیف اوتیسم را نداشته باشند.

لینک منبع

زهرا بابایی، دکتری تخصصی روانشناسی بالینی، دانشگاه شهید بهشتی