شیوه های فرزند پروری | روش های تربیت فرزند | مشاوره تربیتی

روانشناسان مدت هاست که به چگونگی تاثیر والدین بر روی فرزندان خود علاقمند هستند. به هرحال یافتن ارتباط دقیق و تاثیر متقابل این ارتباط به عملکردهای والدین و رفتارهای بعدی کودکان بستگی دارد که کار مشکلی است.

برخی کودکان در محیط هایی کاملا متفاوتت رشد می کنند، اما بعدها ممکن است رفتارهایی مشابه نشان دهند. عکس این قضیه نیز درست است، گاهی برخی کودکان در یک خانه رشد می کنند اما دارای شخصیت های کاملا متفاوتی می باشند.

با وجود این چالش ها و تضادها محققان موفق شده اند ارتباطات قانع کننده ای بین روش های فرزندپروری و اثرات این روش ها بر کودکان پیدا کنند. در اوایل دهه 1960، روانشناسان تحقیقی را بر روی 100 کودک در سنین پیش از دبستان انجام دادند.

در این تحقیق آنها از مشاهده های طبیعی، مصاحبه با والدین و دیگر روش های تحقیقاتی استفاده کردند و چهار بعد مهم را در فرزند پروری تشخیص دادند:

• استراتژی های انضباطی
• صمیمیت و پرورش
• سبک های ارتباطی
• انتظار کنترل و بلوغ فرزند

براساس این ابعاد محققان دریافتند که اکثر والدین یکی از سه روش فرزند پروری را استفاده می کنند. روش چهارم فرزند پروری طی یک بررسی دیگر در سال 1983 به این لیست اضافه شد.

1. فرزندپروری مستبدانه

در این روش کودکان قوانین سخت و خشک تعیین شده توسط والدین را دنبال می کنند. عدم پیروی از این قوانین معمولا تنبیه به دنبال خواهد داشت. والدین مستبد قادر به توضیح علت و منطق مربوط به قوانین خود نیستند.

اگر از این والدین علت قوانین پرسیده شود، پاسخ خواهند داد: برای اینکه من اینطور صلاح می دونم. این والدین انتظارات زیادی دارند، اما نسبت به فرزندان خود مسئول نیستند. اینگونه والدین فقط انتظار پیروی شدن دارند.

2. فرزند پروری مقتدرانه

مانند والدین مستبد، این والدین نیز قوانین برای فرزندان خود وضع می کنند و انتظار دارند که فرزندان از آنها اطاعت کنند. با این حال این شیوه فرزند پروری بسیار دموراتیک تر است. والدین مقتدر پاسخگوی فرزندان خود هستند و به سوالات آنها گوش می دهند.

زمانی که کودکان انتظارات والدین مقتدر را برآورده نکنند، واکنش والدین به شکل آموزش و بخشش خواهد بود و نه تنبیه. محققان معتقدند که این والدین به کودکان خود نظارت کرده و استانداردهای مشخصی را به آنها انتقال می دهند.

آنها قاطع هستند، اما خشک و محدود نیستند. روش های تربیتی آنها حمایتی است و نه تنبیهی. این والدین انتظار دارند کودکانشان قاطع و مسئولیت پذیر و دارای حس همکاری باشند.

3. فرزند پروری آسان گیر

در این نوع فرزند پروری والدین انتظارات کمی از فرزند خود دارند. این والدین به ندرت نظم و قانون خاصی برای فرزندان خود تعیین می کنند. طبق گفته محققان این والدین بیشتر پاسخ گو هستند تا انتظاری از کودک داشته باشند. آنها غیر سنتی و ملایم هستند و نیازی به رفتار بالغ ندارند و از مقابله با فرزندان خود اجتناب می کنند. این والدین با فرزندان خود ارتباط برقرار می کنند و اغلب نقش دوست را دارند تا پدر و مادر.

4. فرزندپروری غیردرگیر

در این نوع فرزند پروری والدین انتظارات خیلی کمی دارند، پاسخ گو نیستند و ارتباط کمی با فرزند خود برقرار می کنند. این والدین نیازهای اصلی کودک را برآورده می کنند اما به طور کل از زندگی کودک خود دور هستند. در موارد خیلی شدید نیز والدین حتی نیازهای اصلی کودک را براورده نکرده و نسبت به فرزند خود غفلت می کنند.

تاثیر فرزند پروری

هر یک از این روش های فرزند پروری چه تاثیری بر رشد کودک خواهند داشت؟

محققان در زمینه فرزند پروری و تاثیرات آن تحقیقات زیادی انجام داده اند. فرزند پروری مستبدانه باعث تربیت فرزندان مطیع می شود، اما این کودکان از نظر رتبه بندی شادی، شایستگی اجتماعی و عزت نفس در رتبه پایین تری هستند.

فرزند پروری مقتدارانه کودکانی خوشحال، توانا و موفق تربیت خواهد کرد.

فرزند پروری آسان گیر نیز منجر به تربیت کودکانی می شود که از نظر خوشحالی و نظم پایین تر هستند. این کودکان در مقابل اقتدار و قدرت دچار مشکل می شوند و عملکرد ضعیفی در مدرسه خواهند داشت.

در نوع چهارم، یعنی فرزد پروری غیردرگیر، والدین فرزندانی تربیت می کنند که در تمام حوزه های زندگی رتبه پایین دارند و تمایل عدم کنترل خود دارند. این کودکان دارای اعتماد به نفس پایین هستند و نسبت به همسالان خود قابلیت های کمتری دارند.

چرا فرزند پروری مقتدرانه دارای نتایج بهتری است؟ ابتدا اینکه وقتی درخواست های والدین منطقی و معقول باشند، کودکان نیز ب خوبی از آنها پیروی می کنند. به علاوه کودکان پس از مواجهه با رفتار منطقی و برای رفتار کردن به طریق خاص برخی رفتارها را درونی سازی می کنند و در نتیجه راحت تر می توانند رفتارهای خود را کنترل کنند.

چرا روش های فرزندپروری متفاوت است؟

پس از درک تاثیر روش های فرزند پروری بر رشد کودکان، شاید این سوال مطرح شود که چرا تمام والدین از روش فرزند پروری مقتدرانه استفاده نمی کنند؟

این سبک فرزند پروری در تربیت فرزندان لایق و دارای اعتماد به نفس بالا بسیار موثر است، پس چرا روش های فرزند پروری با یکدیگر متفاوت هستند؟

برخی از دلایل مربوط به این تفاوت ها عبارتند از فرهنگ، شخصیت، خانواده، وضعیت اقتصادی، میزان تحصیلات و مذهب.

به علاوه شخصیت متفاوت والدین نیز بر روی روش فرزند پروری تاثیر می گذارد و گاهی نوعی فرزند پروری ترکیبی به وجود می آید.

به عنوان مثال ممکن است مادر دارای یک روش مقتدرانه باشد در حالیکه پدر برخورد آسانتری با فرزندان دارد. به منظور ایجاد یک رویکرد منسجم، لازم است که والدین همکاری با یکدیگر را یاد گرفته و روش های خود را ترکیب کرده و به یک روش واحد در فرزند پروری برسند.

محدودیت ها و بحران ها

در روش های فرزند پروری محدودیت هایی وجود دارد که باید مورد توجه قرار بگیرند. گرچه رفتار والدین در شکل گیری برخی رفتارها و عکس العمل ها در کودکان موثر هستند، اما متغیرهای دیگری نیز در این میان نقش مهمی دارند، از جمله خوی کودک و چگونگی واکنش وی به این روش ها اهمیت بالایی دارد.

عوامل مهم دیگری که بر روی رفتار کودک تاثیر می گذارند عبارتند از فرهنگ، درک کودک از رفتار والدین و تاثیرات اجتماعی.

منبع:

https://www.verywell.com/parenting-styles-2795072

نگارنده: سمیه محمدی