نیکوتین و گیرنده های نیکوتین در بیماری و درمان

همه می دانند که سیگار کشیدن یکی از عادت های مضر است. اما این ضرر مربوط به سیگار نیست، بلکه ضرر آن مربوط به نیکوتین و گیرنده های نیکوتین می شود.

نیکوتین دارای تاثیرهای متعددی است، از جمله: باعث کاهش اشتها می شود، خلق و خو را بهبود می بخشد و دارای خواص ضدافسردگی است، ضربان قلب و فشار خون را افزایش می دهد و حافظه را تحریک می کند، به عنوان مثال هوشیاری و تمرکز را. ویژگی اعتیادآور نیکوتین مربوط به فعالیت های محرک از جمله القای احساس لذت، می شود.

دوپامین انتقال دهنده ی عصبی اصلی در این چرخه است و گفته می شود نیکوتین سطح دوپامین را در این مسیر افزایش می دهد. ویژگی های فارماکوکینتیک نیکوتین (اثر نیکوتین بر روی بدن) نیز باعث استفاده ی بیش از اندازه از آن می شود: سیگار کشیدن نیکوتین را ظرف 10 ثانیه به مغز منتقل می کند، اما اثرات حاد آن به همراه احساس لذت، به سرعت پراکنده می شود که باعث می شود فرد برای حفظ احساس لذت سیگار کشیدن را ادامه دهد. نیکوتین بر روی سیستم کولینرژیک کار می کند؛ این سیستم یک گیرنده ی استیل کولین نیکوتین می باشد. سیستم درونی در مقابل گیرنده های نیکوتین استیل کولین می باشد که انتقال دهنده ی اصلی سیستم عصبی پاراسیمپاتیک می باشد (بخشی از سیستم عصبی ارادی).

گیرنده های نیکوتین به طور گسترده ای در سیستم عصبی پخش شده اند و در بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیک، از جمله استرس، درد، تغذیه و عملکردهای شناختی، شرکت می کنند. نیکوتین باعث بروز اختلال در گیرنده های عصبی بسیاری شده و بیماری های عصبی را به دنبال خواهد داشت، از جمله آلزایمر، پارکینسون، اوتیسم و اسکیزوفرنی.

در مراحل اولیه ی آلزایمر کمبود کولینرژیک مشاهده می شود و با علائم شناختی آلزایمر، مانند از دست دادن حافظه، گیجی و اختلال در تفکر و منطق در ارتباط است. بخش های مغز که با توجه و حافظه ی فضایی و اپیزودیک در ارتباط هستند، بخش هایی هستند که در مراحل اولیه ی بیماری آلزایمر بیشترین تلفات کولینرژیک مشاهده می شود. بنابراین نیکوتین و مکمل های آن به خاطر افزایش میزان فعالیت کولینرژیک از طریق گیرنده ها، به عنوان راهی برای درمان آلزایمر تلقی می شوند. به ویژه نیکوتین می تواند در مراحل اولیه ی بیماری خیلی موثر باشد که بهترین استراتژی برای درمان بیماری می باشد.

اختلال در کولینرژیک نیز باعث عدم تعادل در انتقال دهنده های عصبی شده و باعث بروز بیماری پارکینسون شود. بررسی نشان می دهند که سیستم های کولینرژیک و دوپامینرژیک با یکدیگر کار می کنند تا کنترل موتور و توابع شناخت را، در بیماری پارکینسون دچار اختلال می شوند، به دست بگیرند. فعالسازی زیرگروه های گیرنده ی نیکوتین می توانند سیگنال های ضدالتهابی مسیرها را تحریک کرده و بقا سلول های عصبی را بهبود بخشند. فعالسازی این گیرنده ها به طور بالقوه می تواند از التهاب عصبی جلوگیری کرده و بقا عصبی را در قسمت هایی از مغز که تحت تاثیر بیماری پارکینسون هستند، بهبود بخشد. زیرواحدهای گیرنده ی نیکوتین به عنوان اهداف درمانی در مقابل بیماری پارکینسون پیشنهاد می شوند.

جالب این است که بسیاری مطالعات اپیدمولوژیک نشان داده اند که مصرف کننده های تنباکو بروز یا شدت کمتری از PD نشان می دهند، آمار نیز کاهش حدود 40 درصد بیماری پارکینسون را در بین افراد سیگاری نشان می دهد. علاوه بر اینها مشخص شده که سیگار کشیدن مانع پیچیدگی های حرکتی در بیماران پارکینسونی می شود. واضح است که این تاثیر مربوط به سیگار نمی شود بلکه با دریافت نیکوتین از این طریق در ارتباط می باشد.

اختلال در سیستم کولینرژیک با بیماری اوتیسم نیز در ارتباط است. بررسی مغزهای مبتلا به اوتیسم، کاهش قابل توجهی در عملکرد زیرگروه های دریافت کننده ی نیکوتین در غشا مغزی را نشان می دهد. به خاطر این تلفات در فعالیت کولینرژیک در مغز اوتیسمی، لیگاندهای گیرنده ی نیکوتین می توانند حداقل انتقال کولینرژیک را بهبود بخشند و در نتیجه این تلفات را تا حدی بهبود بخشند و به مقدار قابل توجهی تغییرات شناختی مربوط به اوتیسم را کاهش دهند.

اسکیزوفرنی از نظر ژنتیکی با اختلال در سیستم کولینرژیک هیپوکامپ در ارتباط است. جالب است که بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بیشتر از افراد معمولی تمایل به سیگار کشیدن دارند. این امر به عنوان نوعی خود درمانی در نظر گرفته شده و دریافت نیکوتین نیز به نظر می رسد برخی اختلالات مربوط به بیماری را به حالت طبیعی بازگرداند. به هرحال با توجه به اثرات سوء سیگار کشیدن به سلامت جسم، روش های جایگزین برای رساندن نیکوتین به گیرنده های نیکوتین مطلوب خواهند بود. بخشی از آگونیست های نیکوتینی بهبود توانایی شناخت در بیماران اسکیزوفرنی را نشان می دهد.

نیکوتین به طور مستقیم با سیگار کشیدن در ارتباط است، اما به عنوان یک دارو دارای ویژگی های درمانی جالبی است که ارزش پیگیری را دارد.

[divider]

کلینیک فوق تخصصی مغز و اعصاب و روان آلومینا