سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی یک شرایط اورژانسی است و گاهی منجر به مرگ می شود. زمانی که یکی از رگ های خونی در مغز پاره می شود و یا اکثر اوقات نوعی انسداد در رگ بروز می کند، سکته مغزی اتفاق می افتد. این شرایط اگر درمان نشود، سلول های مغز به سرعت شروع به مردن می کنند و در نتیجه فرد دچار ناتوانی شدید یا مرگ می شود. اگر یکی از عزیزان شما دارای علائم سکته مغزی است، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

علائم سکته مغزی

علائم سکته مغزی عبارتند از:

• بی حسی یا ضعف شدید در بدن، به ویژه در یک طرف بدن
• تغییرات ناگهانی بینایی در یک چشم یا هر دو چشم یا مشکل در بلع
• سردرد ناگهانی شدید و بدون دلیل
• بروز مشکلات ناگهانی، سرگیجه و عدم تعادل
• آشفتگی ناگهانی، مشکل در تکلم یا درک دیگران

در صورت مشاهده هر یک از این علائم بلافاصله به اورژانس اطلاع دهید.

تست سکته مغزی

تست FAST به شناخت علائم سکته مغزی کمک می کند. FAST مخفف عبارات زیر است:

• F برای Face یا صورت. آیا یک طرف صورت افتادگی پیدا کرده است؟
• A برای Arms یا دست ها. آیا در هنگام بالا آوردن دست ها یکی از دست ها کمی پایین تر است؟
• S برای Speech یا تکلم. آیا شخص می تواند یک جمله ساده را تکرار کند؟ آیا در بیان این جمله دچار مشکل یا لکنت می شود؟
• T برای Time یا زمان. زمان مسئله بسیار مهمی برای فرد مبتلا به سکته مغزی است. به محض مشاهده هر یک از این علائم به اورژانس اطلاع دهید.

در زمان بروز سکته مغزی هر ثانیه بسیار مهم است. وقتی اکسیژن به سلول های مغز نرسد، طی چند دقیقه می میرند. داروهای حل کننده لخته خون وجود دارد، اما لازم است تا 3 ساعت پس از مشاهده اولین علائم سکته مصرف شوند. زمانی که بافت مغز بمیرد، اعضای بدن توسط بخش هایی کنترل می شود که به درستی کار نمی کنند. به همین دلیل سکته مغزی یکی از مهم ترین علل بروز ناتوانی های طولانی مدت محسوب می شود.

تشخیص سکته

زمانی که اولین علائم سکته مشاهده می شود، اولین گام تشخیص نوع سکته مغزی است. دو نوع سکته مغزی وجود دارد که روش های درمانی مختلفی برای آنها وجود دارد. سی تی اسکن به پزشکان کمک می کند علت بروز علائم سکته را تشخیص دهند که آیا علائم بر اثر انسداد عروق خونی بروز کرده اند یا بر اثر خونریزی یک رگ ها. آزمایش های بیشتر برای تعیین محل وجود لخته یا خونریزی در مغز انجام می شود.

[tabs type=”horizontal”][tabs_head][tab_title]سکته ایسکمیک[/tab_title][tab_title]سکته هموراژیک[/tab_title][tab_title]سکته خفیف یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA)[/tab_title][/tabs_head][tab]

یکی از رایج ترین انواع سکته مغزی سکته ایسکمیک نامیده می شود. از هر 10 فرد مبتلا به سکته مغزی 9 نفر به این نوع سکته مبتلا می شوند. علت بروز سکته لخته خونی است که عروق را مسدود می کند. این لخته ممکن است در یک نقطه بروز کند یا در داخل عروق خونی حرکت کند.[/tab][tab]سکته هموراژیک رواج کمتری دارد اما کشنده تر است. این سکته زمانی بروز می کند که یکی از عروق خونی در مغز پاره می شود. در نتیجه خونریزی در داخل مغز اتفاق می افتد که توقف آن سخت خواهد بود.[/tab][tab]حمله ایسکمیک گذرا معمولا سکته خفیف نامیده می شود. در این شرایط جریان خون به بخشی از مغز به طور موقت متوقف می شود و باعث بروز علائمی مشابه سکته مغزی می شود. زمانی که جریان خون به مغز به حالت اول بازگردد، علائم برطرف می شوند. سکته خفیف هشدار دهنده است و ممکن است به زودی یک سکته کامل بروز کند. اگر فکر می کنید دچار سکته خفیف شده اید، به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات پیشگیرانه انجام شود. روش های مختلفی برای کاهش خطر بروز سکته مغزی وجود دارد.[/tab][/tabs]

چه عاملی باعث بروز سکته مغزی می شود؟

یکی از رایج ترین علل بروز سکته مغزی آترواسکلروز یا سفت شدن رگ هاست. پلاک هایی از کلسترول، چربی، کلسیم و دیگر مواد در داخل شریان ها تشکیل می شوند و مسیر جریان خون را تنگ می کنند. در این فضای محدود لخته خون ایجاد شده و باعث بروز سکته ایسکمیک می شود. آترواسکلروز نیز میزان بروز لخته های خونی را تشدید می کند. سکته هموراژیک اغلب بر اثر فشار خون بالا و کنترل نشده بروز می کند. فشار خون بالا باعث ضعیف شدن عروق و پاره شدن آنها می شود.

عوامل تشدید کننده سکته

شرایط مزمن

برخی شرایط مزمن خطر بروز سکته مغزی را افزایش می دهند، این شرایط عبارتند از:

• فشار خون بالا
• کلسترول بالا
• دیابت
• چاقی

کنترل این شرایط خطر بروز سکته مغزی را کاهش می دهند.

رفتارهای اشتباه

برخی رفتارهای اشتباه نیز خطر بروز سکته مغزی را افزایش می دهند، از جمله:

• سیگار کشیدن
• ورزش نکردن یا کم تحرکی
• مصرف زیاد الکل

رژیم غذایی نامناسب

رژیم غذایی نامناسب نیز به روش های مختلف خطر بروز سکته مغزی را افزایش می دهد. یک رژیم سرشار از میوه، سبزیجات، غلات سبوس دار و ماهی خطر بروز سکته مغزی را افزایش می دهد.

عوامل تشدید کننده ای که نمی توان کنترل کرد

برخی عوامل تشدید کننده سکته مغزی قابل کنترل نیستند، از جمله بالا رفتن سن یا سابقه بروز سکته مغزی در خانواده. جنسیت نیز نقش مهمی دارد چرا که مردان بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی هستند، اما مرگ ناشی از سکته مغزی در بین زنان بیشتر رخ می دهد. به علاوه نژاد افریقایی – امریکایی، بومیان امریکا و آلاسکا در مقایسه با دیگر مردم و نژادها بیشتر به سکته مغزی دچار می شوند.

درمان سکته و آسیب های ناشی از آن

فرایند درمان سکته ایسکمیک بر روی داروهایی تمرکز دارد که جریان خون را به حالت اول بازمی گردانند. داروهای حل کننده لخته های خون بسیار موثر هستند و آسیب ها را کاهش می دهند، اما باید خیلی زود مصرف شوند – همانطور که قبلا هم ذکر شد حداکثر تا 3 ساعت پس از مشاهده علائم سکته. کنترل علائم سکته هموراژیک سخت تر است. درمان معمولا شامل تلاش برای کنترل فشار خون بالا، خونریزی و التهاب مغز است.

آسیب های طولانی مدت

میزان آسیب های ناشی از سکته مغزی بستگی به شدت سکته و سرعت درمان دارد. نوع آسیب ها نیز بستگی به محل بروز سکته دارد. مشکلات رایج پس از سکته عبارتند از بی حسی یا ضعف در دست ها و پاها، مشکل در راه رفتن، مشکلات بینایی، مشکل در بلع و مشکل در تکلم و درک. این مشکلات ممکن است دائم باشند، اما اکثر بیماران قسمت بیشتر توانایی های خود را به دست می آورند.

روش های درمانی مختلف برای بهبود وضعیت بیماران و به دست آوردن مجدد ناتوانی ها انجام می شوند. هدف از این روش ها این است که بیمار بتواند مانند گذشته کارهای روزمره خود را به تنهایی انجام دهد. برای افرادی که دچار مشکلات تکلم شده اند، گفتار درمانی ضروری است. به علاوه گفتار درمانی برای افرادی که دچار مشکلات بلع شده اند نیز موثر است.

ضعف عضلانی و عدم تعادل رایج ترین مشکلات پس از سکته مغزی هستند. این مشکلات با راه رفتن و دیگر فعالیت های روزانه فرد بیمار تداخل پیدا می کنند. فیزیوتراپی یک روش موثر برای به دست آوردن قدرت، تعادل و هماهنگی است. برای مهارت های حرکتی، مانند استفاده از قاشق یا چنگال، نوشتن یا دکمه کردن لباس ها کاردرمانی موثر خواهد بود.

معمولا اطرافیان فرد مبتلا به سکته مغزی دچار مشکلات روحی، ترس و نگرانی می شوند. روانشناس یا مشاور می تواند با ارائه استراتژی های درمانی به فرد کمک کند تا با این مشکلات مقابله کند. به علاوه بررسی علائم افسردگی، که معمولا فرد مبتلا به سکته مغزی را تحت تاثیر قرار می دهد، توسط روانشناس و مشاور مورد بررسی قرار می گیرند.

پیشگیری از سکته مغزی

سبک زندگی

افرادی که دچار سکته مغزی یا سکته خفیف شده اند، می توانند اقداماتی انجام دهند و از بروز مجدد آن پیشگیری کنند، از جمله:

• ترک سیگار
• ورزش کردن و داشتن یک وزن سالم
• کاهش مصرف الکل و نمک
• انتخاب یک رژیم غذایی سالم، سرشار از سبزیجات، ماهی ها و غلات سبوس دار

دارو

برای افرادی که در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی هستند، پزشکان معمولا داروهایی برای کاهش میزان این خطر تجویز می کنند. داروهای ضد پلاکت، از جمله آسپیرین ها، از چسبیدن پلاکت ها به هم و تشکیل لخته خون پیشگیری می کنند. داروهای ضد انعقاد، مانند وارفارین، نیز در برخی بیماران برای دفع سکته مغزی تجویز می شوند. در نهایت اگر به فشار خون بالا مبتلا هستید، پزشک داروهایی برای کاهش آن تجویز می کند.

جراحی

در برخی موارد سکته مغزی ناشی از تنگ شدن شریان کاروتید است – شریان کاروتید عروقی هستند که از دو طرف گردن به سمت بالا می روند تا خون را به مغز برسانند. افرادی که به دلیل تنگی این عروق دچار سکته خفیف شده اند، ممکن است از طریق جراحی این بخش که اندآر ترکتومی کاروتید نامیده می شود، درمان شوند. در این جراحی پلاک خونی از لایه داخلی کاروتید برداشته می شود و از بروز سکته های بیشتر پیشگیری می کند.

گاهی نیز از طریق جراحی آنژیوپلاستی سکته مغزی درمان می شود. در آنژیوپلاستی یک کاتتر به طور موقت وارد شریان شده و یک بالن کوچک ملتهب می شود تا بخش تنگ شده را گشاد کند. یک تیوب فلزی، به نام استنت (stent) نیز ممکن است وارد رگ شده و در آنجا قرار بگیرد تا رگ را باز نگه دارد.

بسیاری از مبتلایان به سکته مغزی پس از مدتی توانایی های اولیه خود را بازمی یابند و می توانند به تنهایی از خود مراقبت کنند. با این حال بررسی ها نشان داده اند که 3 تا 4 درصد این افراد سکته مغزی دوم را نیز تجربه می کنند..

سکته مغزی خاموش چیست؟

سکته خاموش

همانطور که قبلا هم بیان شد، سکته مغزی توقف ناگهانی جریان خون به بخش هایی از مغز است. برخی افراد بدون اینکه متوجه شوند، دچار سکته می شوند. این سکته های خاموش دارای علائم قابل تشخیصی نیستند یا فرد آنها را به خاطر نمی آورد. اما به هرحال باعث آسیب های دائمی به مغز می شوند.

اگر بیش از یک بار دچار سکته خاموش شوید، ممکن است مشکلات فکری و حافظه برایتان پیش آید. به علاوه این سکته ها منجر به سکته های شدیدتر می شوند.

تشخیص سکته خاموش

اگر دچار سکته خاموش شوید ممکن است بدون اسکن مغز متوجه آن نشوید. در نتیجه آن، دچار مشکلات حافظه یا رسیدگی به برخی امور می شوید. پزشک نیز بدون آزمایش قادر به شناسایی علائم سکته خاموش خواهد بود.

تفاوت سکته خاموش و سکته خفیف

سکته خاموش از آنچه فکر می کند رایج تر است.

یک بررسی بر روی افراد میانسال که هیچ نشانه ای از سکته در آنها مشخص نبود، نشان داد که حدود 10 درصد افراد از بروز یک سکته خاموش دچار آسیب های مغزی می شوند. فشار خون بالا و ضربان قلب نامنظم خطر بروز این مشکل را افزایش می دهد.

آسیب ناشی از این سکته دائمی است، اما درمان به تحریک دیگر بخش های مغز کمک می کند و در نتیجه فرد عملکردهای ضعیف شده خود را بازمی یابد.

پیشگیری از سکته از طریق عادت های مناسب

عادت های سالم زیر به شما کمک می کند تا خطر بروز سکته مغزی و همچنین بیماری قلبی را کاهش دهید:

• کنترل فشار خون
• کنترل کلسترول
• کنترل قند خون
• ترک سیگار
• انتخاب یک رژیم غذایی سالم که شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه و غلات سبوس دار است. مصرف چربی، نمک و قند را کاهش دهید.
• به طور مرتب ورزش کنید.
• وزن خود را کنترل کنید.

با رعایت این نکات خطر سکته مغزی کاهش می یابد!

اضطراب ارتباط مستقیم با بالا رفتن خطر بروز سکته مغزی دارد، چرا که اضطراب باعث التهاب در بخش هایی از بدن می شود. اگر کار پر استرسی دارید، بهتر است هر چند دقیقه بلند شده و کمی قدم بزنید، نفس عمیق بکشید، تمرکز خود را روی یک مسئله قرار ندهید و محیط کار خود را با گیاهان یا رنگ های ملایم آرام بخش تر کنید.

مصرف فیبر خود را افزایش دهید. به ازای هر 7 گرم فیبری که به رژیم غذایی خود اضافه می کنید، به اندازه 7 درصد میزان سکته مغزی در شما کاهش می یابد. بهتر است روزانه 25 گرم فیبر مصرف کنید که این میزان از طریق غلات سبوس دار یا سبزیجات حاصل می شود. اکثر مردم این میزان را مصرف نمی کنند.

شکلات تلخ مصرف کنید. فلاونوئید ماده شیمیایی گیاهی است که در کاکائو موجود است و دارای خواص درمانی زیادی است. به عنوان مثال فلاونوئید به درمان التهاب کمک کرده و باعث کاهش فشار وارد شده به قلب می شود. مصرف 100 گرم شکلات تلخ در روز به پیشگیری از سکته مغزی و حمله قلبی کمک می کند. در مصرف شکلات زیاده روی نکنید، زیرا حاوی قند و چربی های اشباع شده است.

[button color=”blue” size=”medium” link=”http://www.webmd.com/stroke/ss/slideshow-stroke-overview” target=”blank” ]منبع شماره 1[/button]  [button color=”blue” size=”medium” link=” http://www.webmd.com/stroke/guide/silent-stroke-you-need-to-know” target=”blank” ]منبع شماره 2[/button]  [button color=”blue” size=”medium” link=” http://www.webmd.com/stroke/ss/slideshow-cut-stroke-odds” target=”blank” ]منبع شماره 3[/button]