دکتر روانشناس کودک

دکتر روانشناس کودک

در این بخش از کافه خانواده  جایروس می‌خواهیم به نقش دکتر روانشناس کودک، حیطه‌های فعالیت آن و شیوه کار آن بپردازیم. پس با من همراه شوید تا در این مطلب به خوبی از نقش و جایگاه دکتر روانشناس کودک مطلع شوید.

اول به چند سوال رایج پاسخ می‌دهیم؟

سوال : همه بچه‌ها به روانشناس نیاز دارند؟

جواب : خیر، فقط برای مشاوره و گاهی درمان نیاز است که با روانشناس مشورت کنید

سوال : روانشناس کودک معمولا دارو تجویز می‌کند؟

جواب : خیر، روانشناس دارو تجویز نمی‌کند

کافه خانواده یه فضای گرم و صمیمی داره که راجع به همه مسائل خانواده درش صحبت میشه. از مسائل کودکان، نوجوانان، مادران باردار، مسائل قبل از بارداری، روابط زوجین، بهبود روابط جنسی صحبت میشه تا خیلی از موضوعات دیگه که در حوزه خانواده مطرح می‌شوند. پس اگه دوست داشتین که اطرافیانتون هم از این مطالب استفاده کنند تا شاید بتونن یه جاهایی کمکشون کنه میتونید کافه خانواده رو بهشون معرفی کنید.

دکتر روانشناس کودک چه کسی است؟

دکتر روانشناس کودک تحصیلات خود را در دانشگاه به مدت 6 سال می‌گذراند و بعد از آن در دوره دکترای تخصصی به ادامه تحصیلات می‌پردازد، مانند پزشکان عمومی روانشناسان نیز در دوره تخصصی خود در یک حوزه تخصصی به تحصیل می پردازند مانند روانشناسی بالینی، روانشناسی سلامت و … . روانشناس بالینی از آموزش های تخصصی و حرفه ای در حوزه ارزیابی و تشخیص اختلالات روانی و درمان اختلالات برخوردار می شود. روانشناسان بالینی از شیوه های درمانی متعددی برای مداخله بر روی افراد استفاده می کنند.

روانشناسان بالینی اصولا در یک حوزه خاص به درمان می پردازند، به عنوان مثال درمان کودکان و شیوه های درمانی آن، دکتر روانشناس کودک اختصاصا در زمینه کودکان به درمان مشکلات روانشناختی در کودکان می پردازد.

چه زمانی باید از دکتر روانشناس کودک کمک بگیریم؟

زمانی از دکتر روانشناس کودک کمک میگیریم که :

رابطه بین شما و فرزندتان دچار تنش شده است و شما نمیدانید باید چه کاری انجام دهید

فرزند شما نارضایتی های زیادی را ابراز می کند و شما نمی دانید شیوه صحیح برخورد با آن چیست

تغییرات ناگهانی در رفتار کودکتان به وجود آمده و او با شما از دلایل آن رفتارها صحبت نمی کند

اتفاقات مهمی مانند از دست دادن عضو خانواده، دوست یا حیوان خانگی، طلاق، مورد سوء استفاده قرار گرفتن و آسیب هیجانی شدید یکی از والدین یا یک بیماری مهم در یکی از والدین نیز می تواند باعث ایجاد اضطراب شدید در کودک و یا مشکلات رفتاری کودک و نوجوان و عملکرد تحصیلی و اجتماعی آن شود.

خیلی از مواقع ممکنه کودک شما ناگهان دچار تغییرات عاطفی، رفتاری و پرخاشگری شود که دلیل آن مشخص نیست، اما اگر احساس می کنید که فرزند شما ممکن است یک مشکل عاطفی یا رفتاری داشته باشد یا نیاز به کمک برای مقابله با یک مشکل داشته باشد، به حس خودتون اعتماد کنید.

در صورت مشاهده علائم زیر، شاید بخواهید از یک دکتر روانشناس کودک کمک بگیرید

_ مشکلات خواب کودک

_ کابوس های مکرر یا حمله شبانه خواب

_ ضعف ناگهانی در عملکرد تحصیلی، به ویژه زمانی که کودک شما به صورت معمول عملکرد خوبی داشته

_ رفتار عجیب و غریب و غیر معمول

_ ترس شدید و غیر عادی

_ غمگینی، ناراحتی و گریه

_ حالت های وابستگی شدید به دیگران

— برگشتن رفتارهای اصلاح شده قبلی

_ مشکلات در یادگیری

_پرخاشگری و رفتارهای تهاجمی

_ نگرانی شدید، استرس یا ترسی که باعث اختلال در خوابیدن، لذت نبردن از مدرسه و کارهای سرگرم کننده می شود

_تغییر در اشتها (به ویژه در نوجوانان)

_ رفتار غیر عادی تهاجمی (لگد زدن گاز گرفتن،ضربه زدن)

_ باز خورد نامناسب هیجانی و عاطفی

_ بیش فعالی

_ شنیدن صداهای افرادی که در آن مکان حضور ندارند

_شکایت مکرر مشکلات جسمانی (سردرد،درد معده،…) باتوجه به عدم وجود علائم جسمی توسط پزشک

_ تحریک پذیری زیاد

_ مشکلات سازگاری (بعد از جدایی، طلاق یا جابجایی)

به این نکته نیز توجه کنید که تمام مشکلات روانی می توانند موقعیتی باشند و علائم هر کدام با دیگری متفاوت باشد، اما اگر احساس کردید با گذشت زمان علائم پا بر جا هستند حتمأ از دکتر روانشناس کودک کمک بگیرید.

پس از تماس با کلینیک و نوبت دهی منتظر زمان ملاقات خود باشید. در اولین جلسه حضور شما فرم ها و پرسش نامه های مربوطه به شما داده می شود که بهتره کمی زود تر حضور پیدا کنید تا به زمان ملاقات شما تداخل پیدا نکند.

این پرسشنامه ها درباره رفتار گذشته و حال فرزند شما (کودک، نوجوان، جوان) عملکرد احساسی، اجتماعی و عملکرد تحصیلی است. کودکان و نوجوانان بسته به شرایط و مشکلاتی که با آن رو به رو هستند ممکن است طرح مداخله روانشناختی آنها مشخص شود اما در اینجا یک روند معمولی و روتین از روند درمان را به شما توضیح می دهیم.

اولین جلسه ویزیت با روانشناس کودکان

اگر فرزند شما زیر 10 سال باشد،اولین مصاحبه فقط با والدین صورت میگیرد. حضور پدر و مادر با هم در جلسه اول می تواند بسیار مفید باشد، و به درک درست از مداخله روانشناختی بر روی کودک و برنامه ریزی درمانی کمک بسیار زیادی می کند.

بعضی از روانشناسان کودک ترجیح می دهند که بچه های کوچک در جلسات اول حضور داشته باشند.  اما نظر من این است که زمانی حضور کودک می تواند مفید باشد که بتواند از نظرات والدین خود و نحوه ی تفکرشان آگاه شود.

اگر فرزند شما 10 سال و بالاتر باشد

اولین ملاقات با فرزند و والدین به صورت خانوادگی خواهد بود. ممکنه زمانی که تصمیم به ملاقات با روانشناس دارید نگران باشید از اینکه کودکتان ناراحت شود از ملاقات با روانشناس کودک. لطفا با فرزند خود صادق باشید و دلیل مراجعه را با کودکتان مطرح کنید.این موضوع توسط روانشناس مطرح می شود اما مهمه که شما فرزندتان را از قبل آماده کرده باشید.

بهش توضیح بدین که مراجعه به روانشناس شامل معاینات فیزیکی و آمپول زدن نمی شود. می توانید به کودکتان بگویید که این نوع دکتر با کودکان و خانواده ها صحبت می کند و کمک می کند مشکلاتشان حل شود. ناراحتی ها و نگرانی هایشان را بهبود می بخشد. می توانید این را هم به کودکانتان آموزش دهید که روانشناس در این پروسه به پدر و مادر و بقیه اعضاء نیز کمک خواهد کرد. نوجوانان و جوانان اطمینان داشته باشند که هر چه را به روانشناس می گویند محرمانه است و به هیچ کس حتی به پدرو مادر یا سایر پزشکان گفته نمی شود، به جز در شرایط استثناء که جان فرد در خطر باشد یا کسی به او آسیب زده باشد.

در اختیار دادن چنین اطلاعاتی به فرزندتان قبل از مراجعه به روانشناس کودک به کودک شما کمک می کند که بفهمد و مطمئن شود که احساس آزادی و امنیت دارد و تمام خانواده با هم به یکدیگر کمک می کنند تا مشکل حل شود. هدف اولین جلسه این است که از توانایی ها، مهارت ها، ویژگی های منحصر به فرد کودک، دغدغه های والدین، علائم کودک و تاریخچه رشد کودک را بررسی می کنیم. جزئیات درباره زمان ظاهر شدن علائم، محرک‌هایی که علائم را ظاهر می‌کنند، چه عواملی باعث کاهش علائم می شوند و اینکه نقش خانواده در بوجود آمدن علائم بررسی می‌شود.

در اولین جلسه کودکان بالای 10 سال آنها به تنهایی با روانشناس صحبت می‌کنند

گاهی اوقات نیز کودکان بالای 10 سال مایل هستند با حضور والدین خود صحبت کنند که این موضوع کاملا به انتخاب خود آنها صورت می‌گیرد. بعضی از والدین از این موضوع نا امید می‌شوند که چرا در جلسه اول مشاوره صورت نمی‌گیرد. لطفأ به این موضوع توجه داشته باشید که تنها زمانی که تشخیص درست و صحیحی صورت می‌گیرد می توان مداخله و درمان مناسبی هم اجرا کرد. این بسته به پیچیده بودن موضوع می‌تواند زمان بر باشد.

در اغلب موارد، یک جلسه کافی نیست. در بعضی موارد کودکانی نیاز به بررسی بیشتر و کامل تر دارند تا اطلاعات کافی و ارزیابی کاملی صورت گیرد. در این صورت نیاز به دو جلسه ارزیابی وجود دارد. گاهی ممکن است نیاز باشد فعالیت کودک یا نوجوان در مدرسه بررسی شود که این موضوع با رضایت والدین صورت می‌گیرد. در بعضی موارد ممکن است کودک نیاز به ارجاع به متخصص دیگری داشته باشد. مثلأ روانپزشک، گفتار درمانگر، کاردرمانگر، ….

جلسه دوم به بعد

پس از تشخیص و ارزیابی مشکل کودک و نوجوان در جلسات بعد با روانشناس کودک، ممکن است به شکل‌های مختلفی برگزار شود.

  مثلأ : 

1)تنها حضور پدر و مادر

2)کودک به تنهایی

3)کودک یا نوجوان با حضور پدر و مادر          

منابع :

pubmed

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10587895/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/5719498/