بیش فعالی یا ADHD را به کمک ما بشناسید!

[toggle title=”بیش فعالی چیست؟” state=”close” ]

آیا گاهی تمرکز کردن برایتان سخت می شود؟ آیا در جلساتی که لازم است مدتی بنشینید، احساس بیقراری کرده اید؟ دائم وسط صحبت های دیگران می پرید؟ اگر این مشکلات زیاد برایتان رخ می دهند و تاثیر منفی بر زندگی روزانه تان گذاشته اند، احتمالا به بیش فعالی و نقص توجه یا ADHD مبتلا هستید.

ADHD اختلالی است که توجه کردن و کنترل رفتارهای تنشی را برای فرد دشوار می سازد. این افراد ممکن است بیقرار و یا دائما در حال فعالیت باشند. بیش فعالی یا ADHD اختلال مختص به دوران کودکی نیست. گرچه علائم این بیماری در دوران کودکی شروع می شوند، اما در دوران بلوغ و بزرگسالی نیز ادامه دارند. گرچه تکانشگری و بیش فعالی با بالا رفتن سن کودک بهبود پیدا می کند، اما مشکلات مربوط به توجه، بهم ریختگی ذهنی، ناتوانی در کنترل تکانه تا نوجوانی و بزرگسالی ادامه خواهد داشت. [/toggle]

[toggle title=”چه عاملی باعث بروز بیش فعالی می شود؟” state=”close” ]محققان در سازمان بین المللی سلامت روح (NIMH)، سازما های ملی سلامت (NIH) و بسیاری از کشورهای دیگر در حال بررسی علت بروز ADHD هستند. تحقیقاتی که به تازگی انجام شده اند، نشان می دهند که بیش فعالی ممکن است براثر تعامل بین ژن ها یا عواملی محیطی و ژنتیکی بروز کند. مانند بسیاری از بیماری های دیگر برخی عوامل در بروز اختلال بیش فعالی دخیل هستند. این عوامل عبارتند از:

• ژن ها
• سیگار کشیدن، مصرف الکل و یا مواد مخدر در دوران بارداری
• قرار گرفتن در معرض سموم محیطی، مانند سرب در سنین پایین
• وزن کم در زمان تولد
• آسیب های مغزی [/toggle]

[toggle title=”علائم هشدار دهنده بیش فعالی” state=”close” ]

افراد مبتلا به ADHD به طور مداوم سه نوع علائم از خود نشان می دهند:

• مشکل در توجه کردن (کم توجهی)
• بیش از حد فعال بودن (بیش فعالی)
• عمل کردن بدون فکر (تکانشی) این علائم در زمان رشد و انجام عملکرد بروز می کنند.

افراد مبتلا به ADHD، ترکیبی از علائم زیر را نشان می دهند:

• جزئیات را نادیده می گیرند و در انجام کارها بی دقتی و اشتباه می کنند.
• در حفظ توجه در انجام وظایف یا در هنگام بازی و انجام مکالمات یا خواندن های طولانی دچار مشکل می شوند.
• زمانی که به طور مستقیم با آنها صحبت می کنیم، به نظر می رسد گوش نمی دهند.
• دستورالعمل ها را دنبال نمی کنند، در انجام کارهای مدرسه دچار مشکل می شوند، ممکن است انجام کاری را شروع کنند اما زود دچار عدم تمرکز روی آن می شوند.
• در انجام منظم فعالیت ها، مدیریت زمان و گاهی به اتمام رساندن وظیفه تعیین شده دچار مشکل می شوند.
• از انجام فعالیت هایی که نیازمند تلاش ذهنی هستند، مانند تکالیف مدرسه و آماده کردن گزارش ها و بررسی مقالات مشکل دارند.
• موارد لازم برای انجام فعالیت ها یا وظایف را، مانند لوازم مدرسه، مداد، کتاب، ابزار و کیف، عینک و غیره را اغلب گم می کنند.

علائم بیش فعالی و تکانشگری ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• بیقراری و جنبش های مداوم در زمان نشستن
• بلند شدن و راه رفتن در اطراف در شرایطی که انتظار می رود فرد بنشیند، مانند سرکلاس یا اداره
• دویدن یا حرکات نامناسب در شرایطی نامناسب، نوجوانان و بزرگسالان در این شرایط بیقرار می شوند.
• ناتوانی در شرکت در بازی ها و سرگرمی های کم سر و صدا و کم تحرک
• در حال تحرک مداوم
• صحبت کردن بدون وقفه
• پاسخ دادن به سوال قبل از تمام شدن صحبت فرد. این افراد در جمع منتظر نمی مانند تا منتظرشان شود.
• در وسط صحبت ها و فعالیت های دیگران تداخل ایجاد می کنند.

بروز این علائم لزوما به معنای ابتلا به بیش فعالی نیست. مشکلات دیگری، مانند اضطراب، افسردگی و ناتوانی های یادگیری نیز دارای علائمی مشابه هستند. اگر در مورد اختلال ADHD در خود یا فرزندتان نگران هستید، به یک متخصص یا درمانگر مراجعه کنید. روانپزشک یا روانشناس بالینی و یا پزشک متخصص اطفال این اختلال را تشخیص می دهند. [/toggle]

[toggle title=”بیش فعالی در دختران و پسران متفاوت است!” state=”close” ]

اختلال نقص توجه و بیش فعالی ADHD یکی از رایج ترین شرایطی است که در کودکان تشخیص داده می شود. علائم ADHD در همه کودکان یکسان نیست. حتی علائم آن در خواهر و برادر ممکن است متفاوت باشد و در نتیجه روش درمانی مورد استفاده برای آنها نیز متفوات باشد. این اختلال در دختر و پسر نیز متفاوت است.

طبق بررسی های انجام شدهبیش فعالی در پسرها سه برابر دخترها تشخیص داده شده است. این تفاوت حاکی از آن نیست که دخترها کمتر از پسرها به بیش فعالی دچار می شوند، بلکه به این دلیل است که علائم بیش فعالی در دخترها و پسرها متفاوت است. شناسایی علائم این اختلال در دخترها سخت تر است.

تحقیقات نشان داده اند که پسران مبتلا به ADHD معمولا علائمی بیرونی و نمایان مانند دویدن و تکانشگری نشان می دهند. دختران مبتلا به بیش فعالی معمولا علائمی درونی از خود نشان می دهند. این علائم عبارتند از بی توجهی و اعتماد به نفس پایین. به علاوه پسران مبتلا به این اختلال بیشتر از لحاظ جسمی تهاجمی هستند، در حالیکه دختران بیش فعال به صورت کلامی دیگران را مورد تهاجم قرار می دهند. دختران مبتلا به بیش فعالی اغلب مشکلات رفتاری و علائم قابل توجه کمتری از خود نشان می دهند، در نتیجه مشکل آنها نادیده گرفته می شود و تحت درمان قرار نمی گیرند. این نادیده گرفته شدن بیماری باعث بروز مشکلات بیشتر در آینده می شود.

بررسی ها نشان داده اند که بیش فعالی تشخیص داده نشده تاثیر منفی بر روی اعتماد به نفس کودک دارد. این بیماری حتی بر روی سلامت روحی کودک نیز تاثیر دارد. پسران مبتلا به ADHD ناراحتی و یاس خود را بروز می دهند، اما دختران مبتلا به این اختلال خشم و ناراحتی خود را به شکل درونی و برای خود بروز می دهند. این امر دختران را بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن قرار می دهد. این دختران در مدرسه، موقعیت های اجتماعی و برقراری ارتباط های شخصی با هم سن و سالان خود نیز دچار مشکل می شوند.

از آنجایی که دختران معمولا علائم مربوط به بیش فعالی را به شکل متعارف آن در پسرها بروز نمی دهند، بنابراین علائم اختلال در دختران زیاد آشکار نیست. علائم بیش فعالی در دختران عبارتند از:

• منزوی شدن
• اعتماد به نفس پایین
• اضطراب
• اختلال و آسیب عقلانی
• مشکل در پیشرفت تحصیلی
• بی توجهی یا تمایل به رویاپردازی
• مشکل در تمرکز
• گوش ندادن به صحبت ها
• پرخاشگری کلامی، مانند اذیت کردن، لقب گذاشتن برای دیگران و غیره

دختران مبتلا به بیش فعالی خیلی خود را سرزنش می کنند و مورد انتقاد قرار می دهند. به عنوان مثال یک دختر عادی ممکن است نتواند به خوبی والیبال بازی کند ولی علت آن را عدم توانایی خود نمی داند. اما دختر مبتلا به بیش فعالی بلافاصله شروع به سرزنش خود می کند و این را نوعی ضعف در خود می داند.

بیش فعالی در پسران راحت تر تشخیص داده می شود، اما به هرحال گاهی ممکن است تشخیص داده نشده باقی بماند. باور عامه مردم است که پسرها پرانرژی و پرسر و صدا هستند، بنابراین گاهی علائم مربوط به بیش فعالی را به پای ویژگی های طبیعی پسرها می گذارند. به علاوه همه پسران مبتلا به ADHD لزوما بیش فعال نیستند. برخی پسران گاهی بی توجهی از خود نشان می دهند. بیش فعالی در این پسران هم ممکن است تشخیص داده نشود، زیرامخرب نیستند. علائم بیش فعالی در پسران عبارتند از:

• تکانشگری
• بیش فعالی (دویدن به اطراف و آزار دیگران)
• عدم تمرکز
• ناتوانی در بی حرکت نشستن
• خشونت
• صحبت کردن بیش از حد
• قطع صحبت دیگران

درمان ADHD در دختران و پسران اهمیت زیادی دارد. علائم بیش فعالی با افزایش سن کمتر می شوند، اما در عین حال بخش های زیادی از زندگی را تحت تاثیر قرار می دهند. افراد مبتلا به بیش فعالی اغلب در برقراری رابطه در مدرسه یا محل کار دچار چالش می شوند. به علاوه این افراد بیش از دیگران در معرض ابتلا به افسردگی، اضطراب و ناتوانی در یادگیری هستند. اگر تصور می کنید کودک شما مبتلا به بیش فعالی است، هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید. تشخیص سریع و درمان به موقع به بهبود علائم کمک می کند. [/toggle]

[toggle title=”درمان بیش فعالی” state=”close” ]

گرچه درمانی برای بیش فعالی وجود ندارد، اما در حال حاضر ر.ش های برای کاهش علائم و بهبود عملکرد وجود دارد. بیش فعالی معمولا با دارو، آموزش و یا ترکیبی از چند روش مختلف درمان می شود.

دارو

در بسیاری موارد داروهای بیش فعالی علائم مربوط به بیش فعالی و تکانشگری را کاهش داده و باعث بهبود تمرکز و یادگیری آنها می شوند. اول اقدام برای درمان بیش فعالی داروهای محرک است.

• محرک ها: گرچه درمان ADHD با دارویی که محرک محسوب می شود، غیر طبیعی است، اما این روش موثر است. بسیاری از محققان تصور می کنند که علت اثربخشی محرک ها این است که ماده شیمیایی دوپامین را در مغز افزایش می دهند. دوپامین نقش مهمی در توجه و تمرکز دارد.
• غیرمحرک ها: اثر بخشی این داروها کمی بیشتر طول می کشد، اما می توانند توجه، تمرکز و تکانشگری را در فرد مبتلا به اختلال بیش فعالی بهبود بخشند. اگر محرک ها عوارض ناخوشایندی در پی داشته باشند، یا اثربخشی لازم را نداشته باشند، غیرمحرک ها تجویز می شوند. atomoxetine و guanfacine دو نمونه از داروهای غیرمتحرک هستند.
• داروهای ضدافسردگی. گرچه ضدافسردگی ها مورد تایید نیستند، اما به هرحال گاهی برای درمان بیش فعالی استفاده می شوند. ضدافسردگی های قدیمی تر به نام ضدافسردگی های سه حلقه ای، گاهی مورد استفاده قرار می گیرند. این داروها بر روی مواد شیمیایی مغز به نام های نوراپی نفرین و دوپامین تاثیر می گذارند.

به هرحال از هر دارویی استفاده می کنید، در صورت بروز هر گونه مشکل یا مشاهده هر عارضه جانبی به پزشک مراجعه کنید.

درمان

روش های مختلفی برای بهبود ADHD وجود دارد، بررسی ها نشان داده اند که این روش ها به درمان این اختلال کمکی نمی کنند، بلکه باعث می شوند خانواده ها و فرد مبتلا بهتر با علائم مربوط به آن مقابله کنند.

• برای کودکان و نوجوانان: والدین و معلم ها می توانند به کودکان و نوجوانان مبتلا به ADHD کمک کنند تا عملکردهای خود را بهتر انجام دهند و افکار خود را سازماندهی کنند.
• برای بزرگسالان: روان درمانگر دارای مجوز و یا روانپزشک می تواند به یک بزرگسال مبتلا به بیش فعالی کمک کند تا فعالیت های روزانه خود را انجام دهد و افکار خود را سازماندهی کند.

کودکان و بزرگسالان مبتلا به ADHD نیاز به راهنمایی و درک از طرف والدین، خانواده و معلمین خود دارند تا بتوانند از توانایی های خود استفاده کنند. مشاوران و متخصصان می توانند به والدین در مورد شرایط کودک مبتلا به ADHD آموزش دهند و در مورد تاثیر این اختلال بر خانواده توضیحاتی ارائه دهند. آنها می توانند به کودک نیز کمک کنند تا مهارت های مختلف خود را تقویت کرده و با دیگران ارتباط برقرار کند. برخی از این روش ها و آموزش ها عبارتند از:

• آموزش مهارت به والدین: در این روش مهارت هایی به والدین آموزش داده می شود و والدین یاد می گیرند چگونه فرزندان خود را تشویق کنند و به آنها پاداش بدهند.
• تکنیک های مدیریت استرس: این روش به والدینی که دارای کودکان مبتلا به بیش فعالی هستند، کمک زیادی می کند. این والدین یاد می گیرند با آرامش بیشتری با مشکلات کودک بیمار خود روبه رو شوند.
• گروه های حمایت کننده: این گروه ها خانواده ها و والدین دارای کودک مبتلا به بیش فعالی را با افرادی دارای شرایط مشابه خود آشنا می سازد.[/toggle]

[toggle title=”درست ها و نادرست ها در مورد بیش فعالی” state=”close” ]

اعتقادات و باورهای نادرستی در رابطه با اختلال ADHD وجود دارد که به آنها می پردازیم:

همه کودکان مبتلا به ADHD بیش فعال هستند.

این اعتقاد درست نیست. برخی کودکان مبتلا به این اختلال بیش فعال هستند و جنب و جوش زیادی دارند، اما خیلی از آنها هم اینطور نیستند. کودکان مبتلا به بیش فعالی که کم توجه هستند اما بیش فعال نیستند، کمی بی انگیزه به نظر می رسند.

کودکان مبتلا به ADHD هرگز نمی توانند تمرکز کنند.

این اعتقاد نیز نادرست است. این کودکان می توانند روی فعالیت های مورد علاقه خود تمرکز کنند. اما تمرکز بر روی فعالیت های خسته کننده و تکراری برای این کودکان مشکل است.

اگر کودک مبتلا به ADHD بخواهد، می تواند رفتار خوبی داشته باشد.

این هم یکی دیگر از اعتقادات نادرست در مورد بیش فعالی است. کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است تمام سعی خود را بکنند تا آرام باشند و رفتاری مناسب داشته باشند، اما زیاد موفق نیستند. این کودکان ممکن است کمی نافرمان به نظر برسند، اما این رفتار عمدی نیست.

با افزایش سن بیش فعالی نیز برطرف می شود.

این اعتقاد کاملا نادرست است. این اختلال اغلب تا بزرگسالی با فرد همراه است. بنابراین منتظر نباشید که با بزرگ شدن کودک این اختلال به خودی خود برطرف شود. درمان و دارو به کودک شما کمک می کند تا علائم خود را مدیریت کند.

دارو بهترین درمان برای بیش فعالی محسوب می شود.

معمولا برای کودکان مبتلا به ADHD دارو تجویز می شود، اما معمولا بهترین گزینه درمانی نیست. اثر بخشی دارو با آموزش، رفتار درمانی و حمایت از کودک، تغذیه مناسب و ورزش کردن افزایش می یابد. [/toggle]

[toggle title=”بیش فعالی در بزرگسالان” state=”close” ]

بیش فعالی اغلب تا سنین بزرگسالی با فرد همراه است ولی علائم آن به شکلی متفاوت بروز می کند. این علائم در بزرگسالان به شرح زیر می باشند:

بی توجهی بزرگسال مبتلا به بیش فعالی دارای علائم زیر است:

• اغلب در توجه به جزئیات دچار مشکل می شود و یا در مدرسه، محل کار و دیگر فعالیت ها دچار اشتباهات فاحش می شود.
• اغلب در حفظ توجه بر روی وظایف و فعالیت ها دچار مشکل می شود.
• به نظر می رسد به صحبت های دیگران گوش نمی دهد.
• در سازماندهای به کارها و وظایف خود دچار مشکل می شود.
• از شرکت در فعالیت هایی که نیازمند تمرکز و فعالیت ذهنی است اجتناب می کند.
• به راحتی حواسش پرت می شود.
• اغلب فراموشکار است
• در کلاس یا محل کار که نیاز به نشستن است، نمی تواند بنشیند.
• اغلب بیش از حد صحبت می کند.
• در انتظار کشیدن برای نوبت دچار مشکل می شود.
• معمولا صحبت های دیگران را قطع می کند.

بزرگسالان مبتلا به این اختلال بیش از دیگران در معرض ابتلا به اختلالات روحی، افسردگی، اضطراب، اعتیاد به مواد مخدر و الکل هستند. این افراد معمولا در حفظ شغل خود دچار مشکل هستند. [/toggle]

[toggle title=”مشاورین ما در مورد بیش فعالی با شما صحبت می کنند!” state=”close” ]

مریم عبداللهی

روان درمانگر و نوروتراپیست

[/toggle]

[toggle title=”با مشاهده این فیلم بیش فعالی را بهتر درک خواهید کرد.” state=”close” ][/toggle]

منابع مورد استفاده: 

nimh.nih.gov

healthline.com

webmd.com

helpguide.org

addadult.com