آیا اعتیاد به الکل قابل درمان است؟

وابستگی به الکل: افرادی که وابسته به الکل هستند، آنقدر اتانول ( نام شیمیایی الکل) می نوشند که دچار مسمومیت می شوند. مستی زمانی اتفاق می افتد که سطح الکل در خون به 50 تا 150 میلی گرم می رسد و ابتدا به شکل شادی و سرخوشی خود را نشان می دهد و اگر افزایش غلظت الکل در خون ادامه پیدا کند، رفتار فرد حالت جنگ طلبانه و عصبی به خود می گیرد. به علت بروز مسمومیت، فرد دچار اختلال در فکر، عدم تعادل، حرکت آرام یا نامنظم چشم ها و اختلال در دید می شود. زمانی که فرد به طور مکرر الکل می نوشد، مقاومت بدن در مقابل الکل افزایش می یابد.

مردم دچار مقاومت مزمن ظاهرا هوشیار هستند، حتی پس از نوشیدن مقدار زیادی الکل که در افراد غیرالکلی باعث مرگ می شود. افرادی که دچار وابستگی به الکل هستند، پس از مصرف مقدار زیادی اتانول، دچار خاموشی مشروبات الکلی می شوند. این خاموشی معمولا با فراموشی (از دست دادن حافظه) همراه است که چندین ساعت طول می کشد و بهبود نمی یابد. به عبارت دیگر افرادی که این حالت را تجربه می کنند، هوشیار به نظر می رسند، اما پس از اتمام مستی و مسمومیت، حرکات و فعالیت های خود را در به خاطر نمی آورند.

افراد مبتلا به وابستگی الکلی دچار سندروم ترک الکل می شوند. سیستم عصبی به صورت مزمن و از طریق افزایش فعالیت سلول های عصبی که با تاثیرات الکل مقابله می کنند، با اتانول سازگار می شود. بنابراین وقتی نوشیدن به طور ناگهانی متوقف می شود، فرد مبتلا دچار اختلال ادراک، تشنج و لرزش (که اغلب با حساسیت، تحریک پذیری، تهوع و استفراغ همراه است) می شود.

لرزش دست ها که لرزش صبح گاهی نامیده می شود، معمولا در صبح و به خاطر پرهیز از نوشیدن الکل در شب اتفاق می افتد. جدی ترین نشانه ترک الکل روان آشفتگی الکلی می باشد که حدود 5 درصد از افراد وابسته به الکل به این مشکل دچار می شوند. روان آشفتگی الکلی شامل اضطراب، سردرگمی، بی خوابی، توهم، هذیان و عرق کردن شدید، تب و افزایش ضربان قلب می باشد. این حالت یک وضعیت اورژانسی است، زیرا می تواند کشنده باشد و افراد مبتلا باید بلافاصله در بیمارستان بستری شده و تحت درمان قرار بگیرند.

سوء مصرف الکل: برای اینکه سوء مصرف الکل در فرد تشخیص داده شود، یکی از چهار معیار زیر باید مشاهده شوند؛ به خاطر زیاد نوشیدن، فرد به طور مکرر یکی از علائم زیر را نشان می دهد:

• قادر به انجام مهم ترین مسئولیت های خود نیست.
• خود و دیگران را به خطر می ندازد ( به عنوان مثال رانندگی در حالت مستی).
• از قانون پیروی نمی کند.
• در روابط و کار خود دچار مشکل می شود.

تشخیص اعتیاد به الکل

اختلالات مربوط به نوشیدن الکل در مردان دو برابر زنان اتفاق می افتد. تشخیص اعتیاد الکلی می تواند براساس شرایط پزشکی یا روانی باشد.  این شرایط پزشکی عبارتند از: سیروز کبدی، هپاتیت، پانکراتیت (پانکراس)، نوروپاتی محیطی (سیستم عصبی) و کاردیومیوپاتی (قلب). علاوه بر اینها، به خاطر ضربه های مکرر فرد دچار شکستگی های استخوان می شود؛ افسردگی، خستگی، اختلال عملکرد جنسی، نوسان در فشار خون و اختلال در خواب از دیگر علائم و شرایط اعتیاد الکلی می باشند.

تشخیص روانی می تواند از طریق مصاحبه بالینی و پیشینه روانی فرد و بسیاری آزمایشات استاندارد مربوط به مصرف الکل انجام شود. در طول این روش درمانی مصاحبه گسترده ای نیز با بیمار می شود. در این مصاحبه، در مورد بخش های مختلف زندگی فرد، از جمله دوران کودکی، صحبت می شود. یکی از ابزارهای ساده برای شروع تشخیص اعتیاد به الکل، استفاده از پرسشنامه ای به نام پرسشنامه ای می باشد که چهار سوال اساسی زیر در این پرسشنامه مطرح شده اند:

• آیا تاکنون سعی کرده اید نوشیدن الکل را ترک کنید؟
• آیا تاکنون در مورد نظرات دیگران در رابطه با الکل اذیت شده اید؟
• آیا تاکنون به خاطر نوشیدن الکل احساس گناه کرده اید؟
• آیا نیاز به کسی دارید که چشمانتان را نسبت به شرایط باز کند؟

سوالات دیگری در رابطه با شدت و اثرات مصرف الکل وجود دارند که برای تشخیص و درمان اعتیاد الکلی استفاده می شوند. با توجه به نتایج تحقیقت اخیر در رابطه با اثر ژنتیک در اعتیاد به الکل، پزشک هم تلاش خواهد کرد تا معلوم کند آیا شخص دیگری در خانواده فرد بیمار از اعتیاد به الکل رنج می برد.

درمان وابستگی به الکل به دو صورت انجام می شود: سم زدایی و توانبخشی

سم زدایی

هدف اصلی در روش سم زدایی رها کردن بدن فرد بیمار از اثرات سم الکل می باشد. از آنجایی که بدن شخص به الکل عادت کرده است، وی برای ترک آن نیاز به حمایت خواهد داشت. ترک الکل بسته به شدت اعتیاد و طول مدتی که فرد دچار اعتیاد شده، در افراد مختلف متفاوت خواهد بود. علائم ترک نیز گاهی خفیف و گاهی بسیار خطرناک هستند. علائم خفیف عبارتند از تهوع، درد، اسهال، اختلال در خواب، عرق کردن، اضطراب و لرزش. این مرحله معمولا سه تا پنج روز طول می کشد. علائم شدیدتر آن عبارتند از: توهم (که در آن بیمار مواردی را می بیند یا می شنود که در واقع وجود ندارند.)، تشنج، اشتیاق شدید برای الکل، گیجی، تب، ضربان سریع قلب، فشار خون بالا و هذیان (کم شدن سطح آگاهی). بیماران در بالاترین سطح روان آشفتگی الکلی افرادی هستند که مشکلات دیگری از جمله سوء تغذیه و بیماری های کبدی و سندروم ورنیک می شوند. روان آشفتیگ الکلی معمولا سه تا پنج روز پس از آخرین نوشیدم آغاز می شود و از علائم خیلی خفیف شروع شده و شدیدتر می شود و ممکن است چند روزی طول بکشد.

بیمارانی که علائم خفیف نشان می دهند تحت مراقبت قرار می گیرند که مبادا دچار علائم شدیدتر نشوند. در مورد این افراد دارویی لازم نیست. در مورد افرادی که از علائم شدیدتر رنج می برند، برای از بین بردن درد و ناراحتی ناشی از خروج سم از بدن و جلوگیری از عوارض تهدید کننده مانند فشار خون بالا، ضربان سریع قلب و تشنج، داروهای آرام بخش تجویز خواهند شد. بنزودیازپین ها داروهایی هستند که با کند کردن سیستم عصبی مرکزی باعث کاهش تنش می شوند و برای بیمارانی که مبتلا به توهم هستند، مفید خواهند بود. به خاطر بروز تهوع بیمار مایعات زیادی از دست خواهد داد و بنابراین ورود مایعات به بدن از طریق داخل وریدی لازم خواهد بود. این مایعات باید همراه با قند و نمک باشند.

توانبخشی

پس از قطع نوشیدن الکل، گام های دیگر عبارتند از کمک به بیمار برای سالم ماندن و جلوگیری از عود اعتیاد می باشد. این مرحله از درمان توانبخشی نامیده می شود. بهترین برنامه های درمانی در این مرحله وارد کردن خانواده به روش درمانی می باشد، چرا که بدون شک خانواده نیز به شدت تحت تاثیر اعتیاد فرد قرار گرفته است. گاهی مشاور برخی الگوهای رفتاری برای خانواده تعیین می کند تا از این طریق از فرد حمایت شود.

روش های روان درمانی: روان درمانی به فرد کمک می کند تا از اعتیاد مجدد به الکل پیشگیری کند. روش های رفتار درمانی شامل پشتیبانی جامعه محور، جلسات الکلی های گمنام، درمان شناخت رفتاری و افزایش انگیزه درمان می شود. درمان شناخت رفتاری بر روی آموزش فرد معتاد برای مهارت های شناخت و مقابله با موقعیت های خطرناک تمرکز می کند. این روش ها می توانند افراد معتاد را تشویق کرده تا از منابع شخصی خود برای تغییر در رفتار استفاده کنند.

داروها: دو داروی نالتروکسون و اکامپروسات می توانند به کاهش ولع مصرف الکل کمک کنند. این داروها در ترکیب با روان درمانی می توانند به جلوگیری از بروز مجدد بیماری کمک کنند. داروی دیگری به نام دی سولفیرام بر روی سوخت و ساز الکل اثر می گذارد. افرادی که دچار اعتیاد الکلی هستند که با دیگر اختلالاتی مانند افسردگی همراه است، می توانند با پزشک خود در مورد داروهای مناسب برای درمان این شرایط مشورت کنند.

همانطور که ذکر شد اعتیاد به الکل و تمام اختلالات ناشی از آن قابل درمان خواهند بود. در کلینیک فوق تخصصی آلومینا مشاوران و متخصصانی حضور دارند که می توانند در زمینه اعتیادهای مختلف به شما کمک کنند. در صورتی که مشکل یا سوالی در این زمینه دارید، بهتر است به متخصصین این کلینیک مراجعه کنید. برای برقراری تماس می توانید با شماره های روی صفحه وب سایت تماس بگیرید.

نگارنده: سمیه محمدی

[divider]

کلینیک فوق تخصصی مغز و اعصاب و روان آلومینا