پینوکیو را خاطرتان هست؟ وقتی دروغ می‌گفت یک دماغ ۶ متری خیلی تابلو روی دستش می‌ماند که منحصرا با کمک فرشته مهربان درمان شد.

حال متصور شوید چنانچه این رویداد در واقعیت هم می‌افتاد چه غوغایی به پا می‌شد.

یک جورهایی دماغ همه توی چشم همدیگر بود و اصلاً نمی‌شد در هیچ جای جهان رفت و آمد کرد.

خودتان هم دروغ می‌گویید؟ به نظرتان چنانچه دروغ نبود، جهان جای بهتری برای زندگی کردن نبود؟ باید عرض کنیم که همه آدم‌ها، ولو با وجدان‌ترین شان بطور معمول روزی ۲ بار دروغ می‌گویند ولی چوب خط بعضی‌ها خیلی پر است و هر روزه از دویست بار هم بیشتر زبان به دروغ می‌گشایند و صد البته که کک شان هم نمی‌گزد؛

در هر صورت چنانچه نمی‌خواهید سرتان کلاه برود و می‌خواهید دست آدم‌های دروغگو را رو کنید، به عکس العمل‌ها و سیگنال هایی که می‌فرستند خوب دقت کنید.

در این حالت شناسایی آن‌ها کار چندان سختی هم نیست.

اصلی‌ترین راه برای شناسایی یک فرد دروغگو این است که زبان بدن را بیاموزید.

دروغ گفتن اصلاً کار بی اهمیت و ساده‌ای نیست.

هر فردی هم که دروغ می‌گوید بی تردید ردپایی از خود به جا می‌گذارد.

دروغگو به آسانی می‌تواند سر و انتهای حرف خود را هم بیاورد چون در برخی موقعیت‌ها چندین بار ممارست کرده است و می‌داند چه می‌خواهد بگوید ولی کنترل کردن و مدیریت زبان بدنش کار چندان ساده‌ای نیست.

در حقیقت نقطه کاستی هر دروغگویی زبان بدن اوست که در اختیارش نیست و شما میتوانید با رمزگشایی آن به کذب بودن گفته هایش پی ببرید. البته در نظر داشته باشید که همه این نشانه‌ها در زمینه همه صدق نمی‌کند و اینگونه نیست که با دیدن یکی از این نشانه‌ها متصور شوید که طرف صحبت تان دارد دروغ می‌گوید. ولی اگر به حسن نیت طرف شک دارید و تصور میکنید حقیقتی را از شما پنهان میکند، با دقت بیشتری روی حرکت هایش تمرکز کنید و چنانچه چند تا از نشانه‌های زیر را در رفتارش دیدید میتوانید به صحت گفته هایش شک کنید.

شیوه‌های تشخیص دروغ و دروغگو

۱ دروغگو جلوی دهانش را میکیرد.

وقتی با کسی بحث می‌کنیم پیش میاد که صورت مان را لمس کنیم ولی وقتیکه کسی دروغ می‌گوید این کار را بیشتر از اندازه انجام میدهد.

یکی از شایع‌ترین حرکت‌ها این است که فرد دروغگو با دست جلوی دهانش را می‌گیرد؛ بعد بینی اش را لمس میکند.

این حرکت از دوره کودکی با ماست چون بطور معمول کودکان ناشی هستند و همواره موقع دروغ گفتن دست شان را به طرف دهان شان می‌برند.

هنگامی که بزرگ‌تر می‌شویم، اندکی حرفه ای‌تر رفتار می‌کنیم ولی باز هم این عادت در ما هست.

برا این هم دست آدم دروغگو بی اختیار به سوی صورتش می‌رود، گوشه لب و یا لب بالایی را می‌خاراند و یا همانگونه که گفتیم دماغش را لمس میکند.

علتش هم اینست که مغز از این شرایط ناراحت است و به دست‌ها دستور میدهد تا جلوی دهان را بگیرند و اجازه ندهند دروغی از آن خارج شود.

البته مغز موفق نمی‌شود ولی شما موفق می‌شوید با دیدن این رفتار بفهمید طرف در حال دروغ بافی است.

دو دروغگوها ضربان قلب دارند.

با هر کلمه دروغ تپش قلب دروغگو بالا میرود.

چنانچه طرف اندکی ناشی باشد امکان دارد ضربان قلب او را حس کنید.

از این مهمتر اینکه گاهی همراه این مسئله فرد عرق میکند.

۳ مردمک چشم دروغگو بزرگ‌تر میشود.

تشخیص این یکی اندکی دشوار است ولی ردخور ندارد.

به خاطر علل و دلایل ساده فیزیولوژیکی مردمک چشم‌های فرد دروغگو بزرگ‌تر میشود.

چنانچه متوجه شدید بطور خیلی ناگهانی مقدار مردمک چشم‌های طرف صحبت تان بزرگ‌تر شد، نشانه این است که ریگی به کفش دارد و واقعیت را نمی‌گوید.

افزون بر این آدمی که دروغ می‌گوید افزون‌تر از حد طبیعی پلک می‌زند.

چهار دروغگو حرکت‌های افراطی از خود نشان میدهد.

دروغگو دائم جنب و جوش دارد و تغییر وضعیت می‌دهد.

برا این این پا و آن پا میکند، روی صندلی جابجا میشود، پاهایش را روی هم می‌اندازد و دائم جای آن‌ها را تعویض میکند و خلاصه اینکه یک جا بند نمی‌شود.

چنانچه دیدید طرف صحبت تان مانند مار ماهی وول می‌خورد، بدانید کاسه‌ای زیر نیم کاسه‌اش است.

پنج دروغگو در مشتش سرفه میکند.

کسیکه دروغ می‌گوید دلشوره دارد و حرکت‌های غیر ارادی از خود نمایان میکند به عنوان نمونه کسیکه دروغ می‌گوید آرام در مشتش سرفه میکند.

یا اینکه یک گام به عقب می‌رود و بدنش را عقب می‌کشد.

گهگاه هم بازوها را به بالای سر می‌برد و دستی به پشت سرش می‌کشد.

دروغگوهای حرفه‌ای هم برخی از این حرکت‌های ناخودآگاه را بروز می‌دهند.

شش لبخند دروغگو تصنعی است.

چنانچه می‌بینید سمت مقابل به زور تلاش میکند لبخند بزند و لبخندش منحصراً به باز شدن دهانش ختم میشود، بدانید در حال لاپوشانی دروغش است.

یک لبخند صادقانه و درست و حسابی کاملاً پت و پهن است و تمام عضلات صورت را گرفتار می‌کند؛ یعنی اینکه گوشه لب‌ها کاملاً به عقب کشیده میشود، گونه‌ها منقبض می‌شوند و گوشه چشم‌ها کاملاً چین می‌خورد.

۷ دروغگو چانه‌اش را زیاد لمس میکند.

از دیگر ژست هایی که فرد دروغگو بطور ناخوداگاه بروز می‌دهد این است که چانه خود را لمس میکند، دست به موها می‌کشد، گونه هایش را می‌مالد و یا این که با گوشش بازی میکند.

البته تاکید می‌کنیم خاراندن یا لمس چانه الزاماً نشانه دروغگویی نیست ولی اگر به طرف شک دارید و مجموعه‌ای از این علایم را دیدید، پسندیده‌تر است بیشتر حواس تان را جمع کنید.

۸ دهان دروغگو خشک میشود.

تشویش درونی سبب می‌شود دهان فرد دروغگو خشک شود.

دروغگو بسختی آب دهانش را قورت می‌دهد و دائم لب هایش را با زبان‌تر میکند.

اینها همه نشانه‌های اضطراب و نگرانی و دلهره درونی اوست که احتمالاً از لو رفتن می‌هراسد.

لیوان آب هم گلوی خشک دروغگو را‌تر نمی‌کند.

۹ دروغگو تیک عصبی دارد.

دروغگو بطور غیر ارادی ابرو در هم می‌کشد، نگاهش را می‌دزدد و یا دائم پلک می‌زند.

عضلات صورت آدم دروغگو بطور جزئی منقبض می‌شوند چون عضلات صورت بطور صاف و مستقیم با مغز در ارتباطند؛ به همین سبب دروغگو بسختی می‌تواند حرکت هایش را بطور ارادی کنترل نماید.

چهره دروغگو بطور غیرعادی حالت عوض میکند.

۱۰ دروغگو چشم هایش را می‌مالد.

زمانیکه به کسی شک کرده اید و می‌بینید با انگشت اشاره چشمش را می‌مالد، بدانید که فریب و نیرنگی در کار است.

دروغگو این عمل را انجام می‌دهد چون می‌خواهد تماس دیداری را قطع کند و موقعیتی ایجاد نماید که این طرف و آن طرف را نگاه کند.

برا این هم بطور غیر ارادی دست به سمت چشم‌ها می‌برد.

۱۱ دروغگو دست هایش را پنهان میکند.

همه ما در وقت معمولی موقع سخن گفتن دست هایمان را وول می‌دهیم؛ اصلاً با حرکت دست‌ها سعی می‌کنیم منظورمان را مناسب‌تر بیان کنیم ولی دروغگو هنگام سخن گفتن این کار را نمی‌کند بلکه برعکس تلاش میکند تا جاییکه امکان دارد حرکت دست هایش را کنترل نماید، به همین سبب هم دست هایش را در جیب یا پشت کمر می‌گذارد، آن‌ها را قلاب میکند یا بی هیچ تکانی این که این به حال خود رها میکند.

دوازده دروغگو بیشتر عرق میکند.

این یکی دیگر دروغگو را کاملاً تابلو می‌کند؛ عرق کردن زیاد نشاندهنده اضطراب و نگرانی و تشویش درونی فرد است.

بطور معمول صورت دروغگو قرمز میشود و عرق میکند.

کسیکه می‌ترسد دستش رو شود، عصبی و نگران است.

برا این هم غده‌های مولد عرق که به ساختار عصبی وصل هستند عرق بیشتری تولید میکنند.

لباس‌های خیس آدم دروغگو دستش را رو میکند.

کاری که شما می‌بایست بکنید.

چنانچه واقعیت را می‌دانید و مطمئن هستید طرف دارد دروغ می‌گوید، مراعات را رها کنید و بیان کنید که میدانید دروغ می‌گوید.

اجازه ندهید او به اینکار عادت نماید.

او را پرسش پیچ کنید و بخواهید که جزئیات بیشتری بدهد.

به دلیل این که دروغگو به داستان ساختگی اش شاخ و برگ می‌دهد.

شما نیز اندک نیاورید و درباره مواردی که مشکوک به نظر می‌رسند، پرسش پیچش کنید.

ممکن است بخواهد به شما حس گناه بدهد و گله کند که به او اعتماد ندارید.

گوش تان به این حرف‌ها بدهکار نباشد، چنانچه حس تان می‌گوید او دارد دروغ می‌گوید پافشاری کنید.

شما به او حس گناه بدهید. وابسته است طرف چه نسبتی با شما دارد؛ به عنوان نمونه بیان کنید تو که به دوست چندین ساله‌ات دروغ نمی‌گویی؟

بطور معمول آدم دروغگو حرف‌های ضد و نقیض می‌زند. از طرفی هم همواره گفته اند دروغگو حافظه ندارد.

برا این پا پی اش شوید و بخواهید بخشهایی از داستانش را تکرار کند.

البته این تکنیک زمانی خوب پاسخ می‌دهد که طرف یک داستان طولانی سرهم کرده باشد.

بلوف بزنید. طرف را در موقعیتی بگذارید که تصور کند واقعیت را می‌دانید؛ به عنوان نمونه طرف ادعا میکند پول ندارد طلب شما را پس بدهد.

میتوانید با لحن ارامی بگویید: «جدی! عجیبه! پس چرا فلانی دیشب می‌گفت می‌خواهی ماشین ات را بفروشی تا یک مدل بالاتر را بخری؟» چنانچه دروغ گفته باشد تمام نقشه هایش نقش بر آب میشود و خودش را لو می‌دهد.

البته حواس تان باشد که خیلی با قاطعیت بلوف نزنید؛ به دلیل این که امکان دارد اشتباه کرده باشید.

در این حالت خودتان کلی ضایع می‌شوید.

قسمت دوم

۱۰روش حرفه‌ای به منظور تشخیص دروغ؛ شیوه هایی که ماموران CIA استفاده میکنند:

روش شماره ۱: تشخیص ناپیوستگی
هنگامی که میخواهید پی ببرید آیا طرف مقابلتان در حال دروغ گفتن است، به ناپیوستگیِ صحبتش دقت کنید.

Newberry چنین میگوید:
«زمانی که دختری را به جرم شلیک به دوستش مورد بازجویی قرار میدادم، در حال تعریف داستانی بود که در آن , او در حال دویدن بود که آوای گلوله را شنید و بعد ناگهان در بین صحبتش گفت» فرد شلیک کننده را هم ندیدم. … «… من تا این را شنیدم، تشخیص دادم در حال دروغ گفتن است که حقیقتأ هم بود… چطور فردی آوای مهیب شلیک گلوله را بشنود و به آن عکس العمل نشان ندهد تا برگردد و ببیند؟ … در هنگام صحبتش محکم به میز کوبیدم، بازتاب سریع او نگریستن به دستهایم بود، این بازتاب مهر تایید را بر تشخصیم زد و فهمیدم او نه فقط آوای گلوله را شنیده بود بلکه برگشته و به منشاء آن صدا یعنی فرد شلیک کننده نیز نگاه کرده بود و او را دیده بود»

روش شماره ۲: سوالات غیر منتظره بپرسید.
تنها ۴٪ از مردم دروغ گو زاده شده اند که چنان حرفه‌ای میتوانند دروغ بگویند که کسی نتواند مچ آن‌ها را بگیرد، ولی دیگران هنگامی که میخواهند دروغ بگویند، بطور معمول داستان خیالی شان را ناقص میسازند.

هنگامی که فرد در حال تعریف داستانش است، هنگامی که انتظار ندارد سوالی دور از انتظارش را بپرسید، طوری که در گذشته برای آن آماده نشده باشد.

برای مثال: چنانچه کارمندی در حال تعریف کردن درباره توانایی هایش است، با پرسیدن سوالی دور از انتظار مانند کتابی که برای بالا بردن مهارتش خوانده، یا منبعی که از آن یادگرفته میتوانید بنوعی تشخصی دهید آیا برای پرسش شما جوابی از قبل آماده داشت؟ که شاید فرد صادق است، چنانچه نه با احتمال فراوان در حال دروغ گفتن است.

روش شماره ۳: در نقطه پایانی داستان، دروغگو را تشخصی دهید.
یکی از با اهمیت‌ترین نشانه‌های تشخیص دروغ و بی صداقتی تغییرات در رفتار است.

شما یک فرد دروغگو را زمانی میتوانید به آسانی با این شیوه تشخیص دهید که شناخت نسبتا اندک قبلی از فرد داشته باشید و بدانید سمت مقابل در کل فردی آرام است، ولی زمان صحبت مضطرف میشود و یا سمت مقابل فردی با انرژی است ولی هنگام صحبت کردن شدیدأ آرام و ریلکس بنظر میرسد.

این شیوه رفتار فرد را تحت نظر میگیرد، چنانچه فرد رفتاری جز رفتار متداول همیشگی اش نشان بدهد.، در حقیقت با خود حقیقی اش در تضاد باشد، با احتمال فراوان در حال دروغ گفتن است.

روش شماره ۴: بدنبال حالات تقلبی بدن بگردید.
اغلب مردم نمی‌توانند به خوبی یک لبخند تصنعی داشته باشند، اغلب مردم در زمانبندی آن گرفتار مشکل میشوند، یا خیلی طولانی آنرا نگه میدارند، یا آنرا بسیار زود تمام میکنند.

شاید لبخند فرد دروغگو با حالت قالب چهره‌ی وی ناهماهنگ باشد، یک چهره‌ی عصبانی به همراه لبخند!

لبخند‌های تصنعی یکی از برترین شیوه‌های کمبود صداقت است. یک لبخند حقیقی بعضی از عضله‌های کنار چشم را نیز در بر میگیرد، به عنوان نمونه هنگام لبخند چنانچه دهان فرد را بپوشانید، به آسانی از حالات چشم میتوانید بفهمید در حال لبخند زدن است.

روش شماره ۵: پیروی از حس ششم
حس ششم، یا شمّ زنانه، نامش را هرچه بگذارید یک حسی از طرف مقابلتان اخذ کردید و آنرا با عنایت به داده‌های ضمیر ناخودآکاهتان تطبیق دادید و آنرا نمیتوانید قبول کنید زیرا با داده‌های قبلی سازگار نیست.

این حس غریزه، شاید بظاهر اشتباه باشد ولی اغلب اوقات اطلاعات صحیحی به شما میدهد.

پس چنانچه هنگام صحبت طرف مقابلتان غریزه تان به شما میگوید سمت مقابل در حال دروغ گفتن است، آنرا نادیده نگیرید و برای تایید صحت آن از شیوه شماره شش بهره جویی کنید.

روش شماره ۶: میکرواکسپرشن‌ها را دنبال نمایید.
میکرواکسپرشن (Microexpression) به معنای حالات ریز چهره است.

کوچکترین حرکات و تغییر حالات غیرمنتظره چهره که در اندک‌تر از ۱ ثانیه انجام میشود است.

این حالت‌ها چهره عینا بازتاب کنترل نشده ضمیرناخودآگاه است که پوشانده نشده است.

هنگامی که فردی مورد نظر در ظاهر خوشحال است ولی در باطن عصبانی، این نشانه در حالات چهره‌اش گهگاهی در اندک‌تر از ۱ ثانیه نمایان میشود.

تنها راه تشخیص آن داشتن توانایی در آن است.

تقریبا ۹۰٪ به میکرواکسپرشن‌ها دقت نمیکنند، در حالیکه میتوانند در کم‌تر از یک ساعت ممارست به خوبی در تشخیص آن توانایی بیابند.

روش شماره ۷: بدنبال تناقض بگردید.
در حالت کلی، هر تن صدایی که فرد گزینش و انتخاب کند و یا حالت چهره یا جسمی به خود بگیرد، که با کلمات در حال صحبتش جور نباشد، با احتمال فراوان در حال دروغ گفتن است.

فوق العاده شگفت انگیز است، اما حقیقت دارد. به عنوان نمونه هنگامی که فرد در حال گفتن جمله‌ی ” من پولی ندارم فعلا به شما بدهم، یه چند وقتی به من مهلت بدید. … «اما حرکت سر او به نشانه» نه” گفتن در حال وول خوردن است، نشاندهنده حالت تناقض است.

این حالت‌ها می‌تواند در بین چهره و کلمات، تن صدا و کلمات، چهره و صدا بوجود بیاید.

به عنوان نمونه شاید فرد در حال تعریف کامیابی بزرگی باشد که بدست اورده است ولی با تن صدایی بدون هیجان و عادی درحال تعریف کردن است، این تناقض می‌تواند نشاندهنده دروغ باشد.

روش شماره ۸: حس ناراحتی
هنگامی که فرد در حال صحبت است ولی حس آسایش و راحتی نمیکند، با احتمال فراوان در حال دروغ گفتن است.

برای نمونه در چشمانتان نگاه نمیکند، عرق میکند، در صندلی است مضطرب به نظر می‌آید و در کل فرد راحتی که میشناختید نبود، در حال دروغ گفتن است.

روش شماره ۹: اطلاعات بیشتر از حد معمول
به عنوان نمونه زمانیکه از کارمندتان میپرسید ” چرا دیر به سر کار اومدی؟ «و او آغاز میکند به تعریف کردن» بامداد که بیدار شدم، دیدم نون نداریم برای وعده صبحانه رفتم نون وایی , شاتر محلمون گرم گرفت و صحبت کردیم و یه مشکلی براش پیش اومده بود از اقوامشون فوت کرده بود بنده خدا نمیتونست برگرده شهرستان …” یعنی در حال توضیح دادن طولانی و بیشتر از حد معمول است به معنای پنهان کردن داستان اساسی است.

اطلاعات بیشتر از حد معمول به معنای این است که فرد سخنگو، میخواهد از این وضعیت رهایی یاد ولی با دادن اشکال و انواع اطلاعات در حال پوشش دروغش است و آنرا به یک دروغِ پیچیده تبدیل کرده است.

روش شماره ۱۰: واقعیت را رد نکنید.
بسیار مهم‌تر است تشخیص دهید فرد، چه وقتی در حال گفتن واقعیت است تا دروغ، زیرا اغلب اوقات مردم در حال تعریف واقعیت اند ولی بظاهر در حال دروغ گفتن به نظر میرسند.

هنگامی که گیج کننده به نظر میرسند؛ یافتن واقعیت کلام از لابلای دروغ‌ها می‌تواند به پرسش با اهمیتی جواب دهد: چرا این شخص دروغ میگوید؟

این ۱۰ روش به شما یاری میکنند تا دروغگو را تشخیص دهید، ولی به شما یاری نخواهند کرد تا بفهمید چرا فرد در حال دروغ گفتن است به شما…

شما بدون شناخت از شخصیت و رفتارهای سمت مقابل بسختی میتوانید او را قضاوت کنید و علت دروغ گفتنش را و هدف او را از دروغ گفتن بیابید.