کنترل خشم در نوجوانان | خشم و بلوغ

عملکرد خشم

خشم نیز همانند سایر احساسات درونی رفتاری کنشی است در واقع خشم نشانگر هوشیاری سیستم آگاهی بدن درباره مسائل ناخوشایند پیرامون است این عملکرد طبیعی به شخص اجازه می دهد تا درباره برخی تغییرات و ناملایمات درونی و بیرونی عکس العمل نشان دهد. در واقع به همان شکل که غم نمایانگر واکنش فرد در مواجهه با فقدان یا ناکامی است احساس خشم و عصبانیت نیز عکس العملی طبیعی در راستای حفاظت از شخص در برابر هرگونه بی حرمتی برخورد نامناسب یا حتی تجاوز به حقوق شخصی است.

در هنگام بروز خشم ما احساس می کنیم که اشتباهی رخ داده است نباید چنین اتفاقی می افتاد چیزی در این میان درست نیست و به ما صدمه می زند موضوعی کاملا ناعادلانه وجود دارد چیزی رخ داده که ما انتظارش را نداشته ایم حس می کنیم که با ما بدرفتاری شده یا در حق ما اجحافی صورت گرفته است. بی تردید افراد از حس خشم و بروز آن برای دفاع از خود و حقوق احساسی و انسانی شان استفاده می کنند. بنابراین موضوع کاملا طبیعی است اما مساله حائز اهمیت این است که چگونه می توان این احساس را متعادل تر کرد و از ابراز شدید و ویرانگران جلوگیری نمود.

امروزه این امر یکی از بزرگترین معظلات فکری والدین در برخورد با نوجوان در سن بلوغشان است زیرا در این سن نوجوان مرتب درباره هر موضوع کوچکی عصبانی و تندخو می شود اغلب به نظر می رسد که نوجوان قادر نیست به درستی احساس و خواسته اش را مطرح کند بهتر است که والدین بدانند بیان و ابراز خشم از سوی فرد نوجوان به خودی خود رفتاری بد یا ناپسند نیست در واقع نوجوان با این کار خود فرصت سوء استفاده کردن را از دیگران خواهد گرفت ولی باید به او یاداور شویم که بهتر است در هنگام خشم نیز هوشیار بوده و بیش از حد تعادل عصبانی نشود.

ریشه و فرهنگ خانواده

برخی والدین براین باور هستند که ریشه خشم فرزندشان برگرفته از ناملایمات خانوادگی و شرایط نامناسب کودکی آنهاست در واقع این والدین طبیعی می دانند که نوجوان خشم خود را از آنها اموخته باشد در اینجا باید به نکته مهمی اشاره کنیم :هیچ گاه به شخصی اجازه داده نمی شود که به دلیل شرایط خانوادگی اش در گذشته رفتاری خشن و عصبانی از خود بروز دهد! بنابراین در شرایطی مناسب مشکلات گذشته خانواده را با فرزند خود مطرح کنید شما باید به او متذکر شوید که وی می تواند کاملا بر خلاف این مسیر حرکت کرده و از بروز خشم های بی دلیلش جلوگیری کند.

خشم و بلوغ

فرایند بلوغ به خودی خود در نوجوان ایجاد عصبانیت و خشم می کند زیرا در این سن نوجوان با بحران دوگانگی شخصیت مواجه است و افکارش مملوء از اضطراب و نگرانی است. نوجوان می خواهد مستقل عمل کند اما والدین همچنان به او امر و نهی می کنند و از سوی دیگر به دلیل بزرگتر شدنش از وی انتظارات بیشتری دارند بنابراین باید پذیرفت که بلوغ شاخص ترین سن بروز خشم و عصبانیت است و این خشم بیشتر متوجه والدین فرد می شود زیرا نوجوان می خواهد قدرت عملکرد این بزرگ شدن را به والدین خویش نشان دهد.

چگونگی کنترل خشم

برای کنترل خشم نوجوانان بهتر است که به آنان متذکر شویم “به هیچ وجه مسئله مهم عصبانیت یا بروز خشم در مواجهه با دیگران نیست زیرا این مسئله امری طبیعی است بلکه انچه اهمیت دارد چگونگی ابراز و کنترل خشم است “پس پیش از هر اقدامی باید کمی به خود فرصت دهیم تا آرامتر شده و حتی در برابر مشکل یا سوءتفاهم ایجاد شده با فرد موردنظر صحبت کنیم. زیرا به یقین در آرامش سخنان آگاهانه تری رد و بدل خواهد شد با این روش ما هرگز در طوفان مخرب خشم غرق نخواهیم شد.

در زمان بروز رفتار نامتعادل خشم و عصبانیت بی تردید روی دادن دو اتفاق حتمی است: اول رد و بدل شدن سخنان و الفاظ توهینآمیز و دوم ایجاد حس تلافی جویی و تنفر در دوطرف. همیشه بیان بدون فکر و غیر آگاهانه کلمات بازخورد نامناسبی را به همراه خواهد داشت. باید پذیرفت که گاه رفتار تند و توهین آمیز والدین در برابر فرزندان خود موجب بروز خشم بیشتر در انها می شود این مسئله حرمت های دو طرف را خدشه دار می کند و چنین شرایطی موجب تخریب هر چه بیشتر روابط فرزندان و والدین خواهد شد. بنابراین بهترین آموزش کنترل خشم برای فرزندان کنترل خشم خود والدین در برابر خطاهای فرزندانشان است زیرا بی تردید والدین خود بهترین الگوهای رفتاری برای فرزندانشان قلمداد می شوند.

شناخت شرایط بروز خشم

یکی از مهمترین آموزش های والدین به فرزندان شناخت شرایط ایجاد خشم و سپس آموزش مهارت های کنترل آن است این حقیقت انکار ناپذیر است که در شرایط مشابه همه افراد عصبانی و خشمگین می شوند برای مثال : زمانی که بیش از اندازه مورد قضاوت قرار می گیرند و سعی می کنند که از حق خود دفاع کنند. زمانی که بیش از حد در مسئله ای نفع می برند و از دیگران انتظار دارند. زمانی که موضوعات غیر شخصی شان شخصی می شوند. زمانی که مرتب به خاطرات گذشته شان رجوع می شود و درباره موضوعاتی دیگران از آن ها شکایت می کنند. زمانی که مورد اعتراض دیگران قرار می گیرند و عصبانیت آن ها نادیده گرفته می شود. بی تردید چه بزرگسالان و چه نوجوانان در شرایطی مشابه هم از مسائلی عصبانی و خشمگین می شوند اما در صورت تمایل می توانند نوع برخورد و دیدگاهشان را تغییر داده و برخورد بهتری داشته باشند.

کنترل خشم

خشم فرایند مغزی است که به سرعت در فرد بروز می کند و به طور معمول پس از بروز به سرعت کمرنگ شده یا خاموش می شود راهکار عملی و موثر در کنترل خشم ایجاد تصویر سازی درباره امور مثبت و تاثیر گذار ذهنی است فرد به محض بروز خشم می تواند از این تصاویر همانند کلیدهایی برای خاموش کردن شعله خشمش استفاده کند. راهکار بعدی این است که همواره پیش از عصبانیت و بروز آن به خود و طرف مقابلمان فرصتی برای صحبت کردن دهیم به توضیحات شخص مقابل از زاویه دید او بنگریم و حتی فرض اولیه را برمبنای عدم اگاهی درست او از موضوع قرار دهیم.

در نهایت راهکار کارامد دیگر این است که همواره در مسائل نیمه پر لیوان را ببینیم و به مسائل کوچک و پیش پا افتاده بی توجه باشیم. بنابراین والدین با برخوردی دوستانه و آگاهانه قادر خواهند بود فرزندان خود را در شرایط بحرانی خشم راهنمایی کنند. والدین باید همواره به فرزندانشان گوشزد کنند “خشم و رنجش درونی همانند سمی است که ذره ذره ذهن و جسم تو را تخریب می کند بنابراین باید تا حد امکان از نیروی مخرب و آزار دهنده آن دوری کنی و همواره خشم خود را کنترل نمایی. “