مراحل تنظیم هیجان در قالب یک مثال

مثالی از تلاش برای کنترل تنظیم هیجانی

بردن یک کودک خردسال به دندان پزشکی

هدفمون این است که کودک جیغ نزند، داد نزد و بشینه تا کارشو انجام بدن و درواقع می خواهیم هیجان را پایین بیاریم.

کودک از رفتن به مطب دندانپزشکی می ترسد:

 اولین گام این است که او را به مطب دندانپزشکی کودکان میبریم. این مرحله Situation selection  است. درواقع در موقعیت دستکاری در موقعیت انجام دادیم.

در مطب با دیدن صندلی دچار ترس می شود:

صندلی خود را جابه جا می کنید تا کودکتان وسایل دندانپزشکی را نبیند، این مرحله Situation modification است. تنظیم و تغییر محیط را انجام می دهیم تا باز هم لحظاتی کودک را آرام نگه داریم.

با شروع معاینه و دیدن وسایل مجددا می ترسد:

از او می خواهید تصویر کارتونی روی دیوار را نگاه کند.توجه را از عامل مشکل ساز به یک موضوع جالب برمی گردانیم. این مرحله Distraction  است

مدتی آرام می شود تا مجددا مضطرب می شود:

 از او می خواهیم که خوب فکر کند و به ما بگوید برای تولدش چه چیزی را می خواهد که برایش بگیریم. این مرحله Concentration  است.

مدتی آرام است و پس از چند لحظه با دیدن مته دندانپزشکی به وحشت می افتد:

به او می گوییم خوب این مته رو نگاه کن، به نظرت می خواهد چیکار کند. می گه این مته است می خواهد دندون منو دربیاره. ما می گوییم نههه، این یک سفینه فضایی است و اینم موتورشه. خوب بهش نگاه کن، شبیه همون سفینه تو همون فیلمی هست که دیشب با هم دیدیم. این مرحله Reappraisal  است. یعنی درواقع اون محرکی که برای شما هیجان مشکل ساز ایجاد می کند را شما به چیز دیگری تعبیر کنید که هیجان مشکل ساز ایجاد نکنه.

همه این مراحل را می رویم ولی باز هم بعد از چند دقیقه تحمل کودک به گریه می افتد:

به او می گوییم بزرگ شده و بزرگترها که گریه نمی کنند. این مرحله Response suppression نام دارد و به معنی مهار پاسخ است. مثل مواقعی که ما عصبانی هستیم و می خواهیم داد بزنیم و تهاجم فیزیکی به طرف مقابل داشته باشیم و اطرافیان به ما می گویند: بشین خودتو کنترل کن.

در مرحله آخر، کودک دیگر نمی تواند خودش را کنترل کند و می خواهد لگد بزند و فرار کند:

در این مرحله ما او را روی صندلی نگهش می داریم. این مرحله هم Response Suppression است ولی بیرونی است و درواقع از طرف دیگران است.

تنظیم هیجانی کلیه این فعالیت است. ولی بیشتر اوقات ما فقط از یکی یا چنتا از این مکانیزم ها استفاده می کنیم که در تنظیم هیجان موفق نیستیم. این مکانیسم ها گاهی توسط بیرون کنترل می شوند و همیشه قرار نیست درونی باشند.

برخی از مهارها قبل از هیجان می آیند و بعضی از آنها بعد از شکل گیری هیجان (در مثال بالا دوتای آخر بعد از شکل گیری هیجان هستند.

[divider]

  فاطمه امیری –  روانشناس بالینی