در یادداشت قبلی علت وسواس را از منظر شناختی بررسی کردیم در این مقاله میخواهیم به بررسی علل آن از بعد زیستشناختی بپردازیم.
تبیین علت وسواس بر اساس علل زیستشناختی
در چهار ساختار وجود دارد که نقش عمدهای در وسواس دارند. آنها عبارتاند از جسم مخطط، آمیگدال، هیپوکامپ و کورتکس اوربیتوفرونتال. درصورتیکه به کورتکس اوربیتوفرونتال بهدرستی آموزش دادهشده باشد به شما کمک میکند تا هیجانهایتان را کنترل کنید.
در حین ابتلا به وسواس کورتکس اوربیتوفرونتال غرق اطلاعات میشود، انگار که دروازه آن بازمانده است. باعث میشود شما بین آنچه میدانید درست است، یا طبیعی است یا کاری که باید انجام دهید و آنچه که برای انجام ان احساس اجبار میکنید یعنی پرداختن به رفتارهای بیاختیار بهمنظور درست انجام دادن کارها دچار سردرگمی میشوید. همچنین، کورتکس اوربیتوفرونتال شما میتواند توسط آمیگدال شما از مسیر منحرف شود.
اما بخش دیگر دخیل در وسواس امیگدال است. امیگدال مرکز ترس است و به نظر میرسد در افرادی که مبتلابه اختلالهای اضطرابی نظیر وسواس هستند، دارای حساسیت بیشازحد باشد. آمیگدال دربرگیرنده حافظه هیجانی است و بهطور ناهشیار به رویدادها و موقعیتهایی که احساس میکند واکنش نشان میدهد. آمیگدال بخش اصلی مدار ترس مغز شما را تشکیل میدهد و باعث راهاندازی پاسخ جنگ یا گریز از طریق محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-ادرنال میشود. توضیح این محور در این حد بگوییم که امیگدال به این مسیر دستور میدهد طی فرایندی هورمونی ترشح کند که باعث یکی فعال شدن اعصاب سمپاتیک میشود و همچنین هورمون دیگری که باعث وقوع ترس و اضطراب در ما میشود اسم این هورمون کورتیزول است پس امیگدال بهصورت ناهشیار به بعضی موقعیتهای استرسآور واکنش نشان میدهد و باعث ترشح هورمونی میشود که ترس را در ما بکار میاندازد. به این شکل است که یک مدار ترس در ما راهاندازی میشود (وقتی امیگدال حساسیت بیشازحد داشته باشد هر محرکی را ببیند فوراً ترس را بکار میاندازد). متأسفانه افراد دچار وسواس و بسیاری از افرادی که از فوبیا رنج میبرند نمیتوانند این مدار ترسی که امیگدال راهاندازی کرده غیرفعال کنند بخاطر اینکه ما همیشه سعی کردیم از این محرکهای ترسناک فرار کنیم یا اجتناب کنیم یا رفتارهای وسواسی بکار ببریم و این رفتارها باعث راهاندازی راحتتر شبکه یا ندار ترس میشود (کمی جلوتر بیشتر توضیح میدهم).
خوشبختانه کورتکس اوربیتوفرونتال میتواند این حساسیت بیشازحد امیگدال را که باعث میشود از هر چیزی بترسد را کنترل کند. وقتی شما یاد میگیرید بهجای مضطرب شدن، ریلکس یا آرام شوید و چگونه اشتغال به رفتارهای وسواسی را متوقف کنید، ارتباطهای اتصال میان قطعه اوربیتوفرونتال و آمیگدال تقویت میشوند. سایر بخشهای مغز شما به قطعه اوربیتوفرونتال کمک میکند تا چیرگی خود روی شبکه ترس را مجدداً به دست بیاورید. هیپوکامپ (بخشی از نغز که در حافظه نقش دارد) این زمینه را ایجاد میکند و به شما کمک میکند تا به خاطر بیاورید که چه چیزی ارزش ترسیدن را دارد و چه چیزی ارزش ترسیدن ندارد.
قسمت دیگری که با فعال شدن مدار عصبی تحریک میشود بخش سمپاتیک است که درنتیجه فعال شدن این قسمت ما شاهد افزایش تعداد ضربان قلب، تنگ شدن عروق خونی، افزایش فشارخون، سطحی شدن تنفس انقباض عضلات، ترشح ادرنالین و کورتیزول خواهیم بود.
هنگامیکه در این چرخه فعالشده وسواس قرار میگیریم نسبت به چیزی (بهعنوانمثال میکروبهای روی پیشخوان آشپزخانه)، نگران میشوید؛ مغزتان این مدار ترس را فعال میکند. وقتی سناریوی ترسناکی در ذهن شما شکل میگیرد پاسخ جنگ یا گریز نیز ایجاد میشود. دستگاههای مغزی-بدنی شما کاملاً پیچیده هستند؛ اما قطعههای پیشانیتان (قسمتی که در تفکر و ویژگیهای شخصیتی نقش اساسی دارد) نیرو و قدرت ضعیف روی و جسم مخطط اعمال میکند. لازم است که شما تمرین کنید تا اتصال میان قطعههای پیشانی را با آنها قویتر و خودکارتر کنید تا وقتیکه خواهان کنترل وسواس هستید کارکردهای این اتصالها بهرت ازآنچه در حال حاضر هست عمل کند.
هیپوکامپ میتواند به فعالیت زدایی آمیگدال کمک کند. ازآنجاکه افکار ترسآور باعث فعالیت امیگدال میشوند افکار آرامکننده و واقعگرایانه میتوانند به فعالیت ردایی آنها کمک کنند. میتوانید به خودتان یادآوری کنید که افکار وسواسی عبارتاند از هشدارهای اشتباهی که توسط امیگدال راهاندازی شدهاند و این آخرین بار که این کار را انجام ندادم اتفاقی نیفتاد.
با بارها و بارها نادیده گرفتن هشدارهای اشتباه مغز ما میتوانیم به تقویت ارتباط بین کورتکس اوربیتوفرونتال و امیگدال بپردازیم. این مباحثی که مطرح شد خیلی علمی بودند منتها در مقاله بعدی بهصورت خیلی دقیقتر اشاره خواهم کرد که چطور میتوانیم این ساختارهای مغزی را تغییر دهیم.
حمید ضرابی پور، کاندیدای دکتری روانشناسی بالینی از انستیتو روانپزشکی تهران
متخصص در حوزه های وسواس، افسردگی، اختلالات اضطرابی
بزرگترین گروه فوق تخصصی پزشکان مغز و اعصاب و متخصصین روانپزشکی در ایران
شاید دیگر کمتر کسی اطلاع نداشته باشد که در مجموعه بزرگ پزشکان جایروس بهترین فوق تخصص های مغز و اعصاب و اعصاب و روان و برترین فارغ التحصیلان آمریکا،اسپانیا و آلمان حضور دارند و خدمات مغزواعصاب و روان که در این مجموعه ارائه می شود با کیفیت ترین در تمام ایران است!
کادر درمانی جایروس از لحاظ تخصصی در حیطه های اعصاب، در تمام کشور بی نظیر است
شماره تماس های نوبت گیری سریع
مشاوره های تلفنی و ویزیت آنلاین ویدئویی نیز ارائه می شود.
واحد مغز و اعصاب و روان ☎ 22616377_021 ☎
واحد ویزیت متخصص اختلالات خواب و نوبت انجام تست خواب ☎ 02122648627 ☎
واحد مشاوره و روانشناسی ☎ 22636863_021 ☎
اگر بی خوابی دارید، علاوه بر خدمات حضوری در کلینیک، میتوانید با تهیه دوره جامع درمان بیخوابی که توسط دکتر مصطفی امیری فلوشیپ اختلالات خواب تهیه شده است، بی خوابی تان را بدون دارو و در منزل درمان کنید.
درمان بی خوابی بدون دارو با ۱۱۳ روش علمی و خانگی (برای شروع، اینجا کلیک کنید)
اگر دچار افسردگی هستید یا میخواهید احساس شادی و لذت را در زندگی تان تقویت کنید، میتوانید بصورت حضوری توسط متخصصین روانپزشکی یا روانشناسان مجموعه جایروس ویزیت شوید و علاوه بر خدمات حضوری، میتوانید با تهیه دوره آنلاین درمان افسردگی در خانه که توسط مجموعه پزشکان جایروس تهیه شده است، افسردگی تان را در منزل و بدون دارو درمان کنید (برای دیدن ویدئو معرفی دوره، کلیک کنید)
درمان افسردگی در منزل بدون دارو (برای شروع، اینجا کلیک کنید)