علت سردرد و همه چیزهایی که باید حتما بدانید

علت سردرد

 علت سردرد من چیست؟ علت سر درد های روزانه و شبانه م چیه؟

با توجه به آمار و ارقام در دنیا، در بررسی علت سردرد، سردرد انواع تنشی و میگرن شایعترین انواع سردرد در دنیا هستند. علاوه بر این، میگرن یکی از اصلی ترین علل ناتوانی و غیبت از سرکار در سراسر جهان است.

تخمین زده می شود که دو سوم از مردم در طول عمر گهگاه از سردرد رنج می برند: 14٪ تا 16٪ این نوع سردردها توسط میگرن ایجاد می شود و 46٪ تا 78٪ به دلیل سردرد تنشی هستند.

بیماران مبتلا به سردرد تا 4.5 درصد از بیماران بخش اورژانس را تشکیل می دهند.علت سردرد بسیار متنوع است.

سردرد یکی از شایع ترین دلایلی است که مردم داروهای ضد درد مانند استامینوفن، آسپیرین و سایر داروهای غیراستروئیدی ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و… استفاده می کنند.

در حالی که این داروها به طور کلی به عنوان داروهای بی خطر تبلیغ می شوند ولی استفاده طولانی و زیاد از آنها می تواند بسیار خطرناک باشد. استامینوفن ممکن است به کبد آسیب برساند، آسپرین با افزایش خطر ابتلا به خونریزی از دستگاه گوارش همراه است، و بروفن و داروهای مشابه ش (ژلوفن و…) باید با احتیاط در بیماران مبتلا به بیماری های قلبی عروقی و کبدی یا کلیوی استفاده می شود.

برای ما متخصصین مغزواعصاب در مرحله اول این مهم است که آیا علت سردرد جدی است یا نه

سردردهای به دلیل بیماری زمینه ای خاص، مانند سینوزیت یا مننژیت، اغلب به عنوان ثانویه شناخته میشوند.

علل خوش خیم تر مانند میگرن، سردرد تنشی و سردرد خوشه ای به عنوان سردردهای اولیه شناخته شده است.

تعداد کمی از افراد مبتلا ممکن است دچار سردرهای جدی و تهدید کننده باشند.

کلید تشخیص سردرد های خطرناک از سردرد های غیرخطرناک در ویژگی های سردردها و معاینه فیزیکی است.

سردردهای خطرناک

ویژگی های زیر ممکن است دال بر یک علت سردرد خطرناک و جدی باشد:

یک سردرد مداوم شدید که شدتش حداکثر در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه به اوج رسیده
سردرد جدیدی که تابحال در عمرتان تجربه نکرده اید
حضور یک عفونت همزمان (به عنوان مثال، سینوزیت یا عفونت های دستگاه تنفسی)
تغییر وضعیت ذهنی و هوشیاری (به عنوان مثال، گیجی، غش یا نوساناتی در سطح هوشیاری)
سردرد همراه با تشنج
ایجاد سردرد با فعالیت (به عنوان مثال، مقاربت جنسی، ورزش)
سن بیش از 50 سال
سن زیر 5 سال
وجود سرطان، عفونت HIV و یا سرکوب سیستم ایمنی
اختلالات بینایی
اختلالات عصبی در معاینه فیزیکی (به عنوان مثال، مردمک های نامتقارن و…)
سفتی گردن یا سایر نشانه های عفونت پرده مننژ(به عنوان مثال، علامت کرینگ )
علائمی از یک ضربه اخیر

سردرد مزمن چندهفته یا چند ماهه که به مرور بدتر می شود

برای بیشتر بیماران، آزمون تشخیصی انتخابی تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) مغز است. سی تی اسکن (CT) از مغز است که معمولا فقط در افراد با سابقه ضربه یا شروع ناگهانی سردرد مفید است. گرفتن مایع مغزی نخاعی با بررسی مایع مغزی نخاعی در تشخیص خونریزی زیر عنکبوتیه و عفونت ها مفید است.

در ادامه می پردازیم به برخی از شایعترین علت سردرد در افراد سنین مختلف

[divider]

سردرد تنشی

سردرد تنشی سردردی است که به طور کلی منتشر، خفیف تا درد متوسط ​​در سر حس می شود و  اغلب به صورت احساس باندی محکم در اطراف سر توصیف میشود. سردرد تنشی (سردرد نوع تنشی) رایج ترین نوع سردرد است، و در عین حال علل آن به خوبی شناخته نشده است.

درمان های متعددی برای سردرد تنشی در دسترس هستند. مدیریت یک سردرد تنشی ، اغلب به یک توازن بین پرورش عادت های سالم، پیدا کردن درمان های بدون داروی موثر و استفاده از داروهای مناسب است.برخلاف باور عمومی، مصرف بی رویه مسکن ها در طولانی مدت معمولا بدترین استراتژی درمان است.

علائم

علائم و نشانه های سردرد تنشی عبارتند از:

درد مبهم و فشارنده

احساس سفتی یا فشار روی پیشانی و یا در دو طرف و پشت سر 

حساسیت به لمس پوست سر، گردن و شانه 

سردردهای تنشی به دو دسته اصلی تقسیم می شود: دوره ای و مزمن

سردرد تنشی اپیزودیک

سردرد تنشی دوره ای می توانید از 30 دقیقه تا یک هفته طول بکشد. سردرد تنشی دوره ای کمتر از 15 روز در ماه به مدت معمولا کمتر از سه ماه طول می کشد. سردرد تنشی دوره ای ممکن است مزمن تبدیل به نوع مزمن شود.

سردرد مزمن تنشی

این نوع از سردرد تنشی ساعت ها طول می کشد و ممکن است مداوم باشد. اگر سردرد شما  15 روز یا بیشتر از یک ماه به مدت حداقل سه ماه رخ می دهد، مزمن در نظر گرفته می شود.

بر خلاف برخی از انواع میگرن، سردرد تنشی معمولا با اختلالات بینایی، تهوع یا استفراغ همراه نیست. اگرچه فعالیت بدنی به طور معمول باعث تشدید درد میگرن میشود ولی سردرد تنشی را نه بدتر و نه بهتر می کند. افزایش حساسیت نسبت به نور، صدا می تواند با یک سردرد تنشی نیز رخ دهد، اما این ها از علائم شایع میگرن است.

در سردرد چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟

اگر سردرد تنشی باعث اختلال در زندگی شما است و یا نیاز به دارو برای سردرد خود برای بیش از دو بار در هفته دارید به دکتر مراجعه کنید.

اگر الگوی سردرد هایتان نسبت به گذشته تغییر کرده یا سردرد شما به طور ناگهانی دارای احساس متفاوتی است حتما باید مراجعه کنید. گهگاه، سردرد ممکن است نشاندهنده یک بیماری وخیم ، مانند یک تومور مغزی یا پارگی در یک رگ خونی ضعیف (آنوریسم) باشد که در این مواقع درمان اورژانسی نیاز است.

اگر شما هر یک از این علائم و نشانه ها را داشتید ،فورا به اورژانس مراجعه کنید:

سردرد شدید غیرقابل تحمل

سردرد همراه با تب، سفتی گردن، گیجی، تشنج، دو بینی، ضعف، بی حسی و یا اختلال در تکلم

سردرد بعد از ضربه به سر، به خصوص اگر سردرد بدتر شود.

علل

علت سردرد تنشی شناخته شده نیست. کارشناسان فکر می کنم سردرد تنشی از انقباضات عضلانی در صورت، گردن و پوست سر، ریشه موها و… و شاید به عنوان نتیجه ای از افزایش حساسیت به درد، تنش یا استرس باشد. تحقیقات نشان می دهد انقباض عضلات قطعا تنها علت این نوع سردرد نیست.

رایج ترین نظریه در این نوع سردرد مطرح کننده حساسیت به درد در افرادی که سردرد تنشی دارند می باشد. افزایش حساسیت به لمس عضلات (از علائم شایع سردرد تنشی) ممکن است ناشی از یک سیستم درد زیادی حساس باشد.

عوارض سردرد تنشی

از آنجا که سردرد تنشی معمولا خیلی رایج دیده می شود، اثرش بر بهره وری شغلی و کیفیت کلی زندگی قابل توجه است، به خصوص اگر مزمن باشد. شما ممکن است نیاز به ماندن در خانه و دوری از محل کار داشته باشید، و یا اگر به کار خود ادامه دهید ممکن است توانایی تان برای عملکرد کاری دچار اختلال شود.

جلوگیری از سردرد تنشی

علاوه بر ورزش منظم، تکنیک هایی مانند آموزش بازخورد زیستی و آرامش درمانی می تواند با کمک به کاهش استرس در درمان این نوع سردرد موثر باشد.

آموزش بازخورد زیستی (بیوفیدبک) این روش کنترل پاسخ های خاص بدن است که کاهش درد را به شما می آموزد. در طی یک جلسه بیوفیدبک، شما به دستگاه هایی. متصل میشوید که با نظارت بر عملکردهای بدن مانند: تنش عضلانی، ضربان قلب و فشار خون در ارتباط است. بعد از آن شما یاد میگیرند که چگونه به منظور کاهش تنش عضلانی و کاهش ضربان قلب و تنفس عمل کنید. برای دریافت بهترین نتایج, میتوانید از بهترین متخصصین بیوفیدبک در مجموعه پزشکان جایروس نوبت ویزیت بگیرید.

رفتار درمانی شناختی. این نوع درمان نیز ممکن است با کمک به شما در یادگیری برای مدیریت استرس و کاهش تعداد و شدت سردردتان کمک کند.

تکنیک های تمدد اعصاب ، از جمله تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن و آرام سازی پیشرونده عضلانی، ممکن است به درمان سردرد شما کمک کند. شما می توانید تکنیک های تمدد اعصاب در کلاس و یا در خانه با استفاده از نوار یا کتاب یاد بگیرید.

استفاده از داروها به همراه تکنیک های مدیریت استرس ممکن است موثر تر از درمان در دو گروه به تنهایی در کاهش سردرد تنشی باشد.

علاوه بر اینها , یک زندگی سالم ممکن است کمک به پیش گیری از سردرد کمک کند:

به اندازه کافی بخوابید، نه بیش از حد و نه کم.

سیگار نکشید.

به طور منظم تمرین و ورزش کنید.

خوردن به طور منظم باشد و وعده های غذایی متعادل داشته باشید

نوشیدن مقدار زیادی آب.

قطع یا کاهش شدید مصرف الکل، کافئین و شکر.

[divider]

سردرد میگرنی

بررسی اجمالی میگرن

میگرن می تواند درد ضربانی شدید یا سبب ایجاد حس ضربان روی سر شود،درد میگرن معمولا روی تنها یک طرف سرحس می شود. این نوع درد اغلب با تهوع، استفراغ و حساسیت شدید به نور و صدا همراه اند.

حملات سردرد های میگرنی می توانند درد قابل توجهی را برای ساعت ها ایجاد کنند و می توانند آنقدر شدید باشند  که دردهایشان ناتوان کننده باشد.

داروها میتوانند به تسکین درد میگرنی کمک کنند اما یادتان باشد درمان در میگرن ساده نیست و گفتگو با دکترتان خود در مورد گزینه های مختلف درمان میگرن بهترین راه حل برای پیدا کردن درمان مناسب است. داروهای مناسب، همراه با راه حل های کمک به تغییر در شیوه زندگی، ممکن است بسیار کمک کننده باشد.

علائم شناخته شده به عنوان اورا ممکن است قبل یا با سردرد رخ می دهد. این علائم می تواند بصورت جرقه نور نقاط کور، یا سوزن سوزن شدن در یک طرف صورت یا در دست یا پا باشد.

علائم

میگرن اغلب در دوران کودکی، نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می شود.

میگرن ممکن است از طریق چهار مرحله پیشرفت کند: پیش درآمد، اورا، سردرد و پس از سردرد، هر چند شما ممکن است تمام مراحل را تجربه نکنید.

علائم اولیه میگرن

یک یا دو روز قبل از میگرن، شما ممکن است متوجه تغییرات ظریفی شوید، مانند علائم زیر:

یبوست

تغییرات خلق و خو، از افسردگی گرفته تا شادی و سرخوشی

سفتی گردن

افزایش تشنگی و تکرر ادرار

خمیازه مکرر

حس کردن بوی خاص

هاله ها ممکن است قبل یا در طی میگرن رخ دهد. اکثر مردم میگرن بدون اورا را تجربه می کنند.

اوراها معمولا علائمی از درگیری در سیستم عصبی می باشد و معمولا اختلالات بینایی، مانند چشمک زدن نور و دیدن خطوط  مواج و دید کج و معوج اند.

گاهی اوقات پیش درآمد (اورا) می تواند بصورت احساس لمس کردن (حسی)، حس جنبش (حرکتی) و یا اختلال تکلم (کلامی) باشد. عضلات شما ممکن است موقتا ضعیف شود، و یا شما ممکن است احساس کنید که کسی شما را لمس می کند.

هر یک از این علائم معمولا به تدریج در طی چند دقیقه  به اوج می رسد و به مدت 20 تا 60 دقیقه باقی می مانند.

 نمونه هایی دیگر از اورای میگرن عبارتند از:

پدیده های بینایی، مانند دیدن اشکال مختلف، لکه های روشن یا چشمک زننده نور

از دست دادن بینایی

سوزن سوزن یا احساس لمس شدن در یک دست یا پا

ضعف یا بی حسی در صورت و یا یک طرف بدن

مشکلاتی در صحبت کردن (اختلال تکلم)

شنیدن صداهایی در سر

گاهی اوقات، یک میگرن همراه با اورا ممکن است با ضعف اندام (همی پلژی میگرن) همراه باشد

حمله میگرن

درد میگرن معمولا در صورت عدم درمان از چهار تا 72 ساعت طول می کشد. فرکانس دردی که با سردرد میگرنی رخ می دهد از فردی به فرد دیگر متفاوت است. میگرن ممکن است نادر باشد، و یا حمله چندین بار در ماه تکرارا شود. در طول میگرن، شما ممکن است دچار حالت زیر نیز شوید:

درد در یک طرف یا هر دو طرف سر

درد ضرباندار یک یا دوطرفه

حساسیت به نور، صدا، و گاهی اوقات بو و لمسی

تهوع و استفراغ

تاری دید

احساس سبکی سر

اگر شما به طور منظم علائم و نشانه های حملات مشابه میگرن را تجربه می کنید حتما به یک متخصص نورولوژی (متخصص داخلی مغزواعصاب) جهت بررسی و درمان مراجعه کنید.

همچنین اگر الگوی سردرد هایتان تغییر کرده و یا سردرد شما به طور ناگهانی ایجاد شده باید فورا مراجعه کنید.

هر گونه از علائم و نشانه زیر ممکن است نشاندهده یک مشکل جدی تر پزشکی باشند:

 سردرد شدید و غیرقابل تحمل

سردرد همراه با تب، سفتی گردن، گیجی، تشنج، دو بینی، ضعف، بی حسی یا مشکل در صحبت کردن

سردرد بعد از ضربه به سر، به خصوص اگر سردرد به مرور بدتر شود.

سردرد مزمنی است که پس از سرفه کردن، فعالیت، فشار و یا یک حرکت ناگهانی بدتر می شود

سردرد جدیدی در افراد بالای 50 سال

علل

اگرچه علل میگرن هنوز کاملا کشف نشده است ولی عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی و نقش مهمی در میگرن بازی می کنند.

در میگرن ممکن است با تغییراتی در ساقه مغز و تعاملات مغز با عصب سه قلو، یک مسیر عمده درد ایجاد می شود.

عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز – از جمله سروتونین – نیز ممکن است در میگرن مهم باشد. محققان هنوز در حال مطالعه نقش سروتونین در میگر هستند.

آغازگرهای میگرن

تعدادی از عوامل ممکن است میگرن را آغاز کنند، از جمله:

تغییرات هورمونی در زنان. تغییرات در میزان استروژن به نظر می رسد در شروع سردرد در بسیاری از زنان نقش داشته باشد. زنان با سابقه میگرن اغلب سردرد را قبل یا در طول دوره های خود را گزارش می کنند.

داروهای هورمونی مثل قرص های ضدبارداری و هورمون درمانی جایگزین، همچنین ممکن است میگرن را بهتر یا بدتر کند.

خوراکی ها. پنیرهای کهنه، غذاهای شور و غذاهای فراوری شده ممکن است حمله میگرن را آغاز کند. روزه داری همچنین می تواند حملات درد را آغاز کند.

افزودنی های مواد غذایی. آسپارتام (شیرین کننده مصنوعی )و مونو سدیم گلوتامات نگهدارنده (MSG) که در بسیاری از مواد غذایی صنعتی وجود دارد نیز ممکن است میگرن را آغاز کند.

نوشیدنی. الکل، به خصوص شراب، و نوشیدنی های حاوی کافئین نیز ممکن است میگرن را آغاز کند.

فشار،استرس در محل کار و یا منزل می تواند باعث میگرن شود.

محرک های حسی: چراغ های روشن و حساسیت به نور خورشید می تواند میگرن را شروع کند. همچنین صداهای بلند و بوهای قوی – از جمله عطر، تینر، دود سیگار و… نیز می تواند آغازگر میگرن در برخی از افراد باشد.

تغییرات در الگوی بیداری و خواب. کمبود خواب و یا خواب بیش از حد نیزممکن است باعث آغاز میگرن شود.

عوامل فیزیکی: فعالیت جسمی شدید، از جمله فعالیت جنسی، ممکن است میگرن را تحریک کند.

تغییرات در محیط زیست، تغییر آب و هوا و یا فشار هوا می تواند میگرن را تحریک کند.

داروها. قرص های ضد بارداری و داروهای گشاد کننده عروق، مانند نیتروگلیسرین، می توانند میگرن را تشدید کنند.

عوامل خطر

عوامل متعددی هستند که شما را بیشتر از بقیه در معرض ابتلا به میگرن قرار می دهند، از جمله:

سابقه خانوادگی. اگریکی از اعضای خانواده مبتلا به میگرن باشد، احتمال میگرن در شما بیشتر از بقیه افراد جامعه است.

سن. میگرن می تواند در هر سنی شروع شود، هر چند اولین حمله ها اغلب در دوران بلوغ رخ می دهد. میگرن، در حدود 30 سالگی به اوج می رسد  و به تدریج از شدتش کاسته می شود، البته این موضوع در همه افراد صدق نمی کند.

جنسیت. زنان سه برابر بیشتر احتمال دارد که دچار میگرن شوند.

تغییرات هورمونی. در زنان گاهی میگرن، درست قبل یا مدت کوتاهی پس از شروع قاعدگی آغاز می شود.

همچنین ممکن است میگرن در دوران بارداری یا یائسگی تغییر کند. میگرن به طور کلی پس از یائسگی تاحد زیادی بهبود می یابد.

برخی از زنان گزارش می دهند که حملات میگرن شان در دوران بارداری شروع شود، و یا حملات شان بدتر می شود. برای بسیاری از زنان، حملات میگرن طی حاملگی تاحد زیادی بهبود می یابد و یا در طی مراحل بعد در دوران بارداری رخ نمی دهد. میگرن اغلب در طول دوره پس از زایمان به وضعیت قبلی برمی گردد.

عوارض

گاهی اوقات تلاش برای کنترل درد میگرن خصوصا در خوددرمانی طولانی مدت باعث عوارض جدی می شود. مانند:

مشکلات معده و دستگاه گوارش. برخی داروهای ضد درد به نام داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین IB،ژلوفن و غیره)، ممکن است در طولانی مدت باعث درد شکم، خونریزی، زخم و عوارض دیگرشود. به خصوص اگر در دوزهای زیاد و یا برای یک دوره طولانی مصرف شوند.

 سردرد ناشی از دارو: مصرف بیش از حد داروهای تجویزی برای سردرد بیش از 10 روز در ماه به مدت سه ماه و یا در دوزهای بالا ممکن است باعث ایجاد سردرد جدید و جدی به نام سردرد ناشی از دارو شود. این نوع سردر با خود میگرن متفاوت است و درمانش قطع کردن داروهای مسبب است.

سندرم سروتونین. سندرم سروتونین یک وضعیت نادر و بالقوه مرگبار است که هنگامی رخ میدهد که بدن شما بیش از حد از مواد شیمیایی سیستم عصبی به نام سروتونین تولید کند.

میگرن مزمن. اگر میگرن تان برای 15 روز یا بیشتر از یک ماه و برای بیش از سه ماه طول می کشد، شما احتمالا به میگرن مزمن مبتلا شده اید.

[divider]

برخی از منابع برای مطالعه بیشتر: 1- سایت مایوکلینیک  2-سایت وب ام دی 3-سایت کلینیک کلیولند 4-NIH

این مطلب فقط برای آموزش اطلاعات عمومی پزشکی برای عموم مردم است و به هیچ عنوان جنبه تشخیصی درمانی ندارد و جایگزین ویزیت تخصصی و حضوری پزشک نیست.

دکتر مصطفی امیری متخصص مغزواعصاب و فوق تخصص اختلالات خواب

بورد تخصصی مغزواعصاب از دانشگاه تهران

فلوشیپ اختلالات خواب از اسپانیا

[divider]