استفاده بیش از حد از داروهای تجویزی چه پیامدی خواهد داشت؟

استفاده بیش از حد از داروهای تجویزی چه پیامدی خواهد داشت؟

سو مصرف دارو به چه گفته می شود؟

سو مصرف دارو یعنی شما دارویی را مصرف کنید که پزشک برای شما تجویز نکرده است و یا داروهای تجویزی پزشک برایتان را به نحوی استفاده کنید که با دستورالعمل صادر شده توسط پزشک متفاوت باشد. باید به خاطر داشته باشید سو مصرف داروهای تجویزی بسیار خطرناک است و عواقب آن می تواند کشنده باشد.

چه کسانی داروها را طبق نظر شخصی خود استفاده می کنند؟

حدود 16 میلیون نفر در آمریکا، داروها را طبق دستورالعمل و نظر شخصی خود استفاده می کنند. در این میان تعداد مردان بیش تر از زنان گزارش شده است. البته استثنا هم وجود دارد. دختران سنین 12 تا 17 سال نسبت به پسران هم سن خود، داروها را بیشتر و طبق نظر شخصی خود استفاده می کنند. تخمین زده می شود 20% از دانش آموزان دبیرستانی، به مصرف داروهای تجویزی بدون نسخه ی پزشک اعتراف کرده اند.

خطرات سو مصرف داروی تجویزی

بسیاری از مردم بر این باورند که استفاده از داروهای تجویزی توسط پزشک بهتر و امن تر از داروهایی است که از داروخانه تهیه می کنند، (خودشان سرخود) در حالی که درست نیست. استفاده بیش از حد داروها یا کم استفاده کردن آن ها می تواند سبب ایجاد نوعی مقاومت در بدن فرد شود و می تواند به سازگاری طولانی مدت بدن، نسبت به آن ماده منجر شود بنابراین فرد دوز بیشتری از دارو را برای پاسخ نیاز دارد. یعنی بدن یک فرد نیاز به دوز بالاتری از ماده برای دستیابی به همان پاسخ تولید شده که قبلا توسط دوز پایین تر تولید می شده را خواهد داشت.

داروهای تجویزی متداول سو مصرف شده

مسکن ها، آرام بخش ها و محرک ها داروهای تجویزی هستند. استروئیدهای آنابولیک نیز مورد سو استفاده قرار گرفته اند. بیش از 50% از داروهای تجویزی، برای استفاده ی غیر دارویی نوسط دوستان و یا خویشاوندان استفاده شده اند. گاهی اوقات داروها از طریق مسیر دیگری (به عنوان مثال تزریق دارو به جای درمان خوراکی) برای بالا بردن دوز و اثر، مصرف می شوند.

مسکن ها

مسکن ها جزو داروهایی هستند که عموما خیلی مصرف می شوند، این داروها باعث کاهش ادراک درد می شوند و عموما این دسته شامل هیدروکودون ها و استامینوفن ها، اکسیدکتون، فنتامین، هیدرومورفون، مورفین و کدئین هستند. اوپیوئید ها، مراکز پاداش را در مغز تحت تاثیر قرار می دهند.

آرام بخش ها

آرام بخش ها، داروهایی هستند که به کاهش اضطراب کمک می کنند و در درمان احتلالات خواب استفاده می شوند. آن ها با افزایش سطح مواد شیمیایی مغز به نام GABA باعث خواب آلودگی و آرامش می شوند.

آرام بخش ها شامل:

_ بنزودیازپین ها مانند آلپرازولام، دیازپام، لورازپام و کلونوزپام
_ باربیتورات هایی مانندذپنتوباربیتال، مفاوباربیتال، فنوباربیتال

سو مصرف این آرام بخش ها می توانند منجر به حرکات غیر هماهنگ بدن، حالت تهوع، سردرگمی و… شود. کاهش دوز یا متوقف کردن ناگهانی ممکن است به اضطراب و مشکلات خواب و نوسانات خلقی منجر شود و گاهی ممکن است تشنج را به همراه آورد.

محرک ها

داروهای تحریک کننده ی افزایش ضربان خون، فشار خون و سطوح قند خون باعث باز شدن راه های هوایی شده و جریان عروق خونی را تسریع می کنند. داروهای محرک مانند متیل فنیدیت (ریتالین)، دکسترو آمفتامین، که برای افراد مبتلا به ADHA و بیش فعالی (کمبود توجه) تجویز می شوند از این دسته اند. استفاده از این داروها به طرز عجیبی باعث نوعی آرامش در افراد ADHD شده و توانایی تمرکز به آن ها می دهد. این داروها با افزایش سطح دوپامین مغز کار می کنند.
گاهی برخی از این افراد، از این داروها بیش از حد مجاز استفاده می کنند و معتقدند که این میزان بالاتر، می تواند به بهبود عملکرد شناختی آن ها کمک کند، می خواهند احساس انرژی بیش تر و هیجان بالاتری داشته باشند. تحریک کننده ها می توانند باعث کاهش اشتها، نگرانی، بی خوابی، حملات قلب، تشنج و سکته ی مغزی شوند. برخی از محرک ها هم می توانند باعث توهم، پارانویا، احساس خشم و… شوند. ترک ناگهانی هم می تواند اثراتی نظیر خستگی، تغییرات خلق و خوی، گرسنگی و بی حسی شدید را ایجاد کند.

استروئیدهای آنابولیک

در یک مطالعه انجام شده مشخص شد که 3% از دانش آموزان دبیرستانی، قرص های استروئیدی را بدون تجویز پزشک استفاده می کنند. مردان از استروئید بیش تر از زنان استفاده می کنند. استروئید های آنابولیک برای درمان تستسترون کم در بعضی موارد آنمی یا کم خونی تجویز می شود. اصطلاح آنابولیک به فرآیند تولید بافت در بدن اشاره دارد. استروئید های آنابولیک رشد ماهیچه ها را افزایش می دهند. استروئید های آنابولیک رایج شامل ژل تستوسترون، متاندروستونولون، بولونون، استنوزولول، ناندرلون، اگزاندرولون هستند.

علائم و نشانه های سو مصرف دارو

علائم و نشانه های بسیاری از سو مصرف داروها وجود دارند که اغلب به نوع مواد و یا داروهای مصرفی متفاوت اند. به طور کلی این علائم شامل: تغییرات خواب، خلق و خو، اشتها، وزن، رفتار، شخصیت و… هستند. فرد ممکن است علائمی نظیر تشنج، لرز، مشکل در سخن گفتن را نیز تجربه کند. این افراد اغلب در محیط کار یا مدرسه مشکل دارند. دوستان و یا افراد خانواده ممکن است از رفتارهای فرد شاکی شوند.

پیش گیری از سو مصرف داروهای تجویزی

_ داروهای تجویز شده را طبق دستور پزشک استفاده کنید.
_ هرگز داروی تجویزی خود را به فرد دیگری ندهید.
_ با کودکان و نوجوانان خود درباره ی خطرات سو استفاده از داروهای تجویزی و … صحبت کنید.

مقالات بعدی ما را دنبال کنید.

محقق و مترجم: میلاد اسد بیگی