همه چیز درباره کودک آزاری| انواع کودک آزاری

 

عواملی که می تواند منجر به کودک آزاری شود را به طور کل می تواند در 4 گروه عنوان کرد:

1)    عوامل مربوط به والدین

● والدین خودشیفته، با اعتماد به نفس پایین، عصبی، مضطرب و افسرده،تنها و منزوی هستند.
● والدین از مهارتهای کافی برای پدر و مادری برخوردار نیستند.
● والدینی که روابط اجتماعی محدودی دارند( خانواده هایی که به نوعی طرد شده اند)
● والدینی که خودشان در کودکی به نوعی مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند
● والدین از اختلالات روانی و یا عقب ماندگی ذهنی رنج می برند.
●   والدین  به موادمخدر و الکل  اعتیاد دارند
● والدین نابالغ هستند، و یا به بلوغ فکر لازم نرسیده اند.
● والدین سخت گیر و مستبد هستند.
● والدینی که بیش از توان کودک از او انتظار دارند.
● والدینی که به برنامه های شخصی خود بیشتر اهمیت می دهند.

 

2)    عوامل خانوادگی

● خانواده ی پرجمعیت
● خانواده هایی که یک سرپرست دارد
●  در میان اعضای خانواده اختلافات و مشاجره و بحث های مکرر اتفاق می افتد.
● فقر و فشار مالی

 

3)     عوامل مربوط به محیط

● فشار اقتصادی
● قوانینی که تنبیه را مجاز می شمارند یا بالعکس عدم وجود قوانینی برای مجازات کسانی که مرتکب کودک آزاری می شوند.
● باور های سنتی غلط مبنی بر تأثیر گذار بودن تنبیه کودک
● عدم حمایت اجتماعی

4)    عوامل مربوط به کودک

● ناتوانی جسمی یا معلولیت
●اختلالات روانی و رفتاری
● ظاهر فیزیکی بد و چهره ی نازیبا
● بیش فعالی و ناسازگار بودن کودک
●ناخواسته و نامشرع بودن کودک
● فرزند خوانده بودن کودک

 

---

قسمت دوم

 

 

 

 

---

قسمت سوم

 

عوامل پدید آورنده کودک آزاری را میتوان به چند دسته تقسیم کرد، که عبارتنداز:

 

الف عوامل ناشی از وضعیت کودک

۱ کاستی و درماندگی بدنی کودک

یکی از عوامل کودک آزاری، ناشی از درماندگی طفل در اداره زندگی خود و وابستگی او به والدین است، که این موضوع به صورت خاص در اطفال نارس، عقب مانده و معلول، امری است که سبب جرأت یافتن کودک آزار میشود.

بطور نسبی کودکانی که گرفتار مشکلات پایداری از این دست اند، بیشتر از دیگر کودکان، قربانی کودک آزاری شده اند.

دو مشکلات روانی کودک

یکی از عوامل آزار کودکان از سوی پدر و مادر، شیطنت‌ها و رفتارهای ناهنجاری است که کودکان از خود بروز می‌دهند، که گاه این بی قراری‌ها ناشی از بیش فعالی کودک است.

بیش فعالی از آن گروه دشواری هایی رفتاری است که نیازمند برنامه‌های خاص تربیتی و گاه درمانی است.

نا آگاهی پدر و مادر نیز باعث میشود تا این دشواری بحرانی شده، منتهی به طفل آزاری شود.

البته مشکلات روانی دیگری، چون اضطراب، شب ادراری، پرخاشگری و … از دشواری هایی است که احتیاج به برنامه تربیتی و درمانی دارد.

ولی شوربختانه گاه به علت بی دقتی و یا ناآگاهی پدر و مادر نسبت به مداوا درست، این دشواریها همچنان باقیمانده و سبب برانگیخته شدن خشونت علیه ایشان میشود.

به عنوان نمونه پدر و مادر، کودک مبتلا به شب اداری را روی بخاری برقی می‌نشاندند، تا او را تنبیه کنند.

۳ نامشروع بودن کودک

یکی از عوامل وقوع کودک آزاری، نامشروع بودن طفل است.

مادری که صاحب فرزند نامشروع میشود، عموما نگرش دیگری به فرزند خود دارد و همواره او را مدرکی برای عمل خلاف خود می‌بیند.

علی الخصوص اگر تنها بوده و از خانواده و محیط اجتماع طرد شده باشد.

لذا همواره به فرزند خود با چشمی دیگر می‌نگرد.

 

ب عوامل ناشی از مشکلات اجتماعی

۱ فقر اقتصادی

در حالت کلی، فقر از عوامل مؤثر در گسترش بخش زیادی از جرایم است. لذا روایات وارده از ائمه معصومین (ع) آمده است: «کان الفقر أن یکون کفرا» (۴) فقر باعث میشود تا کودکان از دستیابی به نیازهای اساسی خود؛ مانند آموزش، بهداشت، تغذیه و … محروم شوند، یا پدر و مادر به علت فشارهای مالی با رفتارهایی، چون پرخاشگری، خشونت، بی دقتی و … اطفال را مورد آزار وارد میکند.

این دسته از کودک آزاری‌ها در خانواده‌های فقیر از دید اقتصادی و فرهنگی بیش‌تر است.

(۵) در سال ۸۴ از میان آمار کودک آزاری، سوء بکارگیری اطفال در تکدی گری و ممانعت از تحصیل ۳/۸ درصد، بوده است. (۶) البته مواردی که در برگیرنده کار اجباری اطفال است، در شمار آمار ذکر نمی‌شود که با احتساب آنها، کودک آزاری ناشی از فقرخانواده‌ها آمار بلند بالایی خواهد بود.

در کلیه سرزمین‌های دنیا، علت اساسی قاچاق کودکان نیز در فقر اقتصادی خانواده‌ها نهفته است.

دو مشکلات فرهنگی

بعضی از مشکلات فرهنگی، منتج به طفل آزاری می‌شوند، که از جمله آن‌ها میتوان به سنت‌های غلط فرهنگی در بعضی قومیت‌ها اشاره کرد؛ سنت هایی چون وانی در پاکستان و کابین در کردستان و برخی مناطق اهواز و خوزستان

این سنت، یکی رسم قدیمی است که در آن با ازدواج بین دو قبیله، جنگ‌های خونین ناشی از قتل یکی از ۲ دسته متوقف میشود.

عروس در این رسم محکوم به تحمل خشونت هایی است که از طرف خانواده همسرش به او تحمیل میشود.

(۸) بعضی از سنت‌ها نیز ناشی از رسوم غلط امروزی است؛ سنت هایی چون تجمل گرایی، مدگرایی، عریان پوشی، سیری ناپذیری انتظارات اعضای خانواده، بی دقتی به پوشش مناسب دربرابر ناپدری و نابرادری و دیگر خویشان، هر یک سبب بوجود آمدن تنش هایی در خانواده‌ها میشود که یکی از قربانیان این تنش‌ها کودکان هستند.

از سمت دیگر، ترویج بی رویه مطالب مستهجن از مسیر موبایل، ماهواره و رایانه‌ها، مرزهای اخلاقی را اندک رنگ کرده وموجب زیان پذیرتر شدن دختران در خانواده‌ها (به خاص در مقابل ناپدری و نابرادری و یا گاه در خانواده‌های اباحه گر توسط پدران و برادران) می‌گردد.

بخش زیادی از کودک آزارهای جنسی، ناشی از عوامل مذکور است.

بنابر آمار کانون پشتیبانی از اطفال در سال ۸۴، ۶/۳ درصد از کودک آزاری‌ها (و یا بعبارتی، دومین نوع کودک آزاری)، آزارهای جنسی بوده، که ظاهرا اینطور نشان می‌دهد که به علت تابو بودن و ملاحظه‌های پدر و مادر و شرم کودک، بسیاری از اونها گزارش نمی‌شود. (۹) بخش زیادی از کودکان صدمه دیده، جرأت بازگشت به خانه را نداشته و از هراس پدر، نا پدری و نابرادری، همواره در رنج و عذاب بوده و به مراکز مددکاری پناهنده می‌شوند. (۱۰) این فضای ملتهب علی الخصوص در سرزمین‌های غربی به قله خود می‌رسد، تا آنجا که سوء بکارگیری کودکان درمسیر هرزه نگاری و اعمالی منافی عفت، به شکل تجاری درآمده است.

ذهنیت‌های غلط حاکم در میان برخی خانواده‌ها (به خاص خانواده‌های با فرهنگ ضعیف) نیز از دیگر عوامل منتج به طفل آزاری است.

برخی از پدر و مادر، تربیت طفل را منحصربه تنبیه جسمی بی حد و حصر می‌دانند.

یکی از علل وقوع زیادترین آمار کودک آزاری، یعنی کودک آزاری‌های جسمانی و ذهنی در این است که پدر و مادر نمی‌دانند که اعمال سخت گیرانه و بی رحمانه ایشان کودک آزاری است و گمان دارند که در جهت پرورش کودکان گام بر می‌دارند.

در حالیکه در روزگار کنونی به اثبات رسیده است که تنبیه جسمی، یکی از مخرب‌ترین شیوه‌های تربیتی است.

به بیان روان شناسان تداوم این خشونت‌ها می‌تواند به هراس، اضطراب وپرخاشگری در طفل، پنهان کاری، شب ادراری، فقدان اعتماد بنفس و فقدان قدرت ارتباط با بقیه شود، بطوریکه اغلب کودکان و نوجوانان بزهکار، از خشونت‌های خانگی رنج برده اند.

(۱۱) البته فقدان درک و آگاهی درست از تنبیه جسمی مجاز به قانون و فقه اسلامی نیز به جای خود، مؤثر است؛ چرا که از منظر تربیت اسلامی، تنبیه جسمی آخرین روش تربیتی است وحد متعارف آن، فقدان وجوب دیه؛ یعنی سرخ شدن پوست است.

لذا تنبیه جسمی مجاز صرفا تلنگوری کوچک به طفل است، نه آزار جسمانی و ذهنی او.

(۱۲)

«کودک آزاری» مرتبط به طبقه خاصی نمی‌شود و فقر فرهنگی به میزان فقراقتصادی میتواند در آن خطر آفرین باشد، به صورتی که مسئله کودک آزاری در بین اشخاص تحصیل کرده و با بضاعت مالی خوب هم دیده میشود.

ولی پدر و مادر با سطح دیپلم با ۲۶ درصد، سیکل و ابتدایی هر یک با ۱۹ درصد و بی سواد با ۳ درصد زیادترین دسته تحصیلی کودک آزاران بوده اند.

در قشر اندک سواد و بی سواد به علل متنوع گزارش کودک آزاری‌ها کم‌تر است. (۱۳)

در حالت کلی، کاستی تبلیغات فرهنگی در جهت آموزش درست اطلاعات تربیتی، عمده‌ترین مشکل فرهنگی است، که به انحرافات فرهنگی و تربیتی خانواده‌ها، بسوی کودک آزاری می‌انجامد.

۳ نقص یا ابهاماتی قانونی

یکی از عوامل اجتماعی – سیاسی کودک آزاری در بعضی کشورها، فقدان قوانین حمایتی از اطفال است.

در ایران با تلاش‌های خوب قانونگذاران و با تکیه بر اصول اسلامی، قوانین خوبی وضع شده، ولی با این حال هم چنان نواقص و ابهامات قانونی محسوس و تاثیر گذار است.

قانون پشتیبانی از کودکان و موادی از قانون مدنی و قانون مجازات اسلامی و آئین دادرسی، گرچه تا حدی خلاء قانونی را پر کرده است.

ولی مبتلا به ابهامات و نواقصی است که دست سیستم قضایی و مراکز مددکاری را بسته است.

دو موضوع برجسته در این مورد، فقدان شفاف سازی کودک آزاری جسمانی و ذهنی و ارتباط آن با تنبیه جسمی است؛ چرا که قوانین حدمتعارف تنبیه مدنی را تعریف نکرده، ضمن اینکه قانون می‌توانست به اولویت بندی راهکارهای مناسب تربیتی نیز بپردازد.

(۱۴)

از سمت دیگر، کاستی ساختار گزارش دهی و کشف جرم در حوزه کودک آزاری، ضرورت اهتمام بیشتر قانونگذاران در جهت ارائه راهکارهای قانونی بیشتر از پیش می‌طلبد.

ضمن اینکه مجازات‌ها و اقدامات تامینی مناسب با کودک آزاری نیز خود بحثی اساسی و مهم است؛ چرا که به سهولت نمی‌توان در همه موارد حکم به عزل سرپرست خانواده‌ای به سبب آزار کودک داد؛ زیرا قسمتی از این پدیده‌ها، ناشی از نا آگاهی، کاستی اقتصادی و عواملی از این دست اند، که با صرف مجازات زندان یا جریمه نقدی قابل جبران نیست.

چنان که جدا کردن فرزند از خانواده نیز زیان بار بوده، اثر منفی دیگری بر کودک دارد.

لذا باید شیوه‌های آموزشی و مهارت‌های تربیتی پدر و مادر را افزایش داد و تا آنجا که شاید از مجازات هایی که خود عارضه‌های جبران ناپذیری بر نهاد خانواده دارد، اجتناب کرد.

چهار مشکلات محیط آموزشی

بااهمیت‌ترین محیط آموزشی کودکان مدرسه‌ها است.

مدرسه، جایی است که کودک زمان خیلی زیادی از عمر خود را در آن می‌گذارند.

بنابراین دشواری هایی که در مدرسه برای دانش آموزان ایجاد میشود، مانند انتظار بیشتر از اندازه، ندیدن تفاوت‌ها، اضطراب، هراس ناشی از رقابت‌های شدید، تبعیض، تنبیه جسمی، تحقیر، توهین و … سبب آزارهای روانی و‌جسمی کودکان میشود.

(۱۵) به بیان بعضی از محققین، ساختار ناکارآمد ارزش گذاری در مدرسه‌ها و شیوه‌های تنبیهی ناپسند از عواملی است که باعث مشکلات پیش گفته می‌گردد.

البته قسمتی از چنین دشواری هایی به ناتوانی‌های تربیتی معلمین برمی گردد.

بنا به آمار کانون پشتیبانی از حقوق کودکان، ۶/۳ درصد از کودک آزاری‌ها در سال ۸۴ توسط مدیران و معلمان بوده است.

(۱۶)

معلمانی که تنبیه جسمی یا توهین و تحقیر بی رویه را در دستور کار خود قرار میدهند، به برآیند زود بازده آموزشی و کنترل پلیس بیشتر بها می‌دهند.

در کلاس هایی که معلم آن در تنبیه جسمی دست کار آمدی دارد، خیال وی از منظر اطلاعات علمی نیز راحت است؛ زیرا دانش آموزان، جرأت سؤال کردن از چنین معلمانی ندارند و حرف نزدن ناشی از نظم پادگانی در کلاس‌های درس این معلمان، مهلت مکفی برای انجام امورات شخصی و مطالعه روزنامه و … نیمه پایانی جلسه نود دقیقه‌ای، در اختیار آن‌ها قرار میدهند.

تنبیه جسمی خلاف تصور ظاهر، از اقتدار معلم ناشی نمی‌شود و بر عکس از کاستی علمی و کلاس داری وی نشأت می‌گیرد، بنابراین معلمانی که با سواد و صبورند از اقتدار بیشتری در میان دانش آموزان برخوردارند. (۱۷)

از سمت دیگر تغییر نگاه نظام سیاسی نسبت به مدیریت اداره آموزش و تربیت و تغییر نگرش اجتماع از نقش مصرفی بودن به نقل تولید بودن نظام آموزشی، به تحکیم این عقیده کمک خواهد کرد، که اشخاص متعهد و متدین، با ضریب هوشی و تحصیلات علمی بالا از نظر گستردگی دامنه فضای عملکردی، تأثیرگذاری بیشتری را توانایی دارند در ساختار آموزشی ایفا کنند.

پنج فقدان نظارت کارشناسانه برمراکز حفاظت کودکان و پشتیبانی از آنها

در صد نسبتا بالایی از کودک آزاری‌ها، به مؤسسات حفاظت کننده از کودکان برمی گردد.

بنا به آمار دبیر کانون پشتیبانی از کودکان ۷/۵ درصد از کودک آزاران، از مؤسسات حفاظت کننده کودک بوده اند.

با ریشه یابی این پدیده در مراکز بهزیستی، روشن میشود که یکی از علل عمده چنین اموری از سویی، کمبود امکانات و حمایت‌های واجب و ضروری، و از سمت دیگر ناتوانی‌های تربیتی مربیان و مسئولین این مراکز و فقدان نظارت لازم نسبت به این مراکز بوده که، منتهی به وقوع حوادثی تلخ در مراکز حفظ و حفاظت کودکان بی سرپرست میشود.

بعد از حادثه کودک آزاری در یک مرکز بهزیستی در زنجان، رئیس کانون علمی مددکاری اجتماعی در تبادل نظر با فارس گفت: «احتمال تکرار حوادث شبیه کودک آزاری زنجان در مراکز دیگر بهزیستی نیز وجود دارد. حادثه کودک آزاری در زنجان معلوم نداشتن نیروهای مکفی در بهزیستی است، ولو در یک خانواده که دو فرزند دارد نیز امکان کودک آزاری وجود دارد، حال متصور شوید در یک مرکز شبانه روزی حفاظت کودکان، که در کمترین حالت ۵۰ طفل در آن هستند و فقط یک مادریار وجود دارد، معلوم است که می‌بایست عصبی شود و رفتار شایسته‌ای با کودکان نداشته باشد، زیرا وی نیز خسته میشود و چنانچه برای امورات شخصی از مرکز بیرون برود، مادریار دیگری نیست که جایگزین او شود» (۱۸)

شش کاستی باورهای دینی

بزرگ‌ترین عامل وقوع کودک آزاری را میتوان در کاستی باورهای کودک آزاران دانست؛ زیرا کسیکه معتقد به مکافات عمل در جهان و عالم آخرت باشد، هیچ گاه به خود جرأت ظلم کردن به اطفال بی پناه را نمی‌دهد؛ چرا که بر اساس حدیثی نبوی، خداوند متعال می‌فرمایند: «اشتد غضبی علی من ظلم احدا لا یجد ناصرا غیری (۱۹) ؛ خشم من بر ظلم کننده به کسیکه هیچ پناهی جز من ندارد، شعله ور است»

علی الخصوص کودک آزاری‌های جنسی که مجازات‌های سنگین آن نشانگر قباحت بسیار آن است.

اباحه گری و بی دقتی به معیارهای دینی، عمده‌ترین کودک آزاری جنسی، علی الخصوص از سوی پدر و مادر طفل است.

ج عوامل ناشی از وضعیت پدر و مادر

۱ فقدان مهارت‌های تربیتی

بزرگترین عامل کودک آزاری‌های بدنی، فقدان توانایی و درماندگی پدر و مادر در مقابل کنترل رفتار کودکانه طفل است.

برخی از پدر و مادر، نزدیک‌ترین راه برای اصلاح رفتارهای طفل خود را تنبیه جسمی می‌بینند، که با تکرار از سوی پدر و مادر، کودک نم نم بدان عادت میکند، در این وضعیت برخی پدر و مادر ناشیانه به سخت‌تر کردن تنبیه جسمی و روانی خود رو می‌آورند و تا آن جا پیش می‌روند، که از در لجبازی با کودک معصوم و خام، صدمات جبران ناپذیری به طفل وارد می‌آورند.

در این بین، درماندگی مادران در کنترل و هدایت رفتار کودکان نقش پر رنگ‌تری دارد.

به این جهت، لازم است تا مادران زیادتر در صدد تربیت و مهار رفتار ناهنجار فرزند خود با فراگیری شیوه‌های درست تربیت فرزند باشند.

چنانچه مادر فضای خانه را بدرستی مدیریت کند، کار به جایی نخواهد کشید، که پدر خسته و کلافه از کار، متوسل به رفتارهای آزار گرانه شود.

حتی مادر می‌توان پدر را نیز به شیوه‌های مناسب و جدید تربیتی آگاه نموده.

مانع از خشونت او علیه کودک معصوم شود گرچه وظایف پدر به جای خود باقی است.

در حالت کلی پدر و مادر میبایست با جدیت در صدد تربیت درست کودک با بکارگیری شیوه‌های مناسب باشند و صرفا در صدد بزرگ نمودن جسم و پر کردن شک او نباشند.

طبق آمار ارائه شده از سوی دبیر کانون پشتیبانی از کودکان نامطلوب سرپرست سازمان بهزیستی استان اصفهان، در سال ۸۵ از میان پرونده‌های موجود، در این کانون موارد کودک آزادی عاطفی ۱۹ درصد، بدنی پانزده درصد، جنسی ۷ درصد، غفلت ۱۱ درصد، بدنی و غفلت ۱۱ درصد، عاطفی و غفلت ۳ درصد، بدنی و عاطفی و غفلت سی درصد موارد کودک آزاری را دارا می‌شود.

چنان که مشاهده میشود، بخش اعظمی از موردهای کودک آزاری در اثر کودک آزاری به همراه آزار بدنی و عاطفی و ناشی از غفلت پدر و مادر است اموری که به یقین با وجود مهارت‌های تربیتی پدر و مادر قابل جلوگیری است.

دو اشتغال همزمان والدین

یکی از عوامل آزار کودک از سوی مادر و کمبودهای عاطفی کودکان اشتغال تمام وقت والدین است.

متأسفانه بعضی از والدین پیش از اینکه بفکر رسیدگی به مشکلات و نیازهای تربیتی کودک باشند، بفکر پر کردن جیب خود برای رفاه بیشتراند.

برخی والدین پیش از اینکه خود را والد بدانند، خود را کارگر سرمایه داران می‌دانند.

طفلی که طی روز فقط چند ساعت در مجاور والدی خسته وبی حوصله، که وظایف گوناگون خانه‌اش عقب افتاده است به سر می‌برد، بسیار مورد غفلت، بی دقتی، کمبود عاطفی، انحرافات اخلاقی، قرار گرفته و گاه مورد آزار والد بی حوصله و پر مشغله قرار میگیرد، که غالبا چنین کودکانی، غالب ساعت‌های عمر خود را زیرنظر مربیان مهد طفلی که مشخص نشده است تا چه مقدار عواطف و نیازهای طفل را درک میکنند، می‌گذرانند و کم‌تر مزه محبت‌های مادرانه و پدرانه را حس میکنند.

۳ فشارهای مالی

عمده کودکانی که قربانی کودک آزاری می‌شوند، تحت فشارهای مالی هستند.

فقر باعث میشود تا کودکان از دستیابی به نیازهای اساسی خود؛ مانند آموزش، بهداشت، تغذیه، و … محروم شوند یا پدر و مادر به علت فشارهای مالی با رفتارهایی؛ چون پرخاشگری، خشونت، بی دقتی و … اطفال را مورد آزار وارد میکند.

فشار مالی باعث میشود تا پدر و مادر سعی کنند محدودیت‌های بیشتری برای کودکان خود وارد میکند.

این امر سبب اعتراض کودک و پرخاشگری‌های او میشود، که کشمکش میان ایشان، گاه منتهی به طفل آزاری میشود.

اغلب کودکانی که ازمعضل کودک آزاری رنج میبرند در خانواده‌های پر جمعیت، فقیر و مهاجر هستند.، که گاه پدر یا مادرشان معتد هستند.

از سمت دیگر، کار کودکان و سوء استفاده‌های بدنی و جنسی نیز در موارد زیادی ناشی از فقر است.

براساس آماری از اطفال در تهران، کار اجباری را باید یکی از رایجترین موارد کودک آزاری در ایران دانست.

براساس پژوهشی که توسط کانون پشتیبانی از حقوق کودکان با همکار دانشگاه بهزیستی و انرژی بخشی ایران در تهران روی۵۸۵ کودک خیابانی انجام شده، نشان میدهد، که مازاد بر افزایش ۲۳ درصدی این اطفال در منطقه تجریش تهران و ۸۱ درصدی آن‌ها در میدان رسالت این شهر، ۴۸ درصد از آنها شش تا دوازده سال سن دارند.

این پژوهش هم چنین مشخص کرده است که ۱۶ درصد از این کودکان زیر ۱۶ سال سن دارند و سی درصد شان بین دوازده تا هجده سال سن دارند.

داده‌های این پژوهش بیانگر آن است که ۵۴ درصد از کودکان کار، تنها درتهران درآمد سی تا سقف ۵۰ هزار تومانی ماهانه خود را که حاصل شش تا ۱۰ ساعت کار سخت هر روزه است، صرف خانواده میکنند.

فقر اقتصادی، بی عدالتی اجتماعی، بیکاری، فاصله طبقاتی زیاد و درآمد اندک خانواده در ایران از بااهمیت‌ترین عللی است که منتج بوجود آمدن پدیده کودکان خیابانی و کار اجباری آنها میشود.

(۲۰)

البته این عامل، عاملی است که اکثرکشورهایی که به شیوه جدی گرفتار معضر کودک آزاری هستند، جاری است.

بنا به گزارشی، خیلی از پدر و مادرها یمنی برای امرار معاش خود ناچارند طفل خود را به دست قاچاقچیان بسپارند.

بر طبق گزارش‌ها، از دهه ۹۰ مقارن با نخستین درگیری در خلیج فارس که کارگران یمنی از عربستان به کشورشان رانده شدند، آمار قاچاق کودکان یمنی به این سرزمین و کشور بالاتر رفته است.

«به علت فقر زیاد و بیکاری، خانواده‌های یمنی کودکانشان را بدست قاچاقچی‌ها می‌سپارند و متأسفانه این کار غیر انسانی را با رضایت کامل انجام میدهند. بخش زیادی از خانواده‌ها از مسیر کودک دور از وطنشان امرار معاش میکنند.

در آمد کودکان از راه هایی چون گدایی، نقل و انتقال مواد روانگردان و یا انجام امورات بسیار سخت تأمین می‌شود» (۲۱) بنا به اظهارات الرحمان، بزرگ‌ترین هراس هر خانواده اخراج فرزندشان از عربستان و بنابراین قطع درآمد خانواده است.

وزارت امور اجتماعی اعلام کرد، که این کودکان از مسیر قاچاقچیان، گاردهای مرزی و مأمورین عربستان مورد سود جویی و اعمال خشونت قرار میگیرند.

آن‌ها زیر فشار خشونت، گشنگی و سوء استفاده جنسی هستند.

چهار اعتیاد

اعتیاد پدر و مادر به علت خصوصیاتی که در ایشان ایجاد میکند، مانند پرخاشگری، بی مسئولیتی، کاهش عاطفه و … باعث میشود تا کودکان مورد آزار، بیشتر مورد سوء استفاده قرار بگیرند.

وجود بیشتر از دو میلیون معتاد در کشوری که شصت درصد از ۹۵ درصد آن‌ها، پدر خانواده هستند، منتج شده تا بیشتر آن‌ها به علت مصرف مواد روانگردان، اعتدال روانی خود را از دست داده و زن و کودکان خود را مورد آزار واذیت و انواع خشونت‌های فامیلی وارد میکند.

غالب پرونده‌های کودک آزاری در ایران در زمینه کودکانی تشکیل شده که پدر و مادر معتاد داشته اند.

(۲۲) اعتیاد، علی الخصوص در خانواده‌های فقیر، توانایی‌های تربیتی پدر و مادر را ساقط کرده و ایشان را در وضعیتی قرار میدهد، که همواره به خود زحمت فکر در عمق اعمال خویش را نمی‌دهند و آسان‌ترین و سریع‌ترین راه را برای سرکوب فرزند در پیش می‌گیرند.

ایشان به علت نیاز مالی مرتکب سوء بکارگیری طفل در اموری؛ چون فحشاء، تکدی گری، نقل و انتقال مواد روانگردان می‌شوند.

در دست کم موارد نیز طفل را وادار به امورات سخت می‌نمایند.

پنج طلاق

بزرگ‌ترین قربانیان طلاق، کودکانی معصومی هستند، که از مهر مادری یا لطف پدری محرومند.

قسمت مهمی از موارد کودک آزادی به کودکانی اختصاص دارد، که گرفتار تک سرپرستی یا سرپرست ناپسند بعد از طلاق هستند.

در مواردی مشاهده شده که نامادری یا نا پدری در اثر غفلت یا بی دقتی پدر و مادر اساسی، طفل را مورد آزار بدنی و یا جنسی گذاشته اند.

(۲۳)

شش بیماری روانی و بدنی

آمار نشان داده، کودکانی که پدر و مادر آنها گرفتار بیماری‌های روانی و یا جسمانی هستند، زیادتر در معرض کودک آزاری هستند.

در مواردی، کودک آزاری بدنی به سبب مشکلات روانی و گاه جسمانی بوده است.

در حالتی که پدر و مادر به بیماری‌های روانی مبتلا شوند، با رفتارهایی؛ مانند تند خویی، خشونت، ناسازگاری، بی دقتی و … که پدید آمده از بیماری‌های روانی آنهاست سبب آزار کودکان می‌شوند.

۷ اختلافات فامیلی

یکی از قربانیان مشاجرات شدید و طولانی پدر و مادر، کودکان بی گناهی هستند که در حین این مشاجرات صدمه عاطفی و روانی می‌بینند.

گاه در حین مشاجرات پدر و مادر، کودکان ابزار تلافی قرار میگیرند که بر زیان‌های ایشان می‌افزاید.

اضطراب حاصل از این فضا طفل را زیر فشار شدید روانی قرار می‌دهد و در نهایت احتمال دارد ایشان را به مشکلات رفتاری و مشکلات روانپزشکی گرفتار کند.

براساس تحقیقات علمی دفتر پژوهش کالج علوم بهزیستی و انرژی بخشی بر روی ۷۷ هزار و ۸۵۵ دانش آموز پسر پایه دوم مقطع راهنمایی مدرسه‌ها دولتی ۲۰۰ درصد دانش آموزان در مواجه با آزارهای بدنی هستند..

بیست درصد پدر و مادر این کودکان با همدیگر مشاجره و درگیری دارند که آزار عاطفی و بدنی را در پی دارد.

۲۷ درصد دانش آموزان اظهار کرده اند که زندگی بر تنشی دارند.

(۲۴)

 

نتیجه گیری

عوامل مؤثر در پدیده کودک آزاری به ۳ دسته قابل تقسیم هستند.

گروهی ناشی از وضعیت بدنی کودک، مشکلات رفتاری و روانی کودک، نامشروع بودن کودک، ناخواسته بودن کودک، گروهی دیگر عوامل ناشی از اجتماع و مشکلات آن است؛ مانند فقر اقتصادی، کمبودها و مشکلات فرهنگی، نواقص و ابهامات قانونی، مشکلات محیط‌های آموزشی، فقدان نظارت کارشناسانه بر مراکز حفاظت کودکان و پشتیبانی از اونها، کاستی باورهای دینی.

گروهی نیز ناشی از وضعیت پدر و مادر و سرپرستان است؛ مانند فقدان مهارت‌های تربیتی پدر و مادر و سرپرستان قانونی، اشتغال مادر و ضعف‌های تربیتی او، فشارهای اقتصادی و مالی، اعتیاد، طلاق، بیماری روانی و بدنی و نیز اختلافات فامیلی.

در واقع بخش زیادی از عوامل نتیجتا کمبودهای فرهنگی و ضعف‌های اخلاقی است، که احتیاج به برنامه ریزی‌های بیشتر فرهنگی و ترویج باورها و رفتارهای درست اخلاقی دارد.

بخش دیگری از عوامل نتیجتا فقر و مشکلات اقتصادی است.

 

گردآوری و تنظیم: مرکز تحقیقات جایروس