آیا تحریک مغز می تواند حافظه را در سالمندان بهبود بخشد؟
آیا در گذشته لحظه مهمی داشته اید که حافظه تان ناگهان شما را یاری نکرده باشد؟ اگرچه این اتفاق ممکن است در هر سنی رخ دهد، میتواند یادآور این باشد که شما در حال پیر شدن هستید.
بازشناسی با تاخیر به عنوان بخشی اجتناب ناپذیر از روند پیری است که سالمندان با خندیدن از کنار آن می گذرند. هنوز هم کاهشی اندک در عملکرد ذهنی و جسمی میتواند به طور جدی کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد به خصوص اگر به شرایط بسیار بدی مانند بیماری آلزایمر منجر شود. این مشکلی است که همه افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. ما رشد سریعی را در تعداد سالمندان سراسر جهان می بینیم. انتظار می رود تا سال 2050، تعداد بزرگسالان بالای 65 سال دو برابر کودکان باشد. اگرچه پیشرفت هایی که در زمینه مراقبت از افراد در دوره سالمندی، بهبود سلامت عمومی و بالا رفتن استانداردهای زندگی ایجاد شده است، به افراد اجازه می دهد که بیشتر عمر کنند و بهتر زندگی کنند، اما سیستم های مراقبت از سلامتی در بیشتر کشورها در ارائه خدمات به بسیاری از سالمندان، به خصوص سالمندانی که از زوال عقل رنج می برند تا کنون به اندازه کافی راضی کننده نبوده است.
محققانی که در حوزه سالمندی فعالیت می کنند در حال مطالعه چگونگی تغییر ساختار مغز با افزایش سن و چگونگی جلوگیری کردن از تضعیف عملکرد شناختی در بسیاری از سالمندان هستند.
با توجه به اینکه چگونگی افت حافظه و شناخت با افزایش سن در حال بررسی می باشد، باید در نظر داشت که همه توانایی های شناختی همزمان کاهش پیدا نمی کنند. حافظه کاری یا حافظه فعال(برای دسترسی به مقالات این زمینه اینجا کلیک کنید) که معمولا به عنوان توانایی نگهداری، پردازش و دستکاری اطلاعات در مدت زمانی کوتاه تعریف می شود، به نظر می رسد خصوصا بعد از دهه هفتاد زندگی در معرض آسیب باشد. حافظه طولانی مدت ضمنی ( برای دسترسی به مقالات این زمینه اینجا کلیک کنید) که برای یادآوری اطلاعات شخصی می باشد، می تواند در دوران سالمندی تحت تأثیر قرار بگیرد.
تحقیقات تصویر برداری مغز نشان داده است که پیری سبب تغییرات کلیدی در مغز می شود مانند نازک شدن ماده خاکستری در قشر مغز، کاهش تراکم بافت ماده سفید، کاهش یافتن انتقال دهنده های عصبی ضروری و تغییر در شبکه های عصبی. به نظر می رسد بعضی از نواحی مغز بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند، و تعجب آور نیست که آن مناطقی که مرتبط با حافظه کاری هستند بیشترین تغییرات را با توجه به سن نشان می دهند.
همراه با کاهش آهسته عملکرد شناختی که مرتبط با پیری است، مفز افراد سالمند بیشتر در معرض آسیب و بیماری قرار می گیرد. ضربه های مغزی یا دیگر انواع آسیب های مغزی می تواند عملکرد شناختی را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد اما مغز افراد جوان تر معمولا به واسطه نرمی و انعطاف پذیری نورون های خود میتوانند بهبودی بیشتری پیدا کنند. در افراد مسن، این نوع از آسیب های مغزی می تواند جدی تر باشد و به عنوان عاملی برای افزایش دمانس از نوع آلزایمر و یا دمانس عروقی مغز باشد.
اما آیا راه هایی برای محافظت از مغز پیر در دوران سالمندی و جلوگیری از تضعیف عملکرد شناختی وجود دارد؟ در کنار تحقیقات دارویی برای یافتن داروهایی که بتواند از تضعیف حافظه در سالمندان جلوگیری کند، رویکردهای دیگری مطرح شده اند. برای مثال نشان داده شده است که ورزش تأثیر قابل توجهی در بهبود عملکرد ذهنی سالمندان دارند، همچنین برنامه های آموزشی شناختی می توانند حافظه کاری و عملکرد اجرایی را بهبود بخشند .
رویکرد های جدید برای بهبود عملکرد شناختی در سالمندان ممکن است موثر تر باشد مانند تکنیک های تحریک غیر تهاجمی مغز که در درمان افسردگی، کمک به بازتوانی های عصبی پس از سکته و درمان بیماری های مختلف روانپزشکی استفاده شده است. اگرچه مباحثی پیرامون تحریک غیرتهاجمی مغز وجود دارد، نقش این تکنیک ها در تقویت حافظه بزرگسالان به تازگی مورد بررسی قرار گرفته است.
نقش تحریک مغز در بهبود حافظه
دو تکنیک اصلی موجود برای تحریک مغز انسان عبارت اند از تحریک مستقیم مغز TDCS و تحریک مغناطیسی مغز TMS. در روش اول، TDCS از یک جفت الکترود برای فرستادن جریان های ضعیفی به مناطق خاصی از مغز استفاده می شود. روش TDCS این است که با استفاده از جریان الکتریکی یک میدان الکتریکی ایجاد شده که فعالیت عصبی را کاهش و یا افزایش می دهد. در آزمایش های معمول، شرکت کننده قبل و بعد از دریافت تحریک یک تکلیف شناختی را انجام می دهد، سپس برای اطلاع از اینکه درمان اثر بخش بوده یا نه دو پاسخ او به تکلیف شناختی مورد نظر با هم مقایسه می شود.
بر اساس نوع جریان استفاده شده، TDCS می تواند منجر به بهبود عملکرد و یا بدتر شدن آن شود. هرچند میزان اثر معمولا به مقدار جریان استفاده شده و مدت زمان تحریک دارد.
درحالی که کارشناسان، TDCS را با روش های متداول تر مانند درمان با الکتروشوک مقایسه می کنند، در صورتی که از پروتوکل صحیح در این روش پیروی شده باشد عارضه جانبی که معمولا مشاهده می شود سردرد و خارش در محل تحریک است.
تکنیک اصلی دیگر، تحریک مغناطیسی مغز یا TMS است که شامل استفاده از یک حلقه الکتریکی می باشد که در بالای سر نگه داشته می شود. هنگامی که جریان از حلقه الکتریکی عبور می کند، یک میدان مغناطیسی ایجاد می شود که سب ایجاد یک جریان الکتریکی ثانویه در مناطق خاصی از مغز می شود. اثر این جریان الکتریکی ثانویه میتواند فعالیت عصبی را افزایش و یا کاهش دهد، و این بستگی به اینکه میدان مغناطیسی چطور و در کجا اعمال میشود دارد. TMS هزینه بیشتری از TDCS دارد والبته اثرات آن نیز قوی تر است.
تا آنجایی که به تحریک شناختی مربوط است، اثرات TDCS و TMS میتواند برای مدت زمان زیادی بعد از انجام تحریک باقی بماند. این اثرات در تشخیص اینکه کدام مدل تحریک مغز می تواند عملکرد شناختی را در سالمندان بهبود بخشد مهم است.
در بررسی 8 مطالعه در اروپا بهبود قابل توجهی در عملکرد حافظه سالمندان در نتیجه تحریک قشر پیشانی و دیگر مناطق مرتبط مشاهده شد. اما حافظه تنها عملکرد مغز نیست که میتواند با تحریک مغز به طور قابل توجهی بهبود یابد. در کنار بهبود حافظه کاری، محققان همچنین به مدارکی دست پیدا کرده اند که نشان دهنده بهبود عملکرد زبان، یادگیری حرکتی و انعطاف پذیری شناختی در افراد مسنی است که از اختلالات شناختی رنج می بردند. شواهدی در حال افزایش است که نشان می دهد اثرات مثبت تحریک مغز می تواند بیش از حد انتظار باقی بماند. در افراد سالمند سالم که تحت TDCS یا TMS قرار گرفته اند، اثرات می توانند برای هفته ها، وابسته به اینکه کدام منطقه مورد تحریک قرار گرفته است بمانند. تحقیقات در مورد افراد مبتلا به آلزایمر نشان می دهد که جلسات متعدد TDCS بیشتر از 5 روز می تواند منجر به بهبود عملکرد حافظه تا 4 هفته پس از آن شود.
در حالی که قطعا تحقیقات بیشتری برای بررسی موثر ترین روش تحریک مغز نیاز است، از جمله ترکیب برنامه های آموزش مغز همراه با تحریک مغز، درمانگران تحقیق در مورد کاربردهای عملی این تکنولوژی های جدید را آغاز کرده اند. از تکنیک های موجود در دسترس، TDCS به خاطر ارزان بودن و قابل حمل بودن نسبت به TMS محبوب تر است. استفاده از هر دو روش تحریک مغز در کنار سایر روش ها در حال گسترش است و احتمالا در آینده ای نه چندان درو نقش مهمی را درمان و تحقیقات دانشمندان بازی خواهد کرد.
فریبا زمانی
کارشناس ارشد روانشناسی
منبع
https://www.psychologytoday.com/blog/media-spotlight/201612/can-brain-stimulation-improve-memory-in-seniors
بزرگترین گروه فوق تخصصی پزشکان مغز و اعصاب و متخصصین روانپزشکی در ایران
شاید دیگر کمتر کسی اطلاع نداشته باشد که در مجموعه بزرگ پزشکان جایروس بهترین فوق تخصص های مغز و اعصاب و اعصاب و روان و برترین فارغ التحصیلان آمریکا،اسپانیا و آلمان حضور دارند و خدمات مغزواعصاب و روان که در این مجموعه ارائه می شود با کیفیت ترین در تمام ایران است!
کادر درمانی جایروس از لحاظ تخصصی در حیطه های اعصاب، در تمام کشور بی نظیر است
شماره تماس های نوبت گیری سریع
مشاوره های تلفنی و ویزیت آنلاین ویدئویی نیز ارائه می شود.
واحد مغز و اعصاب و روان ☎ 22616377_021 ☎
واحد ویزیت متخصص اختلالات خواب و نوبت انجام تست خواب ☎ 02122648627 ☎
واحد مشاوره و روانشناسی ☎ 22636863_021 ☎
اگر بی خوابی دارید، علاوه بر خدمات حضوری در کلینیک، میتوانید با تهیه دوره جامع درمان بیخوابی که توسط دکتر مصطفی امیری فلوشیپ اختلالات خواب تهیه شده است، بی خوابی تان را بدون دارو و در منزل درمان کنید.
درمان بی خوابی بدون دارو با ۱۱۳ روش علمی و خانگی (برای شروع، اینجا کلیک کنید)
اگر دچار افسردگی هستید یا میخواهید احساس شادی و لذت را در زندگی تان تقویت کنید، میتوانید بصورت حضوری توسط متخصصین روانپزشکی یا روانشناسان مجموعه جایروس ویزیت شوید و علاوه بر خدمات حضوری، میتوانید با تهیه دوره آنلاین درمان افسردگی در خانه که توسط مجموعه پزشکان جایروس تهیه شده است، افسردگی تان را در منزل و بدون دارو درمان کنید (برای دیدن ویدئو معرفی دوره، کلیک کنید)
درمان افسردگی در منزل بدون دارو (برای شروع، اینجا کلیک کنید)