خودشیفتگی و تاثیر آن بر دیگران

تصور کنید با شخصی هستید که برای اولین بار ملاقات کرده اید و ظرف چند ثانیه متوجه وجود مشکلی می شوید. تا قبل از ملاقات این فرد روز خوبی داشتید، اما اکنون اصلا اینطور فکر نمی کنید. اجازه دهید این شخص را مادر یکی از همبازی های فرزندتان در نظر بگیریم. مشکل از اینجا شروع می شود که نه تنها به نظر می رسد که این خانم بسیار مرفه و مجهز است، بلکه با معرفی خود به نظر می رسد که یک شغل مهم و یک خانواده کامل دارد.

در این شرایط فرد به سادگی وارد یک برزخ شخصی می شود. اشخاصی که تمایل دارند دیگران به قدرت و بزرگی آنها پی ببرند، چه در یک موقعیت اجتماعی و چه در یک برخورد کاری، می توانند باعث شوند فرد احساس کوچک بودن کند. اما بدون فکر کردن به این موقعیت ها و ادامه دادن روز خوبی که داشتید، راحت تر می توانید با این موقعیت ها کنار بیایید.

مشخص شده که با ابزار ساده تشخیص در این موقعیت ها، نه تنها می توانید در داشتن یک احساس بهتر به خود کمک کنید، بلکه راحت تر می توانید نقاط ضعف فرد خودشیفته را تشخیص دهید. در این زمینه آلفرد آدلر، روانشناس، نظریاتی را ارائه می دهد.

طبق نظریه آدلر آنچه باعث احساس حقارت در افراد و خراب شدن روز آنها می شود، تلاش آنها برای برتری است. تنها راهی که این افراد را از دورن شاد می کند، ناراحت و ناراضی کردن دیگران است.

امروزه تلاش برای برتری به عنوان یکی از ویژگی های خودشیفتگی یا نارسیست مطرح می شود که نوعی اختلال در رشد طبیعی و جستجوی مداوم فرد برای افزایش اعتماد به نفس می باشد. دو نوع خود شیفته یا نارسیست وجود دارند: خود بزرگ بین (که احساس فوق العاده بودن می کنند) و آسیب پذیر (که در پشت برخی ویژگی های دروغین پنهان شده اند ولی احساس ضعف و درماندگی می کنند.). برخی ممکن است احساس کنند که هر دو نوع خودشیفته با یک اعتماد به نفس ضعیف وجود دارد، اما نوع خود بزرگ بین قوی تر است. در هر دو مورد، زمانی که با شخصی روبرو می شوید که باعث بروز احساس حقارت در شما می شود، وضعیتی است که خودشیفتگی باعث آن شده است.

با استفاده از مفاهیم خودشیفتگی آشکار و پنهان به جای خود بزرگ بین و آسیب پذیر، برخی محققان بر این باورند که می توانند در مورد نوع خودشیفتگی که در زندگی روزمره تحت تاثیر آن هستید، به یافته های بیشتری دست یابند. در دانشگاه دربی، روانشناس جیمز بروک، تصمیم گرفت تا در مورد روشی که افراد تمایل دارند هم از لحاظ عزت نفس و هم خودکار آمدی، خود را بالاتر بدانند و همچنین توانایی آنها برای موفقیت تحقیق کند.

در بین گروهی از دانشجویان، بروک ارتباط بین خوشیفتگی آشکار و پنهان و اعتماد به نفس و خودکارآمدی را بررسی کرد. دو شکل خودشیفتگی به یکدیگر ارتباطی نداشتند و این نظریه را حمایت می کنند که هر دوی آنها دارای اعتبار هستند. با بررسی آن نوع که بیشتر با عزت تنفس در ارتباط است، بروک دریافت که مواردی که بیشتر به خودشیفتگی آشکار مربوط می شوند، در حقیقت بیشتر عزت نفس را نشان می دهند. خودشیفتگی پنهان نیز دارای سطح کمتری از عزت نفس بود.

با نگاهی به خودکار آمدی یا احساس اینکه می توانید به اهداف مورد نظر خود برسید و با مقایسه همتایان نامن و حساس، مجددا خودشیفتگی آشکار برنده می شود. در مورد خودشیفتگی آشکار،به نظر می رسد نیاز به داشتن قدرت نسبت به دیگران به آنها این احساس را می دهد که می توانند هر چیز را به انجام برسانند.

بررسی های بروک سرنخ هایی برای آنچه باعث ایجاد شخصیت خودشیفته می شود، فراهم می کند. این بررسی به علاوه دیدگاه هایی نسبت به روش های مداخله در فعالیت های دوستان، همکاران و شرکای خودشیفته از طریق بررسی نقاط ضعف و تزلزل های آنها، ارائه می دهد:

1. فرد متزلزل سعی می کند تا شما را نیز متزلزل کند.

زمانی که شروع به پرسش در مورد ارزش خود می کنید، آیا این سوال مربوط به یک شخص یا نوع خاصی از شخصیت است؟ آیا این فرد همیشه قدرت خود را نشان می دهد؟ اگر به جز در مقابل برخی افراد خاص، احساس تزلزل نمی کنید، این احتمال وجود دارد که آنها شما را هدف تزلزل خود قرار داده اند.

2. فرد متزلزل نیاز دارد که دستاوردهای خود را نمایش دهد.

لازم نیست در مقابل شخصی احساس تزلزل کنید و یا به نقطه حقارت برسید. افرادی که به طور مداوم در مورد شیوه زندگی خود، شیوه آموزش و پروش نخبه گونه و یا کودکان فوق العاده خود لاف بزنند، به راحتی شما را متقاعد به برتری خود خواهند کرد.

3. شخص متزلزل بیش از حد لاف فروتنی می زند.

لاف فروتنی زدن نیز نوعی بلوف است که باعث تحقیر می شود. همه ما افرادی را مشاهده کرده ایم که دائم به خاطر مسافرت های زیادی که داشته شکایت می کند (مسافرت ها به خاطر اهمیت شغل وی انجام شده) یا اینکه تمام مدت به تماشای بازی هاکی توسط فرزندان خود پرداخته احساس ناراحتی می کند ( و فرزندان وی همیشه برنده بوده اند.).

4. فرد متزلزل اغلب شکایت می کند که همه چیز به اندازه کافی خوب نیست.

این افراد دائما تلاش می کنند که نشان دهند از چه استانداردهای بالایی برخوردار هستند. شما این افراد را تحت عنوان افراد افاده ای می شناسید، اما به هرحال تغییر این فکر که آنها برتر از بقیه هستند، کار سختی است. این افراد با بیان استانداردهای برتر خود تلاش می کنند که بیان کنند نه تنها برتر از دیگران هستند، بلکه معیارهای ارزیابی آنها نیز دقیق تر است.

با بازگشت به تحقیق بروک، جنبه هایی از خودشیفتگی آشکار مشاهده می وشد که واقعا به فرد کمک می کند تا در توانایی های خود احساس اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد. به هرحال تقویت احساس خودکارآمدی و بالابردن اعتماد ب نفس با پایین کشیدن و تحقیر دیگران توصیه نمی شود.

نگارنده: سمیه محمدی

کلینیک فوق تخصصی مغز و اعصاب و روان آلومینا