علائم و درمان سنگ کلیه

 سنگ کلیه چیست؟

 زمانیکه کلیه ها مواد زاید را از خون فیلتر و تصفیه می کنند، ادرار تشکیل می گردد. برخی اوقات ، نمک ها و سایر مواد معدنی موجود در ادرار به همدیگر متصل شده و سنگهای کوچکی را در کلیه ها ایجاد می کنند.اندازه ی این سنگها می تواند از یک کریستال کوچک شکر تا  یک توپ پینگ پنگ متغیر باشد، اما فرد بندرت متوجه تشکیل آن می شود مگر زمانیکه سبب بسته شدن مسیر خروج ادرار و درد شود. چنانچه این سنگ ها خرد شده و به قطعات کوچکتر تقسیم شوند و وارد میز نای (مجاری باریکی که کلیه ها را به مثانه متصل می کند) گردند، می توانند دردهای بسیار شدیدی را در فرد سبب شوند.

[divider]

 علایم سنگ کلیه

حرکت سنگ کلیه درون مجاری ادراری ممکن است  بروز علایم زیر را به همراه داشته باشد:

♦  درد شدید درناحیه ی پشت ، شکم یا کشاله ی ران

♦ کاهش ادرار یا درد شدید به هنگام خروج ادرار

♦ وجود خون در ادرار

♦حالت تهوع و استفراغ

اما در مورد سنگهای کوچک ممکن است بدون ایجاد هیچ یک از علایم ذکر شده از بدن دفع شوند و فرد اصلاً متوجه دفع آنها نشود.

 [divider]

مشکلات دیگر یا سنگ کلیه

چنانچه فرد به طور ناگهانی دچار دردی درناحیه ی پشت یا شکم شود، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه نماید. درد شکمی می تواند به دلایل بسیاری از قبیل وضعیت های اورژانسی مانند آپاندیسیت یا حاملگی خارج از رحم بروز کند. دفع ادرار همراه با درد زیاد  نیز علامت شایع عفونت مجرای ادراری یا بیماریهای مسری جنسی (STD) می باشد.

[divider]

تشخیص سنگ کلیه

بندرت می توان وجود سنگ های کلیه را قبل از ایجاد درد شناسایی کرد. این درد غالباً آنقدر شدید است که بیمار را راهی بخش اورژانس می کند، در این بخش آزمایشاتی برای بررسی وجود سنگ کلیه انجام می شود. این آزمایش ها می تواند شامل سی– تی اسکن یا عکس اشعه ی X یا اولتراسوند یا آزمایشات آنالیز ادرار باشد. آزمایش خون نیز می تواند به بررسی وجود غلظت بالای مواد معدنی درخون کمک کند وجود مقادیر زیاد مواد معدنی می تواند در تشکیل سنگ های کلیه دخیل باشد. تصویر سی تی اسکنی که  مشاهده می کنید نشان میدهد که سنگ موجب بسته شدن میزنای شده است.

 [divider]

مراقبت های خانگی برای سنگ کلیه

چنانچه اندازه سنگ کلیه کوچک باشد ، پزشک داروهای ضد درد تجویز و توصیه خواهد کرد تا منتظر عبور سنگ از میزنای و دفع آن از طریق ادرار شوید . علاوه بر این طی این مدت نوشیدن مقدار کافی آب و مایعات (غالباً 10 لیون آب در روز) برای کاهش غلظت ادرار و رقیق شدن توصیه خواهد شد.

[divider]

 سنگ کلیه باید چه اندازه کوچک باشد تا دفع شود؟

هرچه اندازه سنگ تشکیل شده کوچکتر باشد، احتمال عبور آن از مجاری ادراری و دفع آن از ادرار بیشتر خواهد بود. اگر اندازه ی سنگ کوچک تر از 5 میلی متر یا 5/1 اینچ باشد، 90 درصد شانس عبور و دفع آن بدون  مداخلات پزشکی مکان پذیر خواهد بود. چنانچه اندازه سنگ تشکیل شده بین 5 تا 10 میلی متر باشد این شانس به 50 درصد کاهش می یابد. اگر اندازه ی سنگ بسیار بزرگ باشد که امکان عبور از مجرا و دفع خود بخودی وجود نداشته باشد، درمانگران با چندین نوع مداخلات درمانی به دفع آن کمک خواهند کرد.

[divider]

درمان دارویی

داروهایی وجود دارند که به خروج سنگ کلیه از بدن کمک می کنند داروهایی که با نام آلفا- بلاکرها معروف هستند موجب ریلکس شدن دیواره ی میزنای شده و به خروج سنگ کمک می کنند. معمولاً اثرات مضر جانبی مصرف این داروها کم است و می تواند شامل سردرد یا سرگیجه شوند. داروهای دیگری نیز وجود دارند که از تشکیل سنگ های جدید جلوگیری می کنند.

[divider]

درمان با امواج ضربه ای

شایع ترین روش پزشکی درمان سنگ کلیه( -ESWL (extracorporeal shock wave lithotripsy یا سنگ شکنی با امواج ضربه ای خارج از بدن نام دارد. در این درمان از امواج ضربه ای با انرژی بالا برای شکستن سنگ کلیه به قطعات کوچکتر استفاده می شود.سپس این تکه های کوچک سنگ از طریق مجرای ادرار بسیار راحتتر خارج می شوند. عوارض جانبی این روش خونریزی ، کبودی یا درد پس ازانجام این عمل است.

[divider]

درمان یورتروسکوپی

در شرایطی که سنگ راه خودش را به بیرون ازکلیه پیدا کرده و در نزدیکی مثانه باشد روشی که غالباً بکار می رود یورتروسکوپی (Ureteroscopy) است. به این طریق که یک لوله ی باریک را از مجرای ادرار عبور می دهند تا به موقعیت سنگ برسند. یک جراح سنگ را با این روش خرد کرده و قطعات آنرا با استفاده از لوله خارج می کند. دراین روش هیچ بریدگی دربدن صورت نمی گیرد. برای سنگ های بسیار بزرگ، روشهای جراحی نیاز است.

[divider]

آنالیز سنگ های کلیه

هنگامیکه یک سنگ کلیه از مجرا عبور کرده وخارج می شود، پزشک از شما می خواهد که آنرا برای بررسی نوع مواد سازنده ی آن به او تحویل دهید. تقریباً 80 درصد از سنگهای کلیه دارای پایه ی کلسیمی هستند مابقی از اسید اوریک ، struvite یا سیستین تشکیل شده است.از طریق آنالیز شیمیایی می توان نوع سنگ ساخته شده است را مشخص کرد و به این ترتیب روشهایی برای جلوگیری ازتشکیل مجدد سنگ های دیگر در آینده بکار گرفت.

[divider]

چه عواملی درتشکیل سنگهای کلیه نقش دارند؟

سنگ های کلیه ممکن است زمانی تشکیل شوند که تغییری درتعادل طبیعی بدن از قبیل محتوی آب ، نمک ها و مواد معدنی موجود در ادرار ایجاد شود. انواع مختلف این تغییرات موجب تشکیل انواع مختلفی ازسنگ های کلیه می شود. عوامل بسیاری وجود دارد که می تواند موجب تحریک این تغییرات شود از بیماریهای مزمن گرفته تا نوع غذا یا نوشیدنی که فرد مصرف می کند.

[divider]

عوامل خطر قابل کنترل

کم نوشیدن آب یکی از شایع ترین دلایل تشکیل سنگ کلیه است. رژیم غذایی نیز نقش مهمی درتشکیل سنگ های کلیه دارد. خوردن مقادیر زیاد پروتئین ، سدیم و غذاهای حاوی اگزالات زیاد نظیر شکلات یا سبزیجات با برگهای سبز تیره می تواند خطرتشکیل سنگ کلیه را در برخی افراد تشدید کند. سایر فاکتورهای خطر شامل افزایش وزن و مصرف انواع خاصی از داروها هستند.

 [divider]

عوامل خطرآفرین غیر قابل کنترل

درحالیکه مردان در دهه ی چهارم زندگی نسبت به سایر افراد درمعرض خطر بیشتری برای تشکیل سنگ کلیه هستند این خطر در زنان بعد از سن 50 سالگی افزایش می یابد واین خطر با وجود سابقه ی خانوادگی افزایش می یابد. برخی بیماریها موجب افزایش و تحریک این خطر می شوند: فشار خون بالا ، بیماری نقرس ، عفونت های مجاری ادراری. اما کنترل یا درمان این بیماریها معمولاً می تواند به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک کند.

 [divider]

سربازان درمعرض خطر تشکیل سنگ کلیه هستند

سنگ کلیه مشکل عمده برای سربازانی است که درمحیط های خشک و صحراها خدمت می کنند پزشکان معتقدند کم آبی و دهیدارته شدن بدن عامل اصلی آن است. آب و هوای گرم، لباسهای محافظ ضخیم و کم نوشیدن آب همگی موجب کم شدن آب بدن سربازان می شود. که نتیجه ی آن افزایش غلظت مواد معدنی در ادرار و تشکیل سنگ کلیه است.

[divider]

جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه در آینده

چنانچه فرد قبلاً سنگی درکلیه ی خود داشته باشد که سنگ کلسیمی بوده است باید از خوردن نمک و سدیم بپرهیزد زیرا موجب می شود بدن مقدار بیشتری کلسیم را در ادرار شما از بدن خارج کند. همچنین ممکن است پزشک توصیه کند که از غذاهای حاوی اگزالات شامل شکلات، قهوه ی فوری، چای،‌لوبیا، توت، سبزیجات با برگهای سبز تیره ، پرتقال ، توفو و سیب زمینی شیرین مصرف نکنید. بهترین روش برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه نوشیدن مقادیر کافی آب است تا ادرار شما رقیق شده و از تشکیل سنگ جلوگیری گردد.

منبع:

webmd