علائم مربوط به بیش فعالی

آیا تمرکز برای کودک شما دشوار است؟ کودکان مبتلا به ADHD (اختلال کمبود توجه) به خوبی نمی توانند تمرکز کنند و به علاوه حواسشان نیز به راحتی پرت می شود. به همین دلیل انجام برخی فعالیت ها و کامل کردن آنها برای این کودکان دشوار خواهد بود.

مهم ترین نشانه ADHD عدم توجه می باشد. کودک ممکن است در گوش دادن به دیگران، انجام دستورات، کامل کردن تکالیف و دنبال کردن وظایف خود دچار مشکل شود. دخترها در طول روز رویا پردازی می کنند یا ممکن است دچار مشکلات فاحشی شوند. این کودکان از انجام فعالیت هایی که نیاز به تمرکز دارد یا برایشان خسته کننده به نظر می رسد، اجتناب می کنند.

یکی دیگر از علائم ADHD بیش فعالیست. این کودکان نمی توانند ثابت بنشینند. آنها تمام مدت می دوند یا از جاهای مختلف بالا می روند، حتی زمانی که در خانه هستند. در هنگام نشستن نیز بی قرار و پر سر و صداست.

انتظار برای این کودکان خیلی مشکل است. آنها نمی توانند منتظر شوند تا در فعالیت های جمعی نوبتشان شود.

چه چیزی باعث بروز ADHD می شود؟

کودکان و نوجوانان مبتلا به ADHD دارای فعالیت کمتری در نواحی مربوط به توجه و کنترل در مغز خود هستند. مواد شیمیایی که مربوط به انتقال دهنده های عصبی در مغز می باشد نیز دارای عدم تعادل می باشد. علت اصلی بروز ADHD مشخص نیست، اما از آنجاییکه این مشکل معمولا در افراد یک خانواده بروز می کند، محققان معتقدند که ژنتیک می تواند یکی از عوامل آن باشد.

آزمایش خاصی مربوط به این بیماری وجود ندارد، در عوض پزشک کودک با وی صحبت می کند، سوالاتی از او می پرسد، به توضیحات والدین در رابطه با مشکلات کودک گوش می دهد و از معلم وی نیز سوالاتی می پرسد. برای تشخیص بیماری کودک باید طی 6 ماه علائمی را از خود نشان دهد که این علائم عبارتند از: کم توجهی، بیش فعالی و رفتارهای تکانشی. این اختلال تا قبل از سن 12 سالگی ظاهر می شود.

انواع بیش فعالی

نوع ترکیبی این اختلال رایج ترین نوع آن می باشد و کودک اگر توجه نمی کند یا بیش فعال و تکانشگر است به این نوع مبتلاست. در نوعی که عمدتا بیش فعال / تکانشگر است، کودک بی قرار بوده و نمی تواند انگیزه های خود را کنترل کند. اگر مبتلا به نوع کم توجه باشد، فعالیت زیادی از خود نشان نمی دهد و در کلاس نیز اختلالی ایجاد نمی کند.

مشاوره

مشاوره می تواند به کودک کمک کند تا ناامیدی خود را کنترل کرده و اعتماد به نفس وی تقویت می شود. این روش به علاوه استراتژی های پشتیبانی به والدین می آموزد. یک روش درمانی آموزش مهارت های اجتماعی نامیده می شود و به کودک رعایت نوبت و شریک شدن را آموزش می دهد. بررسی ها نشان داده اند که استفاده از دارو همزمان با روش رفتار درمانی بسیار موثر تر از مصرف داروی تها می باشد.

آموزش خاص

بسیاری از کودکان مبتلا به ADHD به طور منظم در کلاس ها شرکت می کنند، اما برخی دیگر در مکان هایی دارای ساختار خاص عملکرد بهتری دارند. اگر کودک شما به مدرسه خاص می رود، دقت داشته باشید که سبک یادگیری خود را دریافت کند.

اگر در خانه نیز برنامه منظمی تنظیم کنید، به عملکرد بهتر فرزند خود کمک کرده اید. در این برنامه هر روز به کودک یادآوری می کنید که قرار است چه کاری انجام دهد. این امر به وی کمک می کند تا مسئولیت ها و تکالیف خود را بهتر انجام دهد. این برنامه عبارت است از تنظیم ساعت خاص برای بیدار شدن، غذا خوردن، بازی کردن، انجام کارهای خانه و خوابیدن.

رژیم غذایی کودک

مطالعات مربوط به رژیم غذایی دارای یافته های مختلفی است، اما کارشناسان بر این باورند که مواد غذایی مفید برای مغز برای این کودکان نیز موثر خواهد بود. مواد غذایی دارای پروتئین بالا، مانند تخم مرغ، گوشت، لوبیا، مغزی جات و بادام زمینی به تمرکز بهتر کودک کمک می کنند. به علاوه می توانید به جای کربوهیدرات های ساده مانند آب نبات و نان سفید، از کربوهیدرات های پیچیده، مانند گلابی و نان سبوس دار استفاده کنید. به هرحال قبل از هر گونه تغییر در رژیم غذایی ابتدا با پزشک کودک مشورت کنید.

بسیاری از کودکان مبتلا به ADHD پس از خوردن غذاهای فست فود و ناسالم بی قراری زیادی از خود نشان می دهند، با این حال شواهدی در مورد تاثیر قند بر روی رفتار این کودکان وجود ندارد. نقش افزودنی های غذایی نیز مشخص نیست. برخی والدین معتقدند که افزودنی ها و رنگ های خوراکی علائم را بدتر می کنند.

تاثیر تلویزیون بر روی اختلال ADHD نیز نامشخص است، اما توصیه می شود که میزان تماشای تلویزیون توسط کودک محدود شود. برخی متخصصان نیز تماشای تلویزیون را برای کودکان کمتر از 2 سال منع می کنند و برای بقیه کودکان هم بیشتر از 2 ساعت در روز تماشای تلویزیون را توصیه نمی کنند. برای تقویت مهارت های توجه در کودک خود، فعالیت هایی مانند بازی های مختلف، اسباب بازی های فکری، پازل و خواندن کتاب را برای کودک تشویق کنید.

آیا ADHD قابل پیشگیری است؟

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از بروز ADHD وجود ندارد، اما برای کاهش احتمال بروز آن می توان اقدامات زیر را انجام داد. به این منظور خانم ها در دوران بارداری از مصرف الکل، دارو و دخانیات اجتناب کنند. سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری احتمال بروز بیش فعالی را در نوزاد دو برابر می کند.

با روش های درمانی موجود، بسیاری از کودکان مبتلا به این اختلال بهبود پیدا می کنند. اگر با افزایش سن کودک، همچنان علائم مربوط به ADHD را در وی مشاهده می کنید، می توانید از روش های درمانی مخصوص بزرگسالان استفاده کنید.

نگارنده: سمیه محمدی

• مریم عبداللهی 
• روانشناس و نوروتراپیست
• درمانگر اختصاصی اختلال بیش فعالی-نقص توجه

گروه پزشکان جایروس