عزت نفس یا حرمت نفس چیست و چگونه تقویت می شود؟

یک احساس ،درک یا باور درونی تقریبا ثابت و پایدار مبتنی بر واقعیت نسبت به ارزش وتوانمندی خود است.

حرمت نفس پایین همچون ترازو یا خط کش درونی است که با ان خود را  ارزیابی کرده و می سنجد وبر اساس ان حس ،فکر و رفتار می کند.تمامی افراد به درجاتی د ارای حرمت نفس هستند(مثبت وخوب یا منفی وبد) و یک فرد با حرمت نفس مثبت و بالا دارای ویژه گیهای زیر است:

*خود را با ارزش و دوست داشتنی می داند.

*از زندگی لذت می برد و خود را لایق خوشبختی دانسته و در رسیدن به آن تلاش می کند و میداند که دست یافتنی است.

*همانی است که می خواهد باشد ( از آنچه هست راضی و خشنود است ولی در جهت بهتر شدن تلاش می کند).

*با خود در جنگ ستیز است نه با دیگران.

*بر اساس مقایسه ومسابقه عمل نمی کند،بلکه سعی می کند برای خود خوب باشد نه رکورد دیگران بلکه رکورد خود را بشکند.

*در حل مشکلات قابلیت و توان تفکر منطقی دارد.

*در ارتباط با دیگران راحت و بدون اضطراب است و کاری را که می داند درست است بدون ترس ودلهره وتجاوز به حقوق دیگران انجام میدهد.

*مسئولیت زندگی خویش را بدون رنجاندن و به زحمت انداختن وتوقع از دیگران ،به عهده گرفته وبدون عذر وبهانه اوردن ونالیدن با مشکلات روبرو میشود.

*در عین استقلال وعدم وابستگی ،پذیرای کمک کردن و کمک گرفتن بوده و منت گذاری نمی کندو سپاسگذار وقدردان است.

*همواره به دنبال فعالیت و چالشی نو و رو به جلو است (بر اساس عقل و منطق وبا پشتوانه احساسات وعواطف).

*به توانمندی ها وموفقیت خود می بالد و ارج می نهد ولی دچار غرور وتکبر نمیشود.

*از احقاق حق خود از هیج تلاشی گریزان نیست ولی در عین قدرت وتوانمندی بخشنده نیز هست.

افزایش عزت نفس

اعتماد بنفس و احترام به خود عبارتی نام آشناست که با رشد و پیشرفت زندگی در چند سال تازه بیشتر مورد عنایت قرار گرفته و خوشبختانه کمک بسزایی هم در التیام و بهبود شخصیت و سطح زندگی اشخاص کرده است.

تا پیش از تعریف و توصیف اعتماد بنفس و احترام به خود اکثرا از نقصان آن در زندگی رنج برده ایم و علت آن فقط ناآگاهی بوده است.

نمونه مادری که منحصرا به علت ناآگاهی با چند جمله ساده فرزندش را بی اعتماد بنفس و احترام به خود بار می‌آورد و بهای سنگینی را به دوش او می‌اندازد، نمونه قضاوت‌های نابه جا و افراطی مان، نمونه خودتخریبی‌ها یا اضطراب و نگرانی اجتماعی که لحظه‌ای رهایمان نمی‌کند و چیزهای دیگر که منحصرا چون کسی به ما نگفته، نمی‌دانیم.

ولی امروز در مجاور همه آگاهی هایی که داریم قرار است تحولی در زندگیمان انجام شود زیرا اثر افزایش اعتماد بنفس و احترام به خود شاید در لحظه اول به چشم نیاید ولی خوبست. بدانید کمبود آن تقریبا ریشه اغلب مشکلاتمان خواهد بود.

اعتماد بنفس و احترام به خود و اعتماد بنفس بسیار به همدیگر نزدیک هستند به شیوه‌ای که اغلب اوقات کنار یکدیگر معنا میشوند ولی تفاوت‌های آن‌ها به شکل جالبی قابل توجه است.

افزایش اعتماد بنفس و احترام به خود = راه میان بر به منظور بهترشدن جایگاه خودمان در زندگی

افزایش اعتماد بنفس و احترام به خود در حقیقت نوعی ارتقاء شخصیت است هم چنین قسمت مهمی از عواطف درونمان را دربر می‌گیرد.

ناتانیل براندن جمله معروفی دارد که می‌گوید:

افزایش اعتماد بنفس و احترام به خود کمک میکند تا بتوانیم خودمان باشیم هم چنین هنگام بروز چالش یا شرایط سخت این اعتماد بنفس و احترام به خود است که وارد میدان میشود و گزینش میکند که حالا باید چه کاری انجام بدهیم.

چنانچه اعتماد بنفس و احترام به خود لازم داشته باشیم تصمیم عاقلانه‌ای می‌گیریم.

این یک نیروی درونی است که به ما شجاعت میدهد تا خود واقعی‌مان باشیم و اینگونه است که جایگاه بالاتری را همواره ازان خودمان خواهیم کرد.

از سمت دیگر، اعتماد بنفس و احترام به خود پایین، بطور کامل برعکس عمل میکنند.

شک و تردید وجودمان را فرا می‌گیرد و احساس می‌کنیم از پس چالش‌ها برنمی‌آییم زیرا به میزان مکفی خوب نیستیم.

شاید دائم خودمان را با بقیه سنجش کنیم.

برایمان دشوار است که از کسیکه حقیقتأ لیاقتش را دارد تعریف کنیم.

وقتی اعتماد بنفس و احترام به خود پایینی داشته باشیم، احتمال دارد باور کنیم که قادر به رسیدن به آرزوهای خود نیستیم و حتا امکان دارد باور کنیم که لایق داشتن رویا و نامطلوب‌تر از آن همین زندگی کنونی هم نیستیم.

گرفتار تشویش و استرس اجتماعی و هیجانی می‌شویم و کارهایی انجام می‌دهیم که دیگران هم باور کنند لیاقت شرایط فعلی را نداریم.

بطور معمول، روانشناسان اعتماد بنفس و احترام به خود پایین را علت خیلی از معضلات شخصیتی و ذهنی می‌دانند، زیرا اعتماد بنفس و احترام به خود پایین میتواند باعث پیدایش هریک از اختلالهای زیر باشد:

اضطراب و نگرانی اضطراب، غمگینی یکسره، خصومت، شرم، خجالت، تنهایی و کمبود خودباوری

اعتماد بنفس و احترام به خود چیست؟

شما شاید با عبارت اعتماد بنفس و احترام به خود آشنا هستید.

ولی گاها مشاهده میشود که اکثریت اعتماد بنفس و احترام به خود و اعتماد بنفس را با همدیگر اشتباه می‌گیرند حتی برخی تفاوتی بین این دو قائل نیستند.

خوبتر است بدانید اعتماد بنفس و احترام به خود بسیار گسترده‌تر و ریشه ای‌تر از اعتماد بنفس است به شیوه‌ای که میتوان گفت اعتماد بنفس حاصل اعتماد بنفس و احترام به خود است و اعتماد بنفس و احترام به خود ریشه اعتماد بنفس.

بعضی از روانشناسان اعتقاد دارند که شما امکان دارد اعتماد بنفس خوبی داشته باشید ولی همچنان عزت نفستان اندک باشد.

قابل توجه این که، چنانچه در وضعیتی قرار بگیرید که واجب و ضروری باشد از اعتماد بنفس خود استفاده کنید ولی اعتماد بنفس و احترام به خود اندکی داشته باشید خود به خود به اعتماد به نفستان صدمه وارد میکنید و هر دفعه نزول اعتماد به نفستان را به صورت محسوسی احساس خواهید کرد.

برای درک مناسب‌تر به مثال‌های زیر توجه کنید:

شما مسئول بخشی در یک کارخانه هستید و قرار است چند نفر بازدید کننده خیلی پراهمیت از این کارخانه دیدن کنند و نتیجه این بازدید هم در سرنوشت کارگاه بسیار موثر است.

تصمیم هیئت مدیره گزینش و انتخاب شما برای هدایت این افرادست.

پس از تمام شدن کار، شما از پس این مسئویت به خوبی بر آمده‌اید ولی اشتباهاتی هم داشته اید.

حالت اول: چنانچه اعتماد بنفس و احترام به خود بالا و اعتماد بنفس بالایی داشته باشید با خود می‌گویید دفعات بعد سعی می‌کنم مناسب‌تر عمل کنم و به این حرف خود پایبند می‌مانید.

حالت دوم: چنانچه اعتماد بنفس و احترام به خود پایین و اعتماد بنفس بالایی داشته باشید تک تک اشتباهاتتان آنقدر برایتان اساسی و مهم میشوند که هر لحظه حس میکنید شما بدترین فرد برای این کار هستید و به صورت یکسره خودتخریبی میکنید.

همین موضوع سبب می‌شود دفعات بعدی حاضر بانجام چنین کاری نباشید زیرا اعتماد به نفستان در حالت کلی صدمه دیده است.

نظریه کاملی وجود دارد که می‌گوید:

اعتماد بنفس و احترام به خود ترکیبی از دو عامل شایستگی و ارزش است.

نظریه‌های دیگری هم هستند که بر روی یکی از این عوامل یا حتی عوامل دیگر متمرکز شده اند، ولی هیچ یک به میزان این نظریه کامل نبوده و سبب ازدیاد اعتماد بنفس و احترام به خود نمی‌شوند.

ناتانیل براندن در کتاب خود «روانشناسی عزت نفس» اینگونه می‌نویسد:

اعتماد بنفس و احترام به خود دو جنبه دارد:

1. حس کارآمدی
2. ارزش

مجموع این دو، اعتماد بنفس و احترام به خود را بوجود می‌آورد که نتیجه آن پذیرفتن شرایط فعلی است.

در این وضعیت فرد احساس شایستگی میکند و می‌پذیرد لیاقت یک زندگی خوب را دارد، حال آن که دیگران هم میتوانند در کنارش زندگی خوبی را تجربه نمایند.

افزایش عزت نفس: حس کارآمدی

زمانیکه شما حس کنید به میزان مکفی توانایی و یا انرژی انجام کاری را دارید احساس کارآمدی خواهید داشت.

ولی این حس در موارد خاص بوجود میآید.

موارد خاص وقتی اتفاق میافتد که انجام کار مورد نظر برای شما از ارزش بالایی برخوردار باشد.

همه ما بی شک در چند زمینه توانایی لازم را داریم ولی اگر این چند زمینه، بدیهی باشند طبیعاتا حس کارامدی نخواهیم داشت.

چنانچه شما آوای خیلی خوبی برای آواز داشته باشید یا حتی قادر باشید به خوبی برقصید بطوریکه گل سرسبد هر مجلسی باشید ولی کامیابی در دانشگاه برایتان از ارزش بیشتری برخوردار باشد، اعتماد بنفس شما در خواندن یا رقصیدن بالا میرود ولی تضمینی برای بالا بردن اعتماد بنفس و احترام به خود نخواهد بود.

این دو زمینه بالا میرود ولی عزت نفستان نه.

حتی به جرات میتوان گفت چنانچه در حرفه خود به بالاترین درجه هم دست یابید ولی موضوع دیگری برایتان اهمیت داشته باشد عزت نفستان رشد نخواهد کرد.

افزایش عزت نفس: ارزش

زمانی در زندگی به ارزیابی خود می‌پردازیم درواقع به ارزش‌های خود اشاره داریم هر شخصی در زندگی خود، ارزش‌های خاص خود را دارد و کیفیت انجام هر کاری را براساس ارزش‌های خود در نگاه می‌گیرد و یا دست کم علاقه مند است که کارهایش براساس یک ارزش خاص پیش برود.

به نمونه زیر دقت کنید تا مناسب‌تر با مفهوم ارزش آشنا شوید:

احتمال دارد برایمان پیش آمده باشد که در جمعی قرار بگیریم و نظری بدهیم که اکثرا با آن مخالف باشند، حس ما چیست؟ چنانچه ارزش‌های خودمان را پایین در نگاه گرفته باشیم به عزت نفسمان صدمه خواهیم زد و در موارد شبیه احتمال دارد دیگر اظهارنظر نکنیم، نه به دلیل این که نظرمان درست یا منطقی نیست بلکه با خود می‌گوییم اینبار من هم همرنگ جماعت می‌شوم تا برای خود حس رضایت بخرم، ولی به چه قیمت؟ دفعات بعدی هم قرار است همین اتفاق بیوفتد؟

حال چنانچه ارزش‌های خود را در زندگی درست گزینش و انتخاب کنیم هرگز این اتفاق‌ها نمی‌افتد بلکه آنگاه می‌دانیم حتی چنانچه از ۱۰۰ نفر ۹۹ هم با ما موافق نباشند نظر ما بعنوان یکی عضو از آن جمع قابل احترام است.

بنابراین اظهارنظر کرده و نظر بقیه را پرس‌وجو می‌کنیم، حال چنانچه اکثریت نظر دیگری داشتند نوبت ماست که به این شمار نفر احترام بگذاریم.

ولی نکته در این است که نظرمان را بیان می‌کنیم حتی چنانچه مورد قبول واقع نشود.

چنانچه این نمونه را درک کنید بخش زیادی از مثال‌های شبیه که بارها در زندگی تکرار می‌شوند را با دیدگاه دیگری بررسی میکنید.

ضمنا چنانچه ابهامی برایتان وجود داشت میتوانید در قسمت کامنت نظر خود را برای ما سایر به اشتراک بگذارید تا مورد وارسی واقع شود.

افزایش عزت نفس: ترکیب حس کارآمدی و ارزش

با ترکیب حس کارآمدی و ارزش، به تعریف کامل و پویایی از اعتماد بنفس و احترام به خود می‌رسیم.

فقط داشتن حس خوب به خودمان نمیتواند موجب التیام اعتماد بنفس و احترام به خود شود بلکه بایستی جنبه‌های احساس کارآمدی و ارزش را در مجاور هم در نگاه گرفت، البته بطوریکه بازخورد مثبت ایجاد نماید نه منفی.

چنانچه حس کارآمدی و ارزش، بیشتر از اندازه بزرگ شود منتهی به غرور و زمین خوردن خواهد شد بنابراین اعتماد بنفس و احترام به خود می‌بایست در اعتدال نگه داشته شود.

به جنبه‌های اعتماد بنفس و احترام به خود دقت کنید تا به خوبی تفاوت بین اعتماد بنفس و احترام به خود تندرست و سالم و اعتماد بنفس و احترام به خود بیشتر از اندازه که باعث تخریب و پرخاشگری میشود را در بیابید

حس احتیاج به تایید داشتن، حس خود مقصری یا دگر مقصری، خود شرمندگی، فقدان انتقاد پذیری، خود اندک بینی یا خود بزرگ بینی، تحمل نکرن کامیابی دیگران و اضطراب و نگرانی اجتماعی همگی از نشانه‌های کمبود اعتماد بنفس و احترام به خود هستند.

بنابراین صراحتا می‌گوییم چنانچه حس کارآمدی و ارزش کنار یکدیگر و در اعتدال نباشند، ما خودمان را در هر زمینه‌ای بر روی شکست تنظیم کرده ایم.

افزایش اعتماد بنفس و احترام به خود

حالا که فهمیدیم اعتماد بنفس و احترام به خود چیست مناسب‌تر می‌توانیم آن را درتعادل نگه داشته و برای بهبودی آن قدم‌های منسجم‌تری برداریم.
هم چنین نکاتی وجود دارد که چنانچه آن‌ها را مراعات نمایید می‌تواند در بالارفتن اعتماد بنفس و احترام به خود شما تاثیرگذار باشد ولی صرفا انجام اینکارها به تنهایی تظمینی برای بالا بردن اعتماد بنفس و احترام به خود شما نیست و باید آگاهانه و هوشیارانه‌تر به زندگی ادامه بدهید تا نم نم عزت نفستان را التیام و بهبود بخشید.

در زمینه خود مثبت فکر کنید.

تنها فردیکه می‌تواند عقیده شما را نسبت به خودتان تغییر بدهد خود شما هستید، هیچکس دیگری نمیتواند به شما اعتماد بنفس و احترام به خود بدهد.

شما بایست با فکرها و انجام امورات مثبت آنرا برای خود بسازید.

مطمئن شوید که تفکرتان حتی موقعی که حواستان به افکارتان نیست مثبت باشد.

یاد بگیرید که الگوهای رفتاری اشتباه خود را شناسایی کرده و یک الگوی مناسب جایگزین خودتخریبی‌های خود کنید و تبدیل به بهترین مشوق و حامی برای خود شوید.

به موفقیت‌های خود افتخار کنید.

وقتی موفقیتی کسب میکنید درانتظار دیگران نباشید که به شما توجه کرده و یا شما را تایید کنند.

خودتان بابت کسب این کامیابی جشن بگیرید، حال چنانچه دیگران هم افتخار کردند چه مناسب‌تر، به خودتان بیان کنید که چه میزان شگفت انگیز هستید.

برای خود هدف داشته باشید.

هر چه بر موفقیت‌های قبلی خود متمرکز شوید، بیشتر آن را کسب میکنید.

گزینش هدف یکی از برترین تکنیک هایی است که موفقیت‌های شما را برای خودتان نمایان میکند.

این به شما یاری میکند تا حس کارآمدی را در خود را زنده کرده و پس از آن ارزش‌های حقیقی خود را بیابید.

مطمئن شوید که حتی پس از مناسب‌تر شدن اوضاع، گزینش هدف‌های نو را فراموش نمی‌کنید.

پایدار قدم باشید.

وقتی که در راه ارزش‌های خود قدم بر می‌دارید استوار و سخت گیر باشید (شخصیت رهبرهای بزرگ همواره اینگونه بوده است)
چنانچه خودتان را در شرایط سخت بگذارید ارزش‌های خود را مناسب‌تر می‌شناسید و با پایبندی به آن‌ها قطعا افزایش اعتماد بنفس و احترام به خود را تجربه میکنید.
مطمئن شوید با شیوه‌های تقلب و وانمود کردن این کار را نمی‌کنید، زیرا در این حالت فقط عزت نفستان را از بین می‌برید.

خاطرتان باشد شما کامل نیستید.

بیشتر از اندازه به خودتان سخت گیر نباشید.

همه ما اشتباه می‌کنیم و این بیشتر خوبست. البته فقط تا زمانیکه از اشتباهاتمان درس بگیریم.

برای خود استاندارهایی گزینش کنید که منحصرا خودتان می‌دانید (شخص دیگری قرار نیست آنهارا بداند) نگران این نباشید که دیگران درباره شما چه فکری میکنند.

چنانچه اشتباهی کردید می‌توانید خودتان را ببخشید و یک بار دیگه سعی کنید زیار مطمین باشید هیچی و هیچکس کامل نیست.

برروی نکات مثبت شخصیتتان متمرکز شوید، چنانچه این کار را بکنید اعتماد درونیتان به خودتان شکوفا میشود و همین موضوع سبب جبران کاستی‌های شما میشود.

به فیزیک خود بیشتر دقت کنید.

فعال بودن می‌تواند اعتماد بنفس و احترام به خود را التیام و بهبود بخشد.

فعالیت هایی که سبب التیام و بهبود سلامت جسمی شما می‌شوند به شما یاری میکنند تا کنترل بیشتری بر روی کارکرد خود داشته باشید.

هم چنین به شما حس رضایت خاطر می‌دهند.

میتوان گفت احساس شما درباره خودتان، همان اعتماد بنفس و احترام به خود شماست.
رفتار شما باید کنترل شده باشد و از این راه میشود در برآیند تغییر ایجاد کرد.

چنانچه خودتان را دوست داشته باشید و اعتقاد داشته باشید که در زندگی شایسته‌ی چیزهای خوب هستید، از اعتماد بنفس و احترام به خود بالا برخوردار خواهید شد و چنانچه خودتان را دوست نداشته باشید یا بیشتر از اندازه خود را انتقاد کنید، اعتماد بنفس و احترام به خود اندکی دارید.

داشتن اعتماد بنفس و احترام به خود تندرست و سالم خیلی پراهمیت است زیرا از مسیر آن است که میتوان چالش‌های گذرگاه را پشت سر گذاشت و به همه چیزهای اساسی و مهم زندگی دست یافت.

بنابراین ارزش‌های خود را در زندگی بیابید و به آن پایبند باشید.