شناخت علل بیش فعالی ADHD

مانند همه ی اختلالات روانی، علل بیش فعالی پیچیده و چند وجهی می باشند. به جای داشتن تنها یک علت قابل شناسایی، تحقیقات علمی جدید به وجود علل مختلف، از جمله تعامل بین ژنتیک، شخصیت، محیط و فاکتورهای دیگر به عنوان علل اصلی اختلال در توجه، اشاره کرده اند. علیرغم نبود یک علت منحصر به فرد، این بیماری تا حدی موروثی شناخته شده است و تحقیقات در حال انجام نیز دلایل و مکانیزم هایی را علل بروز علائم بیش فعالی دانسته اند.

بیش فعالی و ژنتیک

گفته می شود که بیش فعالی در خانواده ها موروثی می باشد و بررسی دوقلوها نشان می دهد که اگر یکی از دقلوها دچار این اختلال باشد، احتمال بروز این مشکل در دیگری نیز بسیار زیاد است. گرچه ژن تنها دلیل مربوط به بیماری بیش فعالی نیست، اما ژن های زیادی دخیل بوده اند، به عنوان مثال دو ژن DRD4 و DRD5. این دو ژن در مدارهای دوپامین مغز عمل می کنند که این مدارها شامل رفتار پاداش طلبانه، کنترل تکانه، فرایندهای توجهی، انگیزه و دیگر عملکردهای شناختی می شود که در افراد مبتلا به بیش فعالی در معرض خطر هستند. نظم دوپامین بخشی از شیمی عصبی مربوط به اختلال توجه می باشد و برای تاثیر داروهایی مانند مانند آدرال و ریتالین استفاده می شود. دو داروی نام برده برای افزایش دامنه ی توجه به کار می روند.

یکی دیگر از عوامل ژنتیکی موثر بر دوپامین، که ممکن است علت بروز بیش فعالی باشد، اختلال در کروموزم 16 می باشد. گرچه ژنتیک به تنهایی علت بروز بیماری بیش فعالی نیست، اما افراد با ویژگی های ژنتیکی خاص مستعد بروز این شرایط هستند.

توسعه ی بیماری در دوران بارداری

تاثیر محیط در بروز مشکل بیش فعالی از زمانی که کودک در رحم مادر است، آغاز می شود. تحقیقات نشان می دهد که قرار گرفتن نوزاد در معرض برخی مواد، قبل از تولد، احتمال بروز این مشکل را افزایش می دهد، گرچه در بسیاری افراد، این مورد فاکتور مهمی محسوب نمی شود. موادی که نوزاد در معرض آنها قرار می گیرد، بر روی رشد مغز تاثیر گذاشته و باعث بروز مشکلاتی در شناخت، توجه، تمرکز و موارد دیگر می شود. برخی از این عوامل قبل از تولد عبارتند از:

• قرار گرفتن در معرض نیکوتین
• مصرف الکل
• قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین در دوران جنینی و یا طول دوران نوزادی
• وزن کم در هنگام تولد که می تواند به خاطر سیگار کشیدن، استفاده از مواد مخدر، تولد نوزاد نارس و یا عوامل دیگر باشد.

فاکتورهای محیطی و اجتماعی

علل بیش فعالی منحصرا فیزیولوژیکی نیستند. شرایط محیطی و اجتماعی نیز نقش مهمی در این مسئله دارند. عوامل استرس زای اجتماعی، قرار گرفتن در معرض رسانه ها، شخصیت و سایر عوامل غیرفیزیکی به اندازه ی علل زمینه ای مهم هستند.

مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده اند که بیماری بیش فعالی بیشتر در میان کودکان از خانواده های تک فرزند، خانوادهای کم درآمد، و یا خانواده های پرطنش مشاهده می شود. دلیل این ارتباط به طور کامل شناخته نشده است، اما به هرحال چنین ارتباطی وجود دارد.

فاکتور محیطی دیگر که احتمال بروز مشکل بیش فعالی را افزایش می دهد، تماشای بیش اندازه ی تلویزیون و استفاده ی زیاد از بازی های کامپیوتری است. به ویژه برنامه های تلویزیونی بیشتر تمایل به مصرف گرایی و حرکت به سمت جلو را دارند. تماشای زیاد تلویزیون در دوران کودکی به شدت بر روی رشد شناختی کودک تاثیر گذاشته و بعدها تمرکز و توجه کودک را در کلاس بسیار مشکل می سازد. به هرحال حذف کامل تلویزیون در دوران کودکی توصیه نمی شود، اما برنامه ریزی برای تماشای تلویزیون متناسب با سن کودک و محدود کردن ساعات تماشای تلویزیون در طول روز توصیه می شود. بازی های کامپیوتری نیز در بروز بیش فعالی موثر هستند. نه تنها این بازی ها دارای سرعت بالا هستند، بلکه از سیستم پاداش استفاده می کنند که سیتم پاداش دوپامین در مغز را تحت تاثیر قرار می دهد.

تمام فاکتورهای نام برده، شامل ژنتیک، خانواده، محیط، کیزان استفاده از رسانه و دیگر مسائل، همه بر روی احتمال بروز علائم بیش فعالی موثر هستند. شیوع رو به رشد این اختلال، نگران کننده است. اما خوشبختانه برخی از این علل تا حدی قابل پیشگیری هستند. پیشرفت نیز در درمان نوروفیدبک نیز تاثیر داشته است که نیاز به داروهای خطرناک را برای کودکانی که دچار چنین اختلالی هستند، کاهش می دهد.

کلینیک فوق تخصصی مغز و اعصاب و روان آلومینا