خطرات دیر خوابیدن

شاید بسیاری از ما تمایل داشته باشیم شب ها تا دیر وقت بیدار بمانیم، اما بدن ما چنین تمایلی ندارد. ریتم شبانه روزی شما توسط یک بخش کوچک در مغز تنظیم می شود که ساعت بیولوژیکی یا ساعت بدن نامیده می شود. این بخش هسته سوپر اکیاسماتیک (SCN) می باشد که شبیه یک مخروط است و به اندازه یک دانه برنج است و شامل 20000 سلول عصبی می باشد.

زمانی که نور وارد چشم های شما می شود، این بخش سلول های عصبی شبکیه را فعال می کند که فوتون ها (ذرات نور) را به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کند. این سیگنال ها در امتداد عصب بینایی به SCN می رسند که این برخورد نیز باعث فعال شدن مناطق مختلف مغز، از جمله غده پینه آل، می شود. غده پینه آل با قطع تولید هورمون ملاتونین به این تحریک پاسخ می دهد و عدم تولید هورمون ملاتونین باعث بیدار ماندن شما می شود. هسته سوپر اکیاسماتیک یا SCN درجه حرارت بدن، ترشح هورمون، تولید ادرار و تغییرات در فشار خون را نیز تنظیم می کند. پس از تاریک شدن SCN بار دیگر سیگنال می دهد و سطح ملاتونین در بدن شما افزایش یافته و شما احساس خواب آلودگی می کنید.

این سیستم بیولوژیکی پیچیده به طور خودکار به ریتم شبانه روزی پاسخ می دهد. مانند تمام موجودات نوعی پاسخ به محیط اطراف است. زمانی که با دیر خوابیدن تغییری را به بدن خود تحمیل می کنید، پیامدهایی را در پی خواهد داشت که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.

نوع خواب

خواب چرخه ای از تغییرات است که بخش های این چرخه عبارتند از حرکت سریع چشم (REM) و مرحله non-REM که در آن چشم ها هیچ حرکتی ندارند. در مرحله REM پردازش افکار و خاطرات طول روز اتفاق می افتد، در این مرحله رویاهای واضح اتفاق می افتند. در مرحله non-REM بسیاری از رویدادهای ترمیمی اتفاق می افتند. در عمیق ترین مرحله از non-REM مغز از فعالیت های روزانه خود بهبود پیدا کرده و هورمون هایی آزاد می شوند که به بدن کمک می کند خود را بازسازی کند.

پس از اینکه می خوابید یک چرخه 90 دقیقه ای از REM و non-REM را خواهید داشت. عجیب است که نسبت non-REM به REM در این 90 دقیقه در طول شب بدون توجه به زمان خوابیدن شما تغییر می کند. در اویل شب (بین ساعت های 11 شب و 3 صبح) این چرخه بیشتر شامل non-REM عمیق و تنها مقدار کمی REM می باشد. با این حال در مرحله دوم شب (بین ساعت های 3 صبح و 7 صبح) این تعادل تغییر می کند و چرخه های 90 دقیقه ای شامل REM عمیق تر و طولانی تر و non-REM کمتر می باشد.

با توجه به توضیحات بیان شده در ابتدای شب non-REM خواب عمیق تر است، بنابراین کسانی که از ساعت 9 شب تا 5 صبح خوابیده باشند، خواب عمیق تری دارند تا کسانی که شب دیرتر خوابیده اند.

بنابراین دیر خوابیدن باعث می شود بدن از عملکرد non-REM محروم شود.

بی خوابی

یکی از مهم ترین اثراتی که دیر خوابیدن های شبانه دارد، عوض کردن ریتم طبیعی شبانه روز است که این ریتم توسط SCN تنظیم می شود و این تغییر ریتم منجر به بی خوابی خواهد شد. در این شرایط علاوه بر اینکه به سختی خوابتان می برد، مدت زیادی هم نمی توانید در خواب بمانید. حتی اگر برنامه شما طوری باشد که بتوانید صبح بیشتر بخوابید، اما تمام دنیا با شما هماهنگ نیستند و سر و صدای روزانه شما را زودتر از خوابیدن به اندازه کافی بیدار می کند. به همین دلیل افرادی که دارای مشاغل شیفتی هستند، با وجود داشتن زمان خواب در طول روز، نسبت به دیگران کمتر می خوابند.بی خوابی باعث بروز اضطراب می شود.

تصادف

کم خوابی باعث کاهش کارآیی و بهره وری در محل کار و افزایش اشتباهات و تصادفات می شود. با این حال کاهش توانایی رانندگی بر اثر خواب آلودگی یک خطر جدی محسوب می شود. محققان دریافته اند که خطر تصادف در بین افرادی که کمتر از 7 ساعت در شبانه رو می خوابند، بیشتر است. عوامل دیگری که باعث بروز خواب آلودگی و افزایش خطرات ناشی از آن می شوند، عبارتند از خواب با کیفیت ضعیف و نارضایتی از مدت خواب.

پاسخ سیستم ایمنی

تاثیر کم خوابی بر روی سیستم ایمنی تا کنون زیاد مورد توجه قرار نگرفته است، گرچه کم خوابی باعث فعال شدن مکانیزم دفاعی و بالا بردن سایتوکاین های التهابی خاص یا سلول های پیام رسان در جوانان می شود. در یک آزمایش افراد سالم میزان خواب خود را به 6 ساعت در شب کاهش دادند. نتایج حاصل به اینگونه بود که میزان ترشخ IL-6 در مردان و زنان و TNF آلفا در مردان افزایش یافته اند. هر دوی این هورمون ها نشانگر التهاب سیستمیک هستند که باعث درد و سوزش می شوند و ممکن است منجر به پوکی استخوان یا بیماری های خود ایمنی شوند.

در تحقیق دیگری محققان دریافتند کم خوابی باعث کاهش تولید آنتی بادی به واکسیناسیون می شود. شرکت کنندگان این تحقیق که برای آنفلوآنزا واکسیناسیون شده بودند، بلافاصله پس از آن کم خوابی را امتحان کردند و در طول شب بیشتر از 6 ساعت نخوابیدند. در این افراد سطح آنتی بادی در 10 روز پس از واکسیناسیون به اندازه 50 درصد کاهش پیدا کرد.

خطرات قلبی و عروقی

کاهش خواب باعث بروز حوادث و بیماری های قلبی و عروقی می شود. طی تحقیقاتی که در این زمینه انجام شد محققان دریافتند خانم هایی که کمتر از 7 ساعت در شبانه روز می خوابند در مقایسه با دیگر خانم ها بیشتر به حوادث عروقی دچار می شوند. در تحقیق دیگر افرادی که دچار کم خوابی بودند به میزان دو تا سه برابر بیشتر از دیگران در معرض حوادث قلبی و عروقی، سکته مغزی یا سکته قلبی بودند، به ویژه افرادی که در طول شب کمتر از 5 ساعت می خوابند. در بررسی که بر روی افراد دارای مشاغل شیفتی انجام شد نیز این نتیجه حاصل شد که این افراد معمولا تغییر در ریتم شبانه روزی را تجربه می کنند که این امر نیز برای قلب خطر محسوب می شود.

سرطان

در بررسی 23995 زن ژاپنی کم خوابی، به ویژه کمتر از 6 ساعت در شب، خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهد. محققان پیشنهاد کردند که ملاتونین که به طور عمده از غده پینه آل ترشح می شود، مهم ترین عامل ارتباط بین خواب و سرطان می باشد. خواب کمتر باعث ترشح ملاتونین کمتر در طول شب می شود و ملاتونین کمتر نیز با بروز سرطان سینه در ارتباط می باشد.

چاقی

دانشمندان بر این گمانند که کم خوابی باعث چاقی می شود. طبق بررسی هایی که روی 1024 داوطلب انجام شد، کم خوابی به طور آشکار تنظیم هورمون های اشتها را در بدن تغییر می دهد. این داوطلبان مورد بررسی پلی سومنوگرافی شبانه قرار گرفتند و در یک پرسشنامه عادات خواب خود را بیان کردند. به علاوه هر روز صبح یک نمونه خون می دادند که مورد بررسی میزان سروم لپتین، گرلین، آدیپونکتین، انسولین، گلوکز و چربی قرار می گرفت.

پس از مرتب سازی این اندازه گیری ها و همچنین عادت های خواب و شاخص توده بدن (BMI) برای هر فرد محققان تشخیص دادند که ارتباطی بین مدت خواب و BMI وجود دارد. علاوه بر BMI، الگوهای کم خوابی با کاهش لپتین و بالا رفتن گرلین نیز در ارتباط بود. از آنجا که کاهش لپتین و افزایش گرلین باعث بالا رفتن اشتها می شود، این امر افزایش BMI را توضیح می دهد.

لینک منبع: اینجا را کلیک کنید.

نگارنده: سمیه محمدی 

گروه پزشکان جایروس