بیماری ها و اختلالات ریه

بیماری های ریه رایج ترین مشکلات جسمی در دنیا می باشند. میلیون ها انسان دچار بیماری ها و اختلالات ریه می باشند. سیگار کشیدن، عفونت و ژنتیک مهم ترین عوامل بروز بیماری های ریوی هستند.

ریه ها بخشی از یک دستگاه پیچیده هستند که روزانه هزاران بار منسط و منقبض می شوند تا اکسیژن را وارد بدن کنند و دی اکسید کربن را از بدن خارج کنند. بیماری ریوی در نتیجه وجود مشکل در هر بخشی از این سیستم بروز می کند.

بیماری های ریوی که بر روی مسیر هوایی تاثیر می گذارند

نای به شاخه های کوچکی به نام نایژه تقسیم می شوند که نایژه ها نیز به نوبه خود به شاخه های کوچکتری در درون ریه تقسیم می شوند. بیماری هایی که بر روی مسیر هوایی تاثیر می گذارند، عبارتند از:

• آسم. راه های هوایی به طور مداوم ملتهب هستند و گاهی ممکن است دچار گرفتگی شده و باعث خس خس سینه و تنگی نفس شود. آلرژی، عفونت یا آلودگی منجر به بروز علائم آسم می شوند.
• بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD). نوعی بیماری که باعث عدم توانایی در بازدم معمول و طبیعی می شود و منجر به بروز مشکل تنفسی می شود.
• برونشیت مزمن. شکلی از بیماری انسدادی مزمن ریه می باشد که با سرفه های مزمن همراه است.
• آمفیزم. آسیب های ریوی باعث می شود هوا در ریه در شکل بیماری انسدادی مزمن در ریه باقی بماند. مشکل در بازدم هوا مهم ترین مشخصه آن است.
• برونشیت حاد. یک عفونت ناگهانی در مسیر هوایی که معمولا یک ویروس عامل آن می باشد.
• فیبروز کیستیک. نوعی بیماری ژنتیکی است که باعث کاهش شفافیت مخاط برونش می شود. تجمع مخاط منجر به عفونت های مکرر ریه می شود.

تاثیر بیماری های ریوی بر کیسه های هوایی (آلوئول ها)

راه های هوایی در نایت به لوله های کوچکی تقسیم می شوند که بن بست بوده و کیسه های هوایی با نام آلوئول می باشند. این کیسه های هوایی بیشترین بخش بافت ریه را تشکیل می دهند. بیماری های ریوی که آلوئول را تحت تاثیر قرار می دهند، عبارتند از:

• سینه پهلو. یک عفونت در کیسه های هوایی که معمولا علت آن یک باکتری می باشد.
• سل. یک سینه پهلوی پیشرونده که علت آن باکتری مایکوباکتریوم سل می باشد.
• آمفیزم به دلیل آسیب به بافت های شکننده بین کیسه های هوایی بروز می کند. سیگار کشیدن علت معمول بروز این مشکل می باشد (همچنین آمفیزم مسیر جریان هوا را محدود کرده و بر روی مسیر هوایی نیز تاثیر می گذارد.).
• ادم ریوی. مایعی از عروق خونی کوچک ریه نشت می کند و وارد کیسه های هوایی شده و منطقه را احاطه می کند. شکلی از این بیماری به دلیل نارسایی قلبی و فشار خون در عروق ریه ها بروز می کند. شکل دیگر آن ناشی از آسیب مستقیم به ریه هاست که منجر به نشت مایع می شود.
• سرطان ریه دارای اشکال مختلفی است و ممکن است در هر بخشی از ریه بروز کند و اغلب در مهم ترین بخش ریه ظاهر می شود. روش درمانی سرطان ریه توسط نوع، مکان و میزان گسترش سرطان تعیین می شود.
• سندروم مشکل تنفسی حاد (ARDS). آسیب های شدید و ناگهانی به ریه ها در نتیجه یک بیماری جدی باعث بروز این مشکل می شود. تا زمان بهبود ریه ها و برای زنده ماندن فرد تهویه مکانیکی در ریه انجام می شود.
• پنوموکونیوز. این شرایط به دلیل استنشاق یک ماده آسیب رسان به ریه ها به وجود می آید. مثال هایی از این نوع بیماری عبارتند از بیماری ریوی سیاه که از استنشاق گرد و غبار ذغال سنگ حاصل می شود و آزبستوز که ناشی از استنشاق آزبست است.

بیماری های ریوی بینابینی

لایه بینابینی یک لایه نازک میکروسکوپی بین کیسه های هوایی ریه ها می باشد. عروق خونی کوچک در فضای میان بافتی قرار می گیرند و امکان تبادل هوا بین کیسه های هوایی و خون را فراهم می کنند. بیماری های ریوی این لایه نازک را نیز تحت تاثیر قرار می دهند، از جمله:

• بیماری ریه بینابینی (ILD). مجموعه گسترده ای از بیماری های ریوی بر روی لایه بینابینی تاثیر می گذارند. سارکوئیدوز، فیبروز ریوی ایدیوپاتیک و بیماری های خودایمنی مهم ترین نوع بیماری های ILD می باشند.
• سینه پهلو و ادم ریوی نیز بر روی لایه بینابینی تاثیر می گذارند.

بیماری های ریوی تاثیر گذار بر روی عروق خونی

قسمت راست قلب اکسیژن کمتری از رگ ها دریافت می کند. این بخش خون را از طریق شریان های ریوی به ریه ها پمپاژ می کند. این عروق نیز ممکن است دچار بیماری شوند.

• آمبولی ریوی (PE). یک لخته خون (که معمولا در وریدهای عمقی پا تشکیل می شوند) از دیواره رگ جدا شده، به سمت قلب حرکت می کند و سپس به ریه ها پمپ می شود. این لخته خون در ریه اغلب باعث تنگی نفس و کاهش اکسیژن خون می شود.
• فشار خون ریوی. شرایط مختلفی منجر به بالا رفتن فشار خون در شریان ریوی می شود. این امر منجر به تنگی نفس و درد قفسه سینه می شود. زمانی که هیچ علتی تشخیص داده نشود، بیماری فشار خون شریان ریوی ایدیوپاتیک نامیده می شود.

بیماری های ریوی تاثیر گذار بر پلور یا مایع جنب

پلور یک پوشش نازک است که ریه و لایه داخلی قفسه سینه را احاطه می کند. یک لایه نازک از مایع به پلور اجازه می دهد تا با هر نفس روی سطح ریه و در راستای قفسه سینه قرار بگیرد. بیماری های ریوی مربوط به پلور عبارتند از:

• نشت مایع جنب. مایع به طور معمول در فضای کوچک بین ریه و قفسه سینه جمع می شود. نارسایی قلبی معمولا عامل بروز این مشکل است. اگر این تجمع زیاد باشد، نشت مایع باعث اختلال در تنفس شده و باید هر چه سریعتر مایع تخلیه شود.
• پنوموراکس. ممکن است هوا وارد دیواره قفسه سینه و ریه شود و منجر به مختل شدن کار ریه شود. برای خارج کردن هوا معمولا یک لوله وارد دیواره قفسه سینه می شود.
• مزوتلیوما. شکل نادر از سرطان است که در پلور بروز می کند. مزوتلیوما مدت ها پس از قرار گرفتن در معرض آزبست ظاهر می شود.

بیماری های ریوی تاثیر گذار بر روی قفسه سینه

دیواره قفسه سینه نیز نقش مهمی در تنفس بازی می کند. عضلات دنده ها را به یکدیگر متصل می کنند و به قفسه سینه کمک می کنند تا منبسط شود. دیافراگم نیز با هر تنفس فرو می رود و باعث انبساط قفسه سینه می شود.

• سندروم کاهش حجم هوای تنفسی و چاقی. وزن اضافه بر روی قفسه سینه و شکم باعث می شود انبساط قفسه سینه سخت شود و مشکلات تنفسی جدی را در پی خواهد داشت.
• اختلالات عصبی – عضلانی. اختلال عملکرد در کنترل اعصاب عضلات تنفسی باعث بروز مشکل تنفسی می شود. اسکلروزیس آمیوتروفیک جانبی و گراومیاستنی نمونه هایی از بیماری های ریوی عصبی عضلانی هستند.

منبع:

http://www.webmd.com/lung/lung-diseases-overview?page=2

نگارنده: سمیه محمدی

گروه پزشکان جایروس