اختلال خواب در کودکان

در نتیجه ی تحقیقات جدید، آگاهی در مورد تاثیر کمبود خواب بر روی کودکان افزایش یافته است و بیشتر والدین به کلینیک های تست خواب کودکان رو آورده اند. آندرا پترسون و دکتر جودیت ایوانز، مدیر مرکز ملی پزشکی خواب کودکان، در این باره توضیح می دهند:

بیشتر تحقیقات تاثیر مخرب کمبود خواب شبانه را بر روی کودکان مشخص می کند، تعداد فزاینده ای از کودکان در بررسی های خواب شبانه مشابه Sci-Fi را تحمل می کنند. مطالعات انجام شده در بیمارستان ها و کلینیک های خصوصی برای تشخیص مشکلات خواب انجام می شوند، مشکلاتی مانند آپنه ی خواب و مشف ریشه ی مشکلاتی مانند مشکلات رفتاری و توجهی.

تحقیقات اخیر نشان داده اند مه اختلالات خواب در کودکان منجر به بروز مشکلات دیگری مانند چاقی، مشکلات یادگیری و حافظه و احتمال افزایش مشکلات روانی در دوره های بعدی زندگی  – به ویژه استرس و افسردگی – می شود. تعداد رو به رشد کودکان مبتلا به اختلال توجه و بیش فعالی و اوتیسم نشان داده که در این کودکان اختلال خواب نیز شایع است. اینگونه است که سه چهارم کودکان با شرایط عصبی یا روانی دچار بی خوابی هم هستند.

علاوه بر این، علائم ADHD و اختلالات خواب بسیار مشابه به نظر می رسند. جودیت آونز، مدیر پزشکی خواب در مرکز بین المللی پزشکی در واشنگتن، می گوید:” متخصص اطفال می خواهد که به فرزند من ریتالین تجویز کند زیرا تصور می کند دچار ADHD می باشد، اما من می خواهم که اطمینان حاصل کنم که آیا مشکل خواب در مورد فرزندم وجود ندارد.” کودکانی که دچار اختلالات خواب هستند، بی قرار، پریشان و بی توجه هستند.

در سال 2012 تعداد 2517 مرکز معتبر خواب وجود داشت که توسط آکادمی امریکایی پزشکی خواب تایید شده بودند که از این میان 623 مرکز بیمارانی با سن و سال کمتر از 13 سال داشتند. در سال 2007 تعداد 1395 مرکز معتبر وجود داشت که از این بین 493 مرکز کودکان را مداوا می کرد. بسیاری از مراکز مربوط به بزرگسالان نیز به مداوای کودکان می پرداختند، تا حدی به این خاطر که بزرگسالان با انجام مطالعاتی شروع به مداوای خود می کنند.

همین اواخر در یکی از شب های سه شنبه، خواب شبانه ی ماسون بروک 5 ساله با تعدادی از اسباب بازی هایش که در کنارش بودند، در مرکز ملی پزشکی کودکان برای پی بردن به علت خر و پف کردن وی، مورد بررسی قرار گرفت. هفت سیم رنگی به سر ماسون متصل شده بودند و تعداد بیشتری به پاهایش وصل شده بودند و سرش نیز با باند پیچیده شده بود.

پدر ماسون می گوید ماسون در مورد خر و پف خود می کوید:” من مانند متور ماشین خرخر می کنم.”

یکی از متداولترین مشکلات خواب در کودکان مشکل خوابیدن و همچنین تداوم خواب و به طور کلی کم بسته نگاه داشتن چشم است. یکی دیگر از مشکلات رو به افزایش آپنه ی خواب است. آپنه ی خواب، مشابه آنچه بزرگسالان دچار آن هستند – توقف در تنفس و پریدن مکرر از خواب – حدود 1 تا 3 درصد کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد، گرچه پزشکان معتقدند این عدد بسیار بزرگتر از این است.

یکی از متخصصان در مرکز خواب در نیویورک می گوید که مهمترین مشکل مربوط به خرخر کردن با صدای بلند است. این متخصص معتقد است که اگر شما صدای خرخر کودک را بیرون اتاق وی بشنوید، این یعنی بروز مشکل. بنابراین کودکان زیادی خرخر می کنند و این امر به هیچ وجه طبیعی و بامزه نیست. این والدین نمی دانند که خرخر کردن فرزندشان در واقع یک نشانه است.

مهم ترین عامل خرخر در کودکان لوزه های بزرگ و وجود آدنوئید، بافتی در پشت حفره ی بینی، است. بین سنین 3 تا 5 سال مسیر هوا هنوز کوچک است، اما لوزه ها و آدنوئید در بزرگترین حالت خود هستند. در بزرگسالان نیز اضافه وزن و چاقی می تواند منجر به آپنه ی خواب شود.

در زمان بررسی خواب ماسون به وسیله ی سیم های متصل به سر، پزشک در مانیتور درمی یابد که فرد در کدام مرحله از خواب است. سیم های متصل شده به کنار چشم ها نیز میزان سرعت حرکت چشم ها یا REM را بیان می کند.    سیم های متصل به پاها نیز میزان حرکت پاها را نشان می دهد. باند پیچیده شده در اطراف قفسه ی سینه و شکم نشانگر میزان سختی تنفس کودک است. پراب های چسبیده به بینی و دهان جریان هوا و دمای آن را اندازه می گیرند. مانیتور متصل شده به انگشت هم نیز سطح اکسیژن خون را نشان می دهد.

بررسی های خواب گاهی اوقات برای تشخیص مشکلاتی مانند راه رفتن در خواب و یا ترس در خواب استفاده می شوند. علاوه بر این می توانند به تشخیص سندروم پا کمک کنند، سندروم پا یک اختلال نورولوژیکی مزمن است که اغلب با حرکت پاها خود را نشان می دهد. بررسی های خواب معمولا برای کودکانی که دچار مشکل خوابیدن یا تداوم خواب هستند، نیاز نیست. برای این کودکان برخی مشکلات رفتاری و عادت ها می تواند مشکل ساز شده باشد، از جمله مصرف کافئین، تماشای تلویزیون قبل از رفتن به تخت و یا استرس.

چالش های خاصی در انجام مطالعات خواب در کودکان وجود دارد. تکنیسین ها در مراکز خواب کودکان باید مهارت برقراری ارتباط با کودکان، به ویژه کودکان نوپا، را داشته باشند تا این کودکان نیز سیم های متصل به بدنن خود را تحمل کنند. در برخی مراکز تکنیسین ها منتظر می مانند تا کودک بخوابد و سپس کار اتصال سیم ها را به اندام کودک آغاز می کنند.

یک ساعت پس از خوابیدن، ماسون بیدار شد و توسط نور نارنجی روی مانیتور اکسیژن که به انگشتش چسبیده بود، میخکوب شد.او انگشتش را دائم به داخل دهان عروسک دایناسورش می برد و خارج می کرد. متخصص خواب نیز این اتفاقات را از طریق یک مانیتور کوچک سیاه و سفید تماشا می کرد. وقتی ماسون پراب روی بینی خود دست زد، پزشک از طریق یک میکروفون که در اتاق شنیده می شد، گفت: “من دارم تو رو می بینم، به اون دست نزن.” ماسون متوقف شد و دیگر حرکتی نکرد.

خواب کودکان متفاوت از خواب بزرگسالان است. کودکان زمان بیشتری را در خواب عمیق و دوره ی REM سپری می کنند. دکتر میندل در این باره می گوید:” به همین خاطر است که وقتی کودک شما در ماشین می خوابد، می توانید او را به خانه ببرید و لباس هایش را عوض کنید بدون اینکه از خواب بیدار شود.”

اگر آپنه ی خواب به خاطر التهاب لوزه ها و آدنوئید باشد، معمولا درمان آن از طریق جراحی و برداشتن لوزه ها انجام می شود. برخی پزشک ها ابتدا آنتی بیوتیک ها و استروئیدهای بینی را برای کوچک کردن لوزه ها استفاده می کنند.

ویکاش مودی، متخصص گوش اطفال در نیویورک، می گوید که حدود 80 درصد بیماران او کودکانی هستند که خرخر می کنند و مشکل خواب دارند. در سال های اخیر پیشرفت هایی در جراحی لوزه ها حاصل شده است. اکنون جراح فقط 95 درصد بافت را حذف می کند. این امر خطر خونریزی را نیز کم می کند و دردر کمتری را نیز برای کودک به همراه دارد.

اگر دلیل آپنه ی خواب چاقی باشد، کودک طی یک برنامه ی غذایی وزن خود را کم می کند. در مورد بزرگسالان نیز استفاده از ماسک CPAP توصیه می شود. CPAP ماسکی است که هوا را وارد مسیر هوا می کند و مانع از کاهش آن می شود. ماسک برای کودکان و بزرگسالان یکی است، اما برای کودکان ماسک کوچکتر استفاده می شود. دکتر میندل می گوید که در حال حاضر در کلینیک خود 300 مورد کودک وجود دارند که از ماسک CPAP استفاده می کنند.

در سال 2011 طی یک تحقیق انجام شده، به تعدادی نوجوان که مشکل آپنه ی خواب داشتند، ماسک CPAP تجویز شد که به طور مرتب نیز از آن استفاده می کردند، پس از مدتی میزان توجه این نوجوانان و نمرات آنها بهتر شد.

ماتئو باتیستی حتی هنوز 2 ساله نشده بود که مادرش نگران نفس کشیدن او در خواب شد. مادر ماتئو می گوید: ” می توانستم از اتاق کناری صدای نفس کشیدن و خرخر کردن او را بشنوم، صدای گرفته و خفه. او در طول روز هم خیلی خسته و حساس بود.”

پس از اینکه مادر ماتئو به خاطر این مشکل به پزشک مراجعه کرد، طی یک بررسی خواب شبانه آپنه ی خواب در ماتئو تشخیص داده شد. در یک عمل جراحی لوزه های ماتئو برداشته شدند و اکنون او دیگر خرخر نمی کند. مادر ماتئو می گوید:” اینکه می بینم آرام و بدون خرخر کردن می خوابد حس خوبی پیدا می کنم.”

مرکز تحقیقات کلینیک فوق تخصصی مغز و اعصاب و روان آلومینا

[divider]

♦  دکتر مصطفی امیری متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات – دارای بورد تخصصی از دانشگاه علوم پزشکی تهران

♦  فلوشیپ اختلالات خواب از اسپانیا

♦  مدیر کلینیک خواب مجموعه کلینیک های تخصصی آلومینا

کلینیک آلومینا مرکز فوق تخصصی پیشگیری و درمان اختلالات مغز و اعصاب و روان در ایران است.

تماس با ما