آیا مادرم آلزایمر دارد؟

دمانس(زوال عقل)

مرور کلی

دمانس یک بیماری مشخص نیست. بلکه، گروهی از علائم موثر بر حافظه، تفکر و توانایی های اجتماعی را شامل می شود که در عملکرد روزانه تداخل ایجاد می کنند.

اگرچه دمانس معمولا از دست دادن حافظه را شامل می شود، اما از دست دادن حافظه دلایل مختلفی دارد. بنابراین، از دست دادن حافظه به تنهایی به معنی این نیست که شما دمانس دارید.

شایع ترین علت دمانس پیشرونده در افراد مسن، آلزایمر است، اما دلایل زیادی برای دمانس وجود دارد. بسته به علت، برخی علائم دمانس می توانند برگشت پذیر(قابل بهبودی) باشند.

علائم

علائم دمانس به علت آن بستگی دارند، اما نشانه ها و علائم رایج آن شامل موارد زیر می باشد:

تغییرات شناختی

• ازدست دادن حافظه، که معمولا توسط همسر یا شخص دیگری مورد توجه قرار می گیرد.
• مشکل در برقراری ارتباط یا پیدا کردن کلمات
• مشکل در استدلال یا حل مسئله
• مشکل در رسیدگی کردن به کارهای پیچیده
• مشکل در برنامه ریزی و سازمان دهی
• مشکل در هماهنگی و عملکردهای حرکتی
• سردرگمی و گم گشتگی

تغییرات روانشناختی

• تغییرات شخصیتی
• افسردگی
• اضطراب
• رفتار نامناسب
• پارانویا (سوء ذن)
• سراسیمگی
• توهمات

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که شما یا یکی از عزیزانتان مشکلات حافظه یا سایر علائم دمانس را دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید. برخی از شرایط پزشکی قابل درمان می توانند باعث علائم دمانش شوند، بنابراین تعیین علت اصلی آن اهمیت دارد.

دلایل

دمانس شامل آسیب سلول های عصبی مغز است، که می تواند در مناطق مختلف مغز رخ دهد. دمانس می تواند با توجه به اینکه کدام ناحیه ی مغز دچار مشکل شده، روی افراد مختلف تاثیر متفاوتی  بگذارد.

افراد مبتلا به دمانس اغلب به وسیله ی چیزهایی که بین آن ها مشترک است، از قبیل ناحیه ای از مغز که تحت تاثیر قرار گرفته یا اینکه با گذشت زمان علائمشان بدتر می شود(دمانس پیشرونده) گروه بندی می شوند. برخی از دمانس ها، که ناشی از واکنش به داروها یا کمبود ویتامین هستند، احتمالا با درمان بهبود می یابند.

دمانس پیشرونده

انواعی از دمانس که پبشرفت می کنند و برگشت پذیر نیستند شامل:

بیماری آلزایمر. در افراد بالای 65 سال، آلزایمر رایج ترین علت دمانس است.

هرچند علت بیماری آلزایمر مشخص نیست، اما اغلب پلاک ها و تنگل ها در مغز افراد مبتلا به آلزایمر یافت می شوند. پلاک ها، توده های پروتئینی به نام بتا_آمیلوئید، و تنگل ها فیبرهای دو لایه ای هستند که از پروتئین توا ساخته می شوند.

برخی از عوامل ژنتیکی نیز به احتمال زیاد ممکن است باعث پیشرفت آلزایمر شوند.

دمانس عروقی. این دومین نوع رایج از دمانس است که به علت آسیب به عروقی که خون را به مغز می رسانند رخ می دهد. مشکلات رگ های خونی می تواند ناشی از سکته ی مغزی یا سایر شرایط رگ های خونی باشد.

دمانس لوی بادی. لوی بادی ها توده های غیر طبیعی پروتئین هستند که در مغز افراد مبتلا به دمانس لوی بادی، و همین طور افراد مبتلا به آلزایمر و پارکینسون یافت می شوند. دمانس لوی بادی یکی از رایج ترین انواع دمانس پیشرونده است.

دمانس فرونتوتمپورال (پیشانی گیجگاهی). گروهی از بیماری هاست که به وسیله ی شکست (انحطاط) سلول های عصبی در لوب های پیشانی و گیجگاهی مغز( مناطقی که به شخصیت، رفتار و زبان در مرتبط اند) شناخته می شود.

همانند سایر دمانس ها، علت این دمانس نیز مشخص نیست.

دمانس مختلط. مطالعات کالبدشکافی مغز افراد بالای 80 سال که مبتلا به دمانس بودند، نشان داد که بسیاری از آن ها ترکیبی از آلزایمر، دمانس عروقی و دمانس لوی بادی داشتند. مطالعاتی در حال انجام است تا مشخص شود چگونه داشتن دمانس مختلط می تواند علائم و درمان را تحت تاثیر قرار دارد.

عوامل خطر

سن. خطر ابتلا به دمانس با افزایش سن افزایش می یابد، خصوصا بعد از 65 سالگی. اما، دمانس یک بخش طبیعی از پیری نیست، و می تواند در سنین پایین تر و جوانی نیز رخ دهد.

سابقه ی خانوادگی. داشتن سابقه ی خانوادگی نیز خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. هرچند، بسیاری از افراد با سابقه ی خانوادگی هرگز به این بیماری دچار نشدند، در حالی که بسیاری از افراد بدون سابقه ی خانوادگی به آن دچار شدند. آزمایش هایی برای تعیین اینکه آیا یک جهش ژنتیکی خاص در شما وجود دارد در دسترس است.

سندروم داون. بسیاری از افراد مبتلا به سندروم داون در سنین میانسالی، به آلزایمر زودرس مبتلا می شوند.

اختلال شناختی خفیف. این اختلال شامل مشکلات حافظه است اما بدون از دست دادن عملکرد روزانه. و می تواند افراد را در خطر ابتلا به دمانس قرار دهد.

محقق و مترجم: ندا مهفر_کارشناس ارشد روانشناسی بالینی